Το μήνυμα της εν Κρήτη Συνόδου της Ορθοδοξίας

Μια Σύνοδος που συγκέντρωνε τόσες ελπίδες και τόσες προσδοκίες όλων των Ορθοδόξων για ευπρεπή παρουσία της Εκκλησίας μας στον σύγχρονο κόσμο με τις τόσες εχθρότητες και συγκρούσεις.

Τη στιγμή που το αίμα εξακολουθεί να ρέει στα πεδία των μαχών στη Μέση Ανατολή και στην Αφρική και στις αρένες των τρομοκρατικών επιθέσεων σκοτώνονται τόσοι άμαχοι. Οι πόλεμοι, η πείνα, η εγκατάλειψη των φτωχών τάξεων, η επίδειξη του προκλητικού πλούτου, και από την άλλη πλευρά, αναρίθμητοι πρόσφυγες και μετανάστες ψάχνουν απεγνωσμένα μια γωνιά για να γλυτώσουν από τις σφαίρες και λίγο ψωμί για να μην πεθάνουν από την πείνα.

Αλήθεια τι αντιφατικός είναι αυτός ο κόσμος! Άλλοι πεθαίνουν από πείνα κι άλλοι από δυσπεψία! Ένας κόσμος πελώριας αδικίας.

Σε έναν τέτοιο αναρχούμενο παγκόσμιο περιβάλλον έπρεπε και πρέπει να ακουστεί πάλι το Ευαγγέλιο της Αγάπης του Θεού προς τον Άνθρωπο, «νυν καιρός ευπρόσδεκτος».
Τα κείμενα που εγκρίθηκαν από την Σύνοδο της Κρήτης εμπνέουν και αναδύουν αυτή τη δρόσο της ελπίδας και της πίστης στον άγιο Θεό ότι με την παρουσία Του στον καθημερινό μας βίο θα έχουμε έναν επανευαγγελισμό της ανθρωπότητας.

Και μια τέτοια πνευματική δόνηση συνεπάγεται πολιτισμική αναγέννηση, και σε τελική αναγωγή, ειρήνη του σύμπαντος κόσμου.

Με άξονα λοιπόν την πολιτισμική διάσταση της Συνόδου να προσθέσουμε και να τονίσουμε τα εξής:

Η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος της Ορθοδόξου Εκκλησίας αποτελεί ένα πολύ σημαντικό εκκλησιαστικό γεγονός, το οποίο διατράνωσε κατά κοινή ομολογία την εκκλησιαστική ενότητα των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών, παρά την αιφνίδια αποχή τεσσάρων Αυτοκεφάλων Εκκλησιών δύο μήνες πριν την ημέρα έναρξης των εργασιών της Συνόδου.

Εκκλησιολογικά σε καμιά περίπτωση δεν επηρεάζει την συνοδικότητα ο αριθμός των συμμετεχόντων επισκόπων σε μια σύνοδο και συνακόλουθα την εγκυρότητα των αποφάσεων που λήφθηκαν εκεί.

Η σπουδαιότητα της παρούσας συνόδου έγκειται στο γεγονός ότι ύστερα από πολλά χρόνια οι κατά τόπους ορθόδοξες εκκλησίες συζήτησαν από κοινού θέματα, τα οποία άπτονται του ρόλου που καλείται να διαδραματίσει η Ορθόδοξη Εκκλησία στο πολιτιστικό «γίγνεσθαι» του σήμερα και στον σύγχρονο κόσμο.

Επιπλέον, η σπουδαιότητα της εν λόγω συνόδου αναγνωρίζεται και από τις

«Απαντήσεις» των κατά τόπους Εκκλησιών με σκοπό η Σύνοδος να καταστεί «ἀληθινό ὄργανο μαρτυρίας στήν Ὀρθοδοξία καί διά τῆς Ὀρθοδοξίας» όπως έγραψε ο αείμνηστος Μητροπολίτης Εφέσου Χρυσόστομος Κωνσταντινίδης, ανοίγοντας έτσι τον ορίζοντα της Ορθοδοξίας στη σημερινή πολύμορφη οικουμένη. Αν η Εκκλησία δεν επιδιώκει ένα συνεχές και συνεπές άνοιγμα προς τον κόσμο ή αν δεν διαλέγεται και δεν επικοινωνεί με αυτόν με τελικό σκοπό να τον μεταμορφώσει λειτουργικά και να τον ηθοποιήσει, τότε κινδυνεύει να παρουσιαστεί ελλειμματική τόσο ως προς την ταυτότητα, όσο και στη σωτηριολογική της αποστολή.

Η εκκλησία είναι κοινωνία και ως τέτοια πάντοτε ανοίγεται και διαλέγεται με κάθε τι που βρίσκεται έξω και πέρα από Αυτήν, δηλαδή δεν φοβάται να συνομιλεί με την ετερότητα και την διαφορετικότητα.

Με τον τρόπο αυτό καλλιεργεί και επιβεβαιώνει το γεγονός ότι είναι κοινωνία αγίων. Και η θεολογία της Ορθόδοξης Εκκλησίας εκπληρώνει τον επιστημονικό της ρόλο με το να διδάσκει Θεία ρήματα, με το να ασκεί την επιστημονική ομάδα με φιλοκαλικές διδαχές. Ουσιαστικά καλλιεργεί και εξευγενίζει την ψυχή του ανθρώπου, την οποία εξυψώνει σε επίπεδα Θεώσεως, όπως άλλωστε έγραψε ο Γερμανός θεολόγος A. Rademacher, «o πολιτισμός της ψυχής είναι η ψυχή του πολιτισμού»**.

Αυτή ακριβώς η διαλεκτική σχέση εκκλησίας με «τα τοῦ κόσμου πράγματα» διαπνέει όλο το περιεχόμενο των επισήμων κειμένων της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου, υποδεικνύοντας συγχρόνως και τον τρόπο με τον οποίο η Ορθοδοξία μπορεί να επιτελέσει τον μεταμορφωτικό της ρόλο επ΄ ωφελεία του ανθρώπου και της κοινωνίας και του πολιτισμού.

*Ο Αντώνης Ιακώβου Ελευθεριάδης είναι Καθηγητής Δρ. Φιλολογίας και Θεολόγος

**Η φράση αυτή «Ο πολιτισμός της ψυχής είναι η ψυχή του πολιτισμού» αναλύεται και αναπτύσεται στο βιβλίο: Αντώνη Ελευθεριάδη, ΕΚΘΕΣΕΙΣ, σελ. 267 κ.εξ., εκδόσεις «Σύγχρονη Πέννα»​