Τέσσερις γυναίκες βρίσκονταν πίσω από την εξορία του Αγίου Χρυσοστόμου

Δυστυχώς τα τέσσερα ονόματα των γυναικών που βρίσκονταν πίσω, στο παρασκήνιο της εξορίας του Αγιωτέρου Αρχιεπισκόπου της Κωνσταντινουπόλεως Ιωάννου του Χρυσοστόμου, διέσωσε η Ιστορία για να μας διδάξει πως στην εποχή αυτή όπου ζει και μεγαλουργεί ο Χρυσόστομος, δεν υπηρέτησαν την αγία μας Εκκλησία γυναίκες του ηθικού και πνευματικού επιπέδου της διακόνισσας αγίας Ολυμπιάδας, για την προσωπικότητα της οποίας γράψαμε σε προηγούμενο άρθρο, αλλά και εμφανίσθηκαν σφόδρα εμπαθή και φαυλόβια πρόσωπα, τα οποία με τις κακουργηματικές τους πράξεις γέμισαν με γκρίζα σύννεφα τον ουρανό της τότε βυζαντινής κοινωνίας.

Πρώτη Κυρία του παλατιού και γυναίκα του Αρκάδιου, πρώτου Αυτοκράτορα του Ανατολικού Ρωμαϊκού Κράτους, είναι η Ευδοξία. Ακολουθούν τρεις στενές φίλες της, των οποίων τα ονόματα ήταν Μάρσα, Καστρικία και Ευγραφία.

Ο κοινός άξονας της ζωής και των τριών αυτών γυναικών ήταν η διαφθορά και η εμπάθεια εναντίον του Αρχιεπισκόπου Ιωάννου του Χρυσοστόμου. Και ακόμα συνδέονταν μεταξύ τους με πολλά παρόμοια χαρακτηριστικά. Και οι τρεις τους ήταν χήρες. Και οι τρεις επίσης, αφού αποδείχθηκαν πάρα πολύ φιλάρεσκες και αυτάρεσκες κατά τη νιότη τους, παρέμειναν πεισματικά τέτοιες και τώρα στην ώριμη ηλικία, για πάντα.

Τέλος, και οι τρεις κατείχαν η κάθε μία τους τεράστια περιουσία, την οποία αύξαναν ακατάπαυστα με αρπαγές και άλλες παρανομίες κάτω από την προστασία και την ανοχή της μεγάλης κυρίας τους. Πραγματικά, και μόνο το άκουσμα των ονομάτων τους αρκούσε για να προκαλέσουν φόβο και τρόμο στις οικογένειες που βίωσαν την απληστία τους.

Πώς θα μπορούσε ο Επίσκοπος της Βασιλεύουσας να έχει κλειστό το στόμα μπροστά σε τέτοια προκλητικότητα και αδικία, μπροστά σε τέτοια ηθικά και κοινωνικά σκάνδαλα; Ο Παλλάδιος, ο ιστορικός της εποχής, αυτές τις κυρίες τις ονομάζει «ταραξάνδριαι και ανισείστριαι»! Ο Χρυσόστομος είναι σκληρός και αμείλικτος απέναντί τους. Τα λόγια του και ο τόνος της φωνής του προσβάλλουν ευθέως το γυναικείο φιλότιμο και την θηλυκή αυταρέσκεια.

Είναι ασυμβίβαστος με το κατεστημένο της εποχής. Διαβάστε τι τους έλεγε:
«Γραΐδες οὖσαι διὰ τὸν χρόνον, τί ἀνῆβαν παραβιάζεσθε τὸ σῶμα, βοστρύχους ἐπὶ τοῦ μετώπου φέρουσαι καθάπερ ἑταιρίδες, ὑβρίζουσαι καὶ τὰς λοιπὰς ἐλευθέρας, ἐπὶ ἀπάτη τῶν συντυγχανόντων, καὶ τοῦτο χῆραι:» (=Παρόλο που είστε γριές λόγω του ότι μεγαλώσατε, γιατί με το ζόρι κάνετε το σώμα σας να γίνει νεανικό, φέρνοντας τις μπούκλες των μαλλιών σας πάνω στο μέτωπο, όπως κάνουν οι εταίρες, προσβάλλοντας έτσι και τις λοιπές ελεύθερες γυναίκες, τη στιγμή μάλιστα που είστε χήρες) (Παλλαδίου, Διάλογος,κεφ.8.)

Η Ευδοξία, παρότι σεμνή στην νιότη της, δεν άργησε να αλλάξει χαρακτήρα. Στην αρχή, έδειχνε σεβασμό και αγάπη προς τον Χρυσόστομο, άκουε τα κηρύγματά του στους ναούς όπου ομιλούσε και ακολουθούσε τις ιερές λιτανείες. Μάλιστα όχι λίγες φορές ο Αρχιεπίσκοπος την επαινούσε για τις αρετές της και την συνέκρινε προς την Φοίβη και την Πρίσκιλλα. Αλλά ο ίδιος δε δίστασε να την ελέγχει για τα ελαττώματά της, ιδιαίτερα δε για την φιλοχρηματία της, χωρίς βέβαια για λόγους διακριτικότητας να αναφέρει το όνομά ης.

Οι ιστορικοί μάς την παρουσιάζουν ακόρεστη στο πάθος της φιλαργυρίας, να απογυμνώνει τους φτωχούς, να εξαναγκάζει τους υπαλλήλους του δημοσίου ταμείου να της δίνουν ένα μέρος από τις δημεύσεις των περιουσιών για χρέη, και να προκαλεί από μόνη της ποινικές σε βάρος τους διώξεις. Κι όλα αυτά γιατί; Απλούστατα, για να αυξήσει την περιουσία της. Μόλις της άρεσε ένα σπίτι ή ένα κτήμα, έβλεπες να περνά σύντομα στα χέρια της. Τόσο επιδέξιοι και κακοποιοί ήταν οι πράκτορές της.

Πολύς λόγος είχε γίνει για ένα αμπέλι, που άρπαξε από μια φτωχή χήρα, επειδή βρήκε καλά τα σταφύλια του. Τόσο είχε αλλοιωθεί η προσωπικότητα της κόρης του φράγκου Βαύτου, δηλαδή η Ευδοξία, μέσα σ’ εκείνη την ανήθικη και αδικοπραγούσα αυτοκρατορική αυλή.

Επαληθεύεται έτσι η ρήση: «Ὁμιλίαι κακαὶ φθείρουσι ἤθη χρηστά»! (= οι κακές παρέες χαλάνε τους καλούς χαρακτήρες!)

Ο άνθρωπος όμως δεν είναι δύσκολο να αλλάξει πορεία στη ζωή του. «Μηδένα πρὸ τοῦ τέλους μακάριζε». Από άγγελος φωτός, λόγω αλαζονείας, μπορεί να γίνει κάποιος διάβολος. Το ίδιο και η Ευδοξία. ΄Αγνωστο πώς και πότε και γιατί ο ωραίος της χαρακτήρας έγινε αγνώριστος!

Η άδικη Ευδοξία βρήκε αντιμέτωπο απέναντι στις απροκάλυπτες αρπαγές της τον Ιωάννη τον Χρυσόστομο. Το αμπέλι της χήρας που ιδιοποιήθηκε έγινε τόσο φημισμένο στην Κωνσταντινούπολη, όσο το χωράφι του Ναβουθαί στον αρχαίο Ισραήλ.

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΝΑΒΟΥΘΑΙ

Αν ανοίξουμε την Παλαιά Διαθήκη στο Α΄ Βασιλέων κεφ.21., θα διαβάσουμε αυτή την ενδιαφέρουσα και διδακτική ιστορία του Ναβουθαί.

Ο Ναβουθαί είναι ιδιοκτήτης ενός αμπελώνα, τον οποίο εποφθαλμιούσε ο Βασιλιάς Αχαάβ. Επειδή όμως η αρπαγή γης ή η αναγκαστική εξαγορά γης φαίνεται πως ήταν απαγορευμένη και παράνομη στα εδάφη του αρχαίου Ισραήλ το θέμα το ανέλαβε η σύζυγος του Αχαάβ η Ιεζάβελ, η οποία και κατασκεύασε μια κατηγορία για δήθεν διάπραξη βλασφημίας εκ μέρους του Ναβουθαί προτείνοντας μάλιστα και ψευδομάρτυρες. Έτσι, η γη του δήθεν «εγκληματία» Ναβουθαί περιήλθε στον Αχαάβ, ενώ ο ίδιος θανατώθηκε!

Εύκολα καταλαβαίνουμε λοιπόν πως η ατιμωρησία σε παρόμοιες περιπτώσεις προκαλεί δυστυχίες και καταστροφές και τότε και σήμερα.

Η ΚΑΚΟΠΟΙΟΣ ΤΡΙΑΔΑ

1. Η Μάρσα
Ψυχή της κακοποιού τριάδας ήταν η Μάρσα. Η κοινωνική της τάξη και οι συγγενικοί της δεσμοί για τους πολλούς είχαν μεγάλη βαρύτητα. Κάποια μακρινή συγγένεια την συνέδεε με την αυτοκράτειρα, πιθανόν από τη μεριά της μητέρας της. Φέρεται μάλιστα ότι ήταν κηδεμόνας της Ευδοξίας, κατά τα παιδικά ης χρόνια.

Η Μάρσα είχε κάνει στα νιάτα της γάμο με τον Πρόμοτο, σπουδαίο στρατηγό των στρατευμάτων του Θεοδοσίου. Αυτόν ο πραίτορας Ρουφίνος, σε μια αποστολή που του ανέθεσε, τον παρέδωσε στους βαρβάρους, για να τον εκδικηθεί για μία προσωπική προσβολή που κάποτε του έκανε. Αδύναμος πάντοτε απέναντι στον Ρουφίνο, ο Θεοδόσιος έκλαψε τον στρατηγό του, χωρίς να τιμωρήσει ωστόσο τον πραίτορα.

Ως αποζημίωση στην οικογένεια του Προμότου υιοθέτησε, κατά κάποιον τρόπο, τους ορφανούς γιούς του, που μεγάλωσαν και ανατράφηκαν στο αυτοκρατορικό παλάτι όπως και οι νεαροί καίσαρες. Μια τόσο μεγάλη τιμή πυροδότησε την αλαζονεία της μητέρας, κι όταν ένας γάμος απρόσμενα ανέβασε τη συγγενή της στην ανώτατη τάξη, έγινε και η ίδια πολύ σημαντικό πρόσωπο στην αυλή.

Η Μάρσα, στο εξής, απολάμβανε τη χηρεία της στην ατμόσφαιρα των αυλοκολάκων. Με το ρόλο της πρώτης μετά την αυτοκράτειρα κυρίας πρόβαλλε το κύρος της άλλους μεν προστατεύοντας, άλλους δε καταδιώκοντας ή πουλώντας ακριβά σε άλλους δημόσιες θέσεις και αξιώματα. Κι όταν εγκατέλειπε την ηδονή, στρεφόταν στη ραδιουργία.
Εξοργισμένος από τη σκανδαλώδη συμπεριφορά της, ο ιερός Χρυσόστομος δεν της στέρησε ούτε τους έμμεσους ούτε τους άμεσους ελέγχους του. Γι’ αυτό η Μάρσα του κρατούσε κακία κι εργαζόταν ύπουλα και επίμονα για την εξόντωσή του.

Η Καστρικία και η Ευγραφία

Η δεύτερη της τριάδος, η Καστρικία, ήταν αντίγραφο της Μάρσας χωρίς τίποτε το αξιόλογο να έχει πάνω της. Οι ιστορικοί τουλάχιστον μας την περιγράφουν ως μία μεγάλη κυρία, πολύ άπληστη για τα χρήματα, πολύ ραδιούργα και διεστραμμένη. Σύζυγός της ήταν ο ύπατος Σατουρνίνος, που είχε πεθάνει πριν από λίγα χρόνια.

Η τρίτη, η Ευγραφία, είχε χαρακτηριστικά ιδιαίτερα αξιοσημείωτα για την ιστορία. Το όνομά της συνδέθηκε πολύ στενά με τους διωγμούς εναντίον του Χρυσοστόμου. Ο σύζυγός της μας είναι άγνωστος. Ήταν χήρα με πολλές διασυνδέσεις με την αριστοκρατία, δυνατή στη ραδιουργία και αφάνταστα πλούσια, με περιουσία που κακώς απέκτησε και κακώς διέθετε.
Είχε κατά του αρχιεπισκόπου παράπονα για κάτι που ποτέ δε συγχωρούν οι γυναίκες.

Επειδή είχε αρχίσει να γερνάει και ρυτίδες αυλάκωναν το πρόσωπό της, αναγκαζόταν με τεχνάσματα καλλωπισμού να ξαναποκτά τα θέλγητρα που έχανε, για να συγκρατεί το αραιωμένο πλήθος των θαυμαστών της. Με την επίδειξη της δανεισμένης και της κατ΄επίφαση νιότης της σκανδάλιζε τη χριστιανική κοινωνία. Στις δημόσιες εμφανίσεις της, ακόμη και στην εκκλησία, τη συναντούσες με φτιασιδωμένο πρόσωπο, που το άλειφε με ψιμύθιο, ένα είδος αλοιφής για την περιποίηση του προσώπου, ή μίνιο και με μάτια βαμμένα με αντιμόνιο που έμοιαζε με αιγυπτιακό άγαλμα!

Ο ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ ΔΕΝ ΤΙΣ ΠΗΓΑΙΝΕ!

Αυτές οι γερασμένες «κοκέτες» ήταν πραγματικά για τον αρχιεπίσκοπο αντικείμενο αποστροφής. «Ἀπόστρεψον τοὺς ὀφθαλμούς μου τοῦ μὴ ἰδεῖν ματαιότητα»! Τις επιτιμούσε δημόσια μέσα στο ναό και τις απειλούσε με αφορισμό. Αν δεν έδιναν στους φτωχούς όλα τα χρήματα που ξόδευαν στις ασχήμιες τους, θα έκλεινε γι’ αυτές τις πύλες του Ιερού Ναού.
Μήπως όμως ήταν υπερβολικά αυστηρός;

Ο ασκητικός Χριστιανισμός του δεν άφηνε περιθώρια ανεκτικότητας σε αντιευαγγελικές εκδοχές της κοινωνικής συμπεριφοράς. Ενώ συζητούσε με ημιαρειανούς και ωριγενιστές και έδειχνε ένα είδος εκκλησιαστικής «οικονομίας» απέναντί τους όμως σε θέματα ηθικής τάξης ήταν απόλυτα καταδικαστικός και ασυμβίβαστος.

*Ο Αντώνης Ιακώβου Ελευθεριάδης είναι καθηγητής Δρ. Φιλολογίας και Θεολόγος

ΕΠΙΦΥΛΛΟ*
Πάνω στο άρθρο με τίτλο: «Θεολογική – φιλοσοφική προσέγγιση της ψευδολογίας Αλέξη Τσίπρα» έλαβα ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον σχόλιο εκ μέρους ελλόγιμου ιατρού (ευεξηγείται η ανωνυμία του), το οποίο κρίνω πως δεν πρέπει να μείνει υπό το μόδιο της σιωπής αλλά να κοινοποιηθεί ευρύτερα, για το λόγο ότι ο επιστολογράφος με επαγωγικούς συλλογισμούς (inductive reasoning) φτάνει σε ένα συμπέρασμα περί του ψεύδους που απαντά στους ad hoc προβληματισμούς μας.

Αγαπητέ κε Ελευθεριάδη,

διάβασα το εντυπωσιακό άρθρο που μου έστειλες. Όμως πιστεύω ότι η αλήθεια είναι πολύ πιο απλή. Πριν σου πω την άποψή μου θα τονίσω ότι προσωπικά απέχω με ΑΠΟΛΥΤΟ ΤΡΟΠΟ από το “δεξιός” και “αριστερός” γιατί όχι μόνον κάνουν κακό στην κοινωνία αλλά κυρίως γιατί είναι και ΜΗ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ επινοήσεις επιβολής εξουσίας στους ανασφαλείς και ραγιαδοποιημένους (δηλαδή στους περισσότερους). Το “δεξιός” βέβαια έχει πεθάνει προ πολλού. Το “αριστερός” όμως; Δηλαδή όσοι ψήφισαν π.χ. τον Σαμαρά απλώς τον ανεχόντουσαν. Όσοι όμως ψήσισαν τον Τσίπρα ΤΟΝ ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΑΝ.

Άκου μία άποψη: Η ιδεολογική επιρροή στην κοινωνία γίνεται τις τελευταίες δεκαετίες από 5 κατηγορίες ατόμων: 1) Διδάσκαλοι σχολείου 2) Καθηγητές ανωτάτης εκπαίδευσης 3)Καλλιτέχνες 4)”Διανοούμενοι” και 5) Δημοσιογράφοι. ΟΛΟΙ αυτοί όχι μόνον είναι παθιασμένοι αριστεροί αλλά αισθάνονται ταγμένοι να διαδώσουν την αντιχριστιανική μαρξιστική ιδεολογία. Έτσι ανδρώθηκαν γενεές αριστερολάγνων ή αριστερόπληκτων ή συμπαθόντες την αριστερά που έχουν υποστεί γενιτσαρισμό, που δεν ξέρουν ούτε τι υποστηρίζουν και είναι απλά οπαδοί ποδοσφαιρικού τύπου. Αυτοί νομίζω αποτελούν περισσότερο από το 60% του “ελληνικού” πληθυσμού. Έτσι για τον αριστερό Αλέξη τα πράγματα ήταν και είναι πολύ απλά. Δεν ενδιαφέρεται κανείς από τους πιο πάνω εάν λέει αλήθεια ή ψέματα. Αρκεί που είναι αριστερός και είναι ο αρχηγός της ομάδας τους που πρέπει οπωσδήποτε να κυριαρχεί. Αυτό προφανώς και το γνωρίζει και ο ίδιος και έχει έτσι την άνεση της σαχλαμαρολογίας. Ξέρει που απευθύνεται. Φαντάσου απλώς ο Αλέξης να έλεγε τα ίδια και να ήταν δεξιός.

Τώρα γιατί έχουν γίνει όλα αυτά; Σε παραπέμπω σε 3 ιντερνετικές αναζητήσεις που σε παρακαλώ να ψάξεις: α) Karl Marx poem the player β) Albert Pike, Albert Pike and communism, και γ) Στρατής Μυριβήλης κομμουνιστική φυλή.

*Για την αντιγραφή: Αντώνης Ιακώβου Ελευθεριάδης