H νέα γεωπολιτική της Μεσογείου και των Βαλκανίων

O πόλεμος και η ειρήνη δεν ανάγονται μόνο στον τομέα της επιστήμης, της φιλοσοφίας και της τέχνης στρατηγικής αλλά και στον τομέα της κοινωνικής ύπαρξης. Η διαυγής «αντίθεση» πολέμου και ειρήνης στο επίπεδο των Ιδεών, παύει να είναι διαυγής στο επίπεδο των γεγονότων και αυτό δημιουργεί ασάφεια επί του περιεχομένου της έννοιας «διεθνείς σχέσεις».

Συμφιλιωτική ή ανταγωνιστική η εφαρμογή της εξωτερικής πολιτικής είναι εκ φύσεως παρακινδυνευμένη, η δράση της στηρίζεται επί πιθανοτήτων και η διακινδύνευση είναι συστατικό της στοιχείο.

Η ανατολική Μεσόγειος και τα Βαλκάνια έχουν μετακινηθεί προς το κέντρο της Δυτικής στρατηγικής ανησυχίας, μια αλλαγή η οποία θα ενισχυθεί από την προοπτική της διεύρυνσης των αρμοδιοτήτων της ασφάλειας και των δεσμεύσεων για την περιφέρεια της Ευρώπης.

Η ασφάλεια στη Μαύρη Θάλασσα, τα Βαλκάνια , την Ερυθρά Θάλασσα και τον Περσικό Κόλπο είναι πλέον πιο στενά συνδεδεμένη με τη Μεσόγειο Θάλασσα και συνεπώς απαιτούν νέες ρυθμίσεις ασφαλείας, τόσο στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ και της ΕΕ όσο και του ΟΗΕ. Το τρέχον περιβάλλον ασφαλείας της Μεσογείου και των Βαλκανίων χαρακτηρίζεται από μια σταθερή αστάθεια. Οι προκλήσεις ασφαλείας και οι πηγές αστάθειας στη είναι ποικίλες.

Περιλαμβάνουν μια σειρά από άλυτα προβλήματα, περιφερειακές και διακρατικές συγκρούσεις αλλά και μια σειρά σημαντικών λειτουργικών προβλημάτων ασφαλείας “σκληρής” και “μαλακής” φύσης, όπως της διεθνούς τρομοκρατίας και της πολιτικής βίας, της διάδοσης των όπλων μαζικής καταστροφής, του οργανωμένου εγκλήματος και της ανεξέλεγκτης μετανάστευσης και της μόλυνσης του φυσικού περιβάλλοντος.

Παράλληλα όμως, η συνεχής Τουρκική απειλή Ελλάδα, σε συνδυασμό με την μελλοντική εξόρυξη των πρόσφατα ανακαλυφθέντων υποθαλασσίων ενεργειακών πόρων στη Μεσόγειο Θάλασσα, κάνουν πιο διάχυτη την αίσθηση έλλειψης ασφαλείας, που απαιτούν δράσεις για την αντιμετώπιση των απειλών, και αφορούν τόσο αυτούς όσο και την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού της Δύσης/Ευρώπης.

Η αναζήτηση όρων μεγαλύτερης εθνικής αυτονομίας μέσα στο πλέγμα των δυτικών θεσμών σημαίνει ότι, εκτός από τις κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις που θα ήθελαν να στηρίξουν μια τέτοια προοπτική, μπορούν να λειτουργήσουν με αποτελεσματικότητα τόσο η οικονομική βάση όσο και σημαντικά τμήματα του κρατικού μηχανισμού.

*Ο Παύλος Χρήστου είναι Γενικός Γραμματέα του Ελληνορωσικού Συνδέσμου.