63 χρόνια από τη θεαματική απόδραση των 27 από τις φυλακές των Βούρλων (φωτο)

63 χρόνια από τη θεαματική απόδραση των 27 από τις φυλακές των Βούρλων (φωτο)

Σαν σήμερα, πριν από 63 χρόνια. Είκοσι επτά κομμουνιστές κρατούμενοι δραπετεύουν στις 17 Ιουλίου 1955, μετά από τέσσερις μήνες επίμοχθης και επικίνδυνης προετοιμασίας, από τις φυλακές των Βούρλων.

Η απόδραση εκείνη υπήρξε μια από τις θεαματικότερες στα διεθνή χρονικά και, μολονότι χρησιμοποιήθηκαν ελάχιστα μέσα και αυτοσχέδια εργαλεία, εξευτέλισε τους δεσμώτες της εποχής.

Η ιστορία των Βούρλων ξεκινά όμως πολύ νωρίτερα

Όταν για πρώτη φορά χτίζεται σε λιμάνι της Μεσογείου ένα δημόσιο πορνείο για να εξυπηρετεί τις ανάγκες ναυτικών και εργατών. Είναι ο χώρος που ενέπνευσε τον Μάρκο Βαμβακάρη, τη Γαλάτεια Καζαντζάκη τη Λιλίκα Νάκου, τον Μ. Καραγάτση και πολλούς άλλους ακόμα. Είναι ο χώρος που στέγασε απελπισμένες γυναίκες και εξελίχθηκε σε μια φρικτή φυλακή.

Βούρλα: Η μεγάλη απόδραση

Τον Ιούλιο του 1955 είκοσι επτά βαρυποινίτες κομμουνιστές δραπετεύουν από τις φυλακές των Βούρλων, στην περιοχή της Δραπετσώνας του Πειραιά. Η εκπληκτική απόδραση των 27 κρατούμενων κομμουνιστών επιφέρει ισχυρότατο πλήγμα στην Ασφάλεια, η οποία αντιδρά με δρακόντεια μέτρα για τη σύλληψή τους και οι δραπέτες επικηρύσσονται με τον ν.1871 «περί ληστοκρατείας» και με σημαντικά για την εποχή χρηματικά ποσά, ως «λίαν επικίνδυνοι δια την δημοσίαν ασφάλειαν».

H επικήρυξη δεν απέδωσε

Παρ’ όλα αυτά οι περισσότεροι συνελήφθησαν αργότερα. Οι συνθήκες όμως κάτω από τις οποίες σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε η απόδραση των 27 κρατούμενων κομμουνιστών από τις φυλακές στα Βούρλα, την καθιστούν μια από τις θεαματικότερες αποδράσεις στα διεθνή χρονικά. Ο εξευτελισμός για τους δεσμώτες είναι μεγάλος.

Τα Βούρλα της Δραπετσώνας πήραν την ονομασία τους από το ελώδες έδαφος και τα βούρλα που φύονταν εκεί. Δεν ήταν μια τοποθεσία που θα επέλεγε για να κατοικήσει κανείς.
Σε αυτόν τον τόπο εγκατάλειψης και παρακμής στήθηκαν, τον 19ο αιώνα, αρχικά οι εγκαταστάσεις των πορνείων με σκοπό να εξυπηρετούν τις ανάγκες των πληρωμάτων, ελληνικών και ξένων πλοίων. Την περίοδο της Κατοχής, οι Ιταλοί και οι Γερμανοί μετέτρεψαν το συγκρότημα των οίκων ανοχής σε φυλακές που το 1995 θεωρούνταν πλέον φυλακές υψίστης ασφαλείας υπό την ονομασία Δικαστικές Φυλακές Πειραιώς.

Οι φυλακές των Βούρλων αρθρώνονταν σε τρεις πτέρυγες. Από τις τρεις πτέρυγες, η πρώτη και η δεύτερη χρησιμοποιούνταν για τους ποινικούς κρατούμενους και η τρίτη πτέρυγα για τους πολιτικούς. Κάθε πτέρυγα είχε 24 κελιά των πέντε ατόμων.

Το 1954, και με βάση τον… περίφημο Μεταξικό νόμο 375/36, η κυβέρνηση του «Ελληνικού Συναγερμού», υπό τον Αλέξανδρο Παπάγο, προχώρησε σε ομαδικές συλλήψεις στελεχών του παράνομου μηχανισμού του ΚΚΕ με την κατηγορία της κατασκοπείας σε βάρος της χώρας.

Πώς διέφυγαν

Στα τέλη του 1954, γεννήθηκε η ιδέα της απόδρασης στους κομμουνιστές που βρίσκονταν κρατούμενοι στα Βούρλα.

Οι δραπέτες τήρησαν αυστηρά τους νόμους της συνωμοτικότητας, βασίστηκαν στην εφευρετικότητά τους και ευνοήθηκαν από τις συμπτώσεις.
Διέφυγαν μέσα από σήραγγα που κατασκευάστηκε από τους κρατούμενους, σε τέσσερις μήνες, και ξεκίνησε κάτω από το κρεβάτι κρατούμενου στο κελί 13, το οποίο βρισκόταν κοντύτερα από κάθε άλλο στον εξωτερικό τοίχο των φυλακών, απέναντι από το εργοστάσιο «Ντεστρέ».

Οι πολιτικοί κρατούμενοι έπρεπε να τρυπήσουν το τσιμεντένιο δάπεδο, να σχηματίσουν «πηγάδι» βάθους τριών μέτρων, από όπου θα ξεκινούσε η σήραγγα με διάμετρο 80 εκατοστά και μήκος 18-19 μέτρα. Η υπόγεια σήραγγα θα περνούσε κάτω από τα θεμέλια του τοίχου της φυλακής και του εξωτερικού μαντρότοιχου, θα διέσχιζε την οδό Δογάνη, θα περνούσε τον εξωτερικό τοίχο του εργοστασίου «Ντεστρέ» και θα κατέληγε στους λουτήρες του εργοστασίου.

Τα εργαλεία για την απόδραση ήταν αρχικά ένα κοπίδι και ένα τσαγκαράδικο σφυρί, αργότερα προστέθηκε σε αυτά ένα σκεπάρνι. Για την όλη επιχείρηση «στρατολογήθηκαν» δύο γυναίκες που συνδέονταν αισθηματικά με τους κρατούμενους, και τους έδωσαν σημαντικές πληροφορίες για τις συνθήκες γύρω από τις φυλακές, την απόσταση μέχρι την Νεστρέ, τις σκοπιές κ.λπ.

Για την προετοιμασία απαιτήθηκαν τρεις μήνες. Άλλους τέσσερις μήνες πήρε το σκάψιμο της σήραγγας. Ακούγεται απλό; Για τις συνθήκες που επικρατούσαν και τα διαθέσιμα μέσα, ήταν μια ασύλληπτη επιχείρηση, κάτω από τραγικά δύσκολες συνθήκες κινδύνου. Η σήραγγα μήκους 18 μέτρων υποστυλώθηκε με επάρκεια. Για να κρύψουν τα μπάζα, οι κρατούμενοι ζήτησαν άδεια να φτιάξουν παρτέρι με άνθη στο εσωτερικό προαύλιο, η άδεια τους δόθηκε και σε λίγο καιρό το σημείο γέμισε άνθη μέσα σε γκαζοτενεκέδες που είχαν το χώμα και χαλίκια από το άνοιγμα της σήραγγας. Όσο το έργο προχωρούσε τόσο δυσκολότερη γινόταν η κατάσταση μέσα στη σήραγγα από τη ζέστη και την έλλειψη αέρα. Γι’ αυτό κάθε τέταρτο άλλαζαν και οι βάρδιες του σκαψίματος.

Το μεσημέρι της Κυριακής 17 Ιουλίου 1955, μετά το συσσίτιο, οι κρατούμενοι φορούν πιτζάμες πάνω από τα ρούχα τους, κάλτσες πάνω από τα παπούτσια τους, μαντήλια στα κεφάλια τους. Κατά ομάδες διασχίζουν τη σήραγγα και φτάνουν στο εργοστάσιο «Ντεστρέ», κάνοντας το βήμα προς την ελευθερία…

Μια φωτογραφία χίλιες λέξεις: Ακολούθησε το pronews.gr στο Instagram για να «δεις» τον πραγματικό κόσμο!

ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ
ΔΕΙΤΕ ΟΛΑ ΤΑ ΝΕΑ
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ

Tο pronews.gr δημοσιεύει κάθε σχόλιο το οποίο είναι σχετικό με το θέμα στο οποίο αναφέρεται το άρθρο. Ο καθένας έχει το δικαίωμα να εκφράζει ελεύθερα τις απόψεις του. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι υιοθετούμε τις απόψεις αυτές και διατηρούμε το δικαίωμα να μην δημοσιεύουμε συκοφαντικά ή υβριστικά σχόλια όπου τα εντοπίζουμε. Σε κάθε περίπτωση ο καθένας φέρει την ευθύνη των όσων γράφει και το pronews.gr ουδεμία νομική ή άλλα ευθύνη φέρει.

Δικαίωμα συμμετοχής στη συζήτηση έχουν μόνο όσοι έχουν επιβεβαιώσει το email τους στην υπηρεσία disqus. Εάν δεν έχετε ήδη επιβεβαιώσει το email σας, μπορείτε να ζητήσετε να σας αποσταλεί νέο email επιβεβαίωσης από το disqus.com

Όποιος χρήστης της πλατφόρμας του disqus.com ενδιαφέρεται να αναλάβει διαχείριση (moderating) των σχολίων στα άρθρα του pronews.gr σε εθελοντική βάση, μπορεί να στείλει τα στοιχεία του και στοιχεία επικοινωνίας στο [email protected] και θα εξεταστεί άμεσα η υποψηφιότητά του.