Ο Κόσμος της Μετακίνησης Αύριο: Θέλει Tρόπο…

Είτε το θέλουμε, είτε όχι, ο κόσμος μας μέσα στα επόμενα χρόνια θα αλλάξει πάρα πολύ. Και από αυτή την αλλαγή θα εξαρτηθεί αν θα συνεχίσουμε ή όχι να υπάρχουμε σαν ανθρώπινο γένος.

Ο 20ος αιώνας ήταν ο αιώνας των μεγάλων αλλαγών. Οι άνθρωποι που περνούν σήμερα την τρίτη ηλικία, έζησαν τα χρόνια που πέρασαν τις μεγαλύτερες αλλαγές που έχει αντιμετωπίσει ποτέ το ανθρώπινο είδος πάνω σε αυτό τον πλανήτη. Από την απόλυτη απομόνωση, την μετακίνηση με τα ζώα, άντε με τα καράβια και τα τρένα, την ενημέρωση με κάποια εφημερίδα μερικών ημερών και την ανυπαρξία κάθε ιατρικής μέριμνας και περίθαλξης στο σήμερα. Στο σήμερα όπου κυριαρχεί η πληροφορία, η διαχείρησή της, η ταχεία μετακίνηση, η τεχνολογία της ιατρικής. Το πρόβλημα; Η άναρχη εξέλιξη όλων αυτών, σε βαθμό που η τεχνολογία προλαμβάνει την πολιτική, τη νομοθεσία, την ίδια την ηθική – βλέπε κλωνισμός κλπ.

Πώς θα είναι ο κόσμος του αύριο άραγε; Πώς θα κινούμαστε; Πώς θα δουλεύουμε; Πώς θα διασκεδάζουμε; Πώς θα ζούμε; Προσπαθούμε να αναλύσουμε ένα θετικό σενάριο για όλα αυτά. Ένα σενάριο που έχει σαν αποτέλεσμα την διατήρηση της ανθρώπινης παρουσίας στον πλανήτη και τη βελτίωση των όρων διαβίωσης των κατοίκων της γης, μήπως και ξορκίσουμε το κακό που πλησιάζει με γοργούς ρυθμούς.

Εργασία, ζωή στις πόλεις

Tο μεγαλύτερο πρόβλημα του σήμερα είναι ουσιαστικά η μετακίνηση, η μεταφορά, ανθρώπων και αγαθών από το ένα σημείο στο άλλο. Στο κομμάτι των αγαθών δεν μπορούν να αλλάξουν και πολλά. Η μεταφορά από το σημείο παραγωγής στο σημείο κατανάλωσης είναι αναγκαία. Η μόνη λύση στο κομμάτι της βελτίωσης είναι η οργάνωση των σημείων πώλησης, με τέτοιο τρόπο που να είναι άμεσα προσβάσιμα από τους καταναλωτές και συγκεντρωμένα σε ένα σημείο, ούτως ώστε να μην χρειάζεται μετακίνηση για να κάνεις ένα πακέτο αγορών. Εμπορικά κέντρα με χώρους πάρκινγκ και ποικιλία μαγαζιών, είναι η λύση. Μία λύση που βλέπουμε και σήμερα είτε σε σταθερή βάση, είτε σε κινητή, όπως είναι οι λαϊκές αγορές!

Στο δεύτερο κομμάτι, το πιο προβληματικό, έχουμε τη μετακίνηση των ανθρώπων. Η μετακίνηση αυτή έχει έξη παρακλάδια:

α. Τη μετακίνηση από και προς τη δουλειά.

β. Την εμπορική μετακίνηση στη βάση πουλάω, μεταφέρω, αγοράζω.

γ. Τη μετακίνηση από και προς τα σχολεία.

δ. Τη μετακίνηση για λόγους ψυχαγωγίας.

ε. Την «κρατική» μετακίνηση (περιπολικά, ασθενοφόρα, απορριματοφόρα, στρατός κλπ.).

στ. Τα μέσα μαζικής μεταφοράς.

Τι μπορεί να αλλάξει από όλα αυτά; Πρώτα από όλα η μετακίνηση από και προς τη δουλειά. Δεν είμαστε μακριά από τη στιγμή που πολλοί άνθρωποι θα μπορούν να δουλεύουν «στο σπίτι», να συνδιαλέγονται, να επικοινωνούν και να προσφέρουν τη δουλειά τους μέσω από ένα σύστημα ηλεκτρονικών υπολογιστών π.χ. το internet χωρίς να χρειάζεται να μετακινηθούν. Και αυτό θα μειώσει σημαντικά την κίνηση στις πόλεις, επιτρέποντας στους δρόμους να γίνουν λιγότεροι – για ακρίβεια να μην επεκταθούν – τη μόλυνση να μειωθεί και τη μετακίνηση με τα πόδια ή ποδήλατα και άλλα οικολογικά μέσα να γίνει πιο εύκολη και πιο ευχάριστη.

Ακόμη όμως και για όσους πρέπει να μετακινηθούν, η χρήση των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς – ίσως και υποχρεωτική με την απαγόρευση κίνησης ΙΧΕ σε κάποια σημεία των πόλεων – θα μειώσει την κίνηση, τους ρύπους, το θόρυβο και όλα αυτά που συνοδεύουν το συνδιασμό πολή και ιδιωτικό αυτοκίνητο. Μία ορθολογική σχεδίαση διαμονής και εργασίας, κάτι που δε συμβαίνει σήμερα, θα βοηθήσει πολύ, αφού μένοντας κοντά στην εργασία μας βοηθάμε το περιβάλλον πολύ περισσότερο από ότι αγοράζοντας ένα οικολογικό όχημα. Γιατί; Απλά γιατί μένουμε λιγότερο χρόνο στο δρόμο, καταλαμβάνοντας λιγότερο «χωροχρόνο», παράγουμε λιγότερα καυσαέρια και εργαζόμαστε περισσότερο σε σχέση με το χρόνο απουσίας από το σπίτι. Τι σημαίνουν όλα αυτά; Πιο άδειοι δρόμοι, λιγότερη μόλυνση, καλύτερη ποιότητα ζωής. Κι όλα αυτά με απλά, ορθολογικά βήματα, όπως το «μένω κοντά εκεί που εργάζομαι και όχι στην άλλη άκρη της πόλης».

Με την εφαρμογή συστημάτων περισυλλογής προϊόντων στην ευρύτερη περιφέρεια των πόλεων και την ορθολογική τους μεταφορά στα όποια εμπορικά κέντρα, μπορεί άνετα να μειωθεί σημαντικά και ο παραγοντας β «εμπορική μετακίνηση στη βάση πουλάω, μεταφέρω, αγοράζω». Αν ο εφοδιασμός ενός καταστήματος τροφίμων π.χ. γίνεται με ένα φορτηγό που θα του φέρνει όλα τα απαραίτητα από μία αποθήκη όλων των προμηθευτών, τα κέρδη θα είναι απίστευτα σε σχέση με το σήμερα όπου κάθε προμηθευτής έχει το δικό του στόλο με τον οποίο τροφοδοτεί όλα τα καταστήματα. Ας δούμε το παράδειγμα με 10 παρόμοια καταστήματα, σε απόσταση 10 χιλιομέτρων και 10 κοινούς προμηθευτές σε αυτά. Σήμερα για το καθημερινό τους εφοδιασμό χρειάζονται 10 αυτοκίνητα τα οποία  κάνουν 100 χιλιόμετρα την ημέρα. Με ορθολογική οργάνωση στην περιφέρεια τη διανομή μπορούν να κάνουν 3-4 αυτοκίνητα, συμπληρώνοντας το πολύ 40 χιλιόμετρα τη μέρα. Οπότε; Ένα κέρδος της τάξης του 60%, χωρίς να χρησιμοποιηθούν καν πιο οικολογικά φορτηγά.

Τα σχολεία; Εδώ γίνεται ένας πραγματικός χαμός. Το 1/3 των μαθητών της Ελλάδας είναι συγκεντρωμένο στην ευρύτερη περιοχή της πρωτεύουσας, περίπου δηλαδή 500.000 μαθητές. Από αυτούς το 6-7% πηγαίνει σε ιδιωτικά σχολεία, δηλαδή κάτι παραπάνω από 30.000 μαθητές. Όλοι αυτοί μετακινούνται με σχολικά λεωφορεία, τουλάχιστον 2.000 οχήματα που κάνουν τουλάχιστον 100 χιλιόμετρα τη μέρα. Δηλαδή ένα σύνολο από 200.000 χιλιόμετρα τη μέρα! Απορεί κανείς που τις ώρες που κινούνται τα σχολικά γίνεται κυκλοφοριακός χαμός; Να μην υπολογίσουμε πόσοι γονείς – πόσοι άραγε; – πηγαίνουν τα παιδιά τους με τα αυτοκίνητα στο σχολείο. Μία ορθολογική σχεδίαση και μεταφορά από και προς το σχολείο θα μπορούσε σίγουρα να απαλλάξει την πόλη του αύριο από ένα βασικό παράγοντα του κυκλοφοριακού χάους που ζούμε σήμερα.

Η κρατική μετακίνηση είναι ένας βασικός παράγοντας του κυκλοφοριακού χάους. Σε αυτή βέβαια δε μπορεί να γίνουν εκπτώσεις, αφού εξυπηρετεί – σε ποιο βαθμό αλήθεια; – πάγιες ανάγκες του πληθυσμού, όπως η καθαριότητα, η ασφάλεια κλπ. Τι μπορεί να γίνει; Από τη μία οργάνωση κέντρων σε καίρια σημεία της πολής, ούτως ώστε να περιορίζονται τα χιλιόμετρα. Η μεταφόρτωση των απορριμάτων, όπως γίνεται σήμερα, είναι μία καλή βάση μελέτης. Και βέβαια μία πιο ορθολογική κατανομή των εργασιών αυτών μέσα στο 24ωρο, που μπορεί να απλώσει την κίνηση σε λιγότερο πολυσύχναστες ώρες της μέρας, μειώνοντας το φόρτο στην κυκλοφορία στους δρόμους.

Τα μέσα μαζικής μεταφοράς είναι τα μόνα τα οποία πρέπει να αυξήσουν την παρουσία τους στην πόλη του αύριο. Ένα λεωφορείο 50 θέσεων πιάνει στο δρόμο χώρο για 3-4 επιβατικά, αλλά μεταφέρει κόσμο που θα μετέφεραν 15-25 ΙΧ! Οπότε, στη χειρότερη περίπτωση, αν τα ΜΜΜ δουλέψουν σωστά, μπορούμε να έχουμε μία μείωση της κίνησης που μπορεί να αγγίξει και το 70%! Κάτι τέτοιο συμβαίνει σε κάποιες πόλεις της Ευρώπης, όπου τα επιβατικά έχουν απομακρυνθεί, εθελοντικά, από τα κέντρα της πόλης, αφού τα ΜΜΜ μπορούν να σου προσφέρουν άνετη, οικονομική και παραγωγική από πλευράς χρόνου μετακίνηση.

Πώς μπορεί να διαρθρωθεί λοιπόν η πόλη του αύριο; Με απλά, λειτουργικά, μέτρα που θα την απαλλάξουν από μεγάλο ποσοστό της κίνησης στους δρόμους – ακόμη και μία μείωση της τάξης του 50% δεν είναι απίθανο. Έτσι θα μπορέσει να είναι πιο ανθρώπινη, με καθαρότερο αέρα, περισσότερο χώρο για παιχνίδι και άθληση και περισσότερο χρόνο για τους πολίτες της.

Το αυτοκίνητο του αύριο

Αφήσαμε απ΄έξω ένα βασικό παράγοντα της κίνησης, αυτό της κίνησης για διασκέδαση, αναψυχή. Σε χώρες όπως η Ελλάδα, η αναψυχή παίζει σπουδαίο ρόλο στην ψυχοσύνθεση του πληθυσμού – σικ – οπότε είναι μάλλον ουτοπία να σχεδιαστεί το αύριο αγνοώντας την. Σε αυτή βασικός παράγοντας δεν είναι το που πάμε, αλλά το πώς πάμε ή καλύτερα με τι πάμε.

Με το χώρο να παίζει ουσιαστικό παράγοντα σε όλο το σχεδιασμό, τα αυτοκίνητα του αύριο δεν μπορούν παρά να είναι πολυμορφικά. Αυτοκίνητα ενός όγκου, με την καλύτερη δυνατή εκμετάλευση του εξωτερικού μεγέθους, προς όφελος της μεταφορικής ικανότητας σε άτομα και βέβαια αγαθά, αφού η τροφοδοσία του σπιτιού από τα σημεία πώλησης των αγαθών είναι ένας βασικός παράγοντας χρήσης του ΙΧΕ. Τα «βανάκια» λοιπόν έχουν πλεονεκτήματα στη χρήση αυτή, αφού φορτώνονται εύκολα και έχουν μεγαλύτερη δυνατότητα μεταφοράς.

Οι δρόμοι, οι κανόνες και η δυνατότητα επιβολής των τελευταίων, ραγδαία αυξανόμενη τα πρόσφατα χρόνια, δημιουργούν νέες σχεδιαστικές παραμέτρους για τα αυτοκίνητα του αύριο. Τι χρειάζεται ένα αυτοκίνητο μία τελική των 200+ χλμ./ώρα, όταν τα νόμιμα όρια δεν ξεπερνούν τα 130 και τα «ανεκτά» τα 150; Σίγουρα ο προσανατολισμός θα πρέπει να είναι κάπου εκεί. Πολυμορφικά λοιπόν, 5-6 θέσεων, με τελική κάπου στα 160 χιλιόμετρα και «καθαρή» τεχνολογία. Άρα υβριδικά συστήματα παραγωγής ισχύος, με διατάξεις ανάκτησης της ενέργειας για οικονομία. Ισχύς; Το πολύ κάπου στους 150-160 ίππους, που με τη χρήση των παραπάνω διατάξεων μπορεί να δώσει αρκετή ισχύ για ασφαλή προσπεράσματα!

Άλλα χαρακτηριστικά; Σίγουρα πρέπει να έχει σημαντική απόσταση από το έδαφος για να μην περιορίζεται από τους δρόμους όπως τους γνωρίζουμε σήμερα. Οι αυτοκινητόδρομοι, από μόνοι τους, είναι μία πηγή μόλυνσης και παρέμβασης στο περιβάλλον. Αν λοιπόν η χρήση αυτοκινήτου αύριο δεν επιβάλει την επέκτασή τους, θα έχουμε ένα σημαντικό κέρδος σε ποιότητα ζωής. Άρα το αυτοκίνητο του αύριο πρέπει να είναι ψηλό και – γιατί όχι – τετρακίνητο. 

Όταν – πότε άραγε; – η αυτοκίνηση απαλαχθεί από το άγχος της καθημερινής μετακίνησης, όπως το πρώτυπο που έχουμε στο μυαλό μας, το ΙΧΕ αυτοκίνητο θα γίνει ένα μέσο διασκέδασης και φυγής. Φυγής που δεν πρέπει να έχει όρια. Ακριβώς όπως αυτή που έχουν στο μυαλό τους ακόμη και σήμερα όλοι οι συνειδητοποιημένοι τετρακίνητοι. Υβριδικό,  πολυμορφικό, ψηλό, τετρακίνητο. Ένας πραγματικός βοηθός και σίγουρα όχι μέσο προβολής, επιβολής, επίδειξης.

Σε μία τραβηγμένη λογική; Το «νοικιαζόμενο» αυτοκίνητο. Δεν αγοράζεις σίδερα, πλαστικά και κρύσταλα. Αγοράζεις τη δυνατότητα χρήσης. Και βρίσκεις αυτοκίνητο της κλίμακας που έχεις «αγοράσει» σε όλα τα σημεία που σε φτάνουν τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς. Τα χρησιμοποιείς και τα αφήνεις στο επόμενο σημείο, από όπου μπορούν να τα χρησιμοποιήσουν άλλοι. Όσο και αν έρχεται σε αντίθεση με την ένοια ιδιοκτησίας του σήμερα, είναι σίγουρα μία λύση για το αύριο, όταν πολλά θα αλλάξουν, ιδίως στη γωνία με την οποία αντιλαμβανόμαστε τα πράγματα. Το Smart σχεδιάστηκε με το μυαλό του δημιουργού σε μία τέτοια μορφή μετακίνησης, αλλά στην πορεία άλλαξε, αφού δεν ήταν εύκολο να συνειδητοποιήσουν οι χρήστες κάτι τέτοιο.

Αύριο όμως; Τι θα λέγατε για ένα τετρακίνητο πολυμορφικό στην Αράχωβα, όπου θα φτάνατε με τρένο; Για ένα διθέσιο τύπου Smart στο κέντρο της Αθήνας ή του Πειραιά, όπου θα προσεγγίζατε με το metro; Για ένα ανοιχτό τετρακίνητο τύπου Wrangler JK Unlimited στην Κρήτη και τα άλλα νησιά, όπου θα φτάνατε με προηγμένα ταχύπλοα ιστιοφόρα;

«Αντε ρε…

Τι μας λές τώρα; Αυτά είναι όνειρα θερινής νυχτός». Ελα μου ντε! Το ίδιο έλεγε και η γιαγιά μου, όταν της λέγαμε ότι θα μπορεί να έχει ένα τηλέφωνο να βλέπει το γιό της όταν θα της μιλάει από την Αμερική. Και ο παπούς μου όταν του λέγαμε ότι με το πάτημα ενός κουμπιού θα μπορεί να ψάχνει για όλα όσα τον ενδιέφεραν στις βιβλιοθήκες όλου του κόσμου. Και ο πατέρας μου όταν του λέγαμε ότι θα έχει ένα σύστημα που θα υπολογίζει και θα του λέει τη διαδρομή για να φτάσει κάπου. Και η μάνα μου όταν της είπαμε ότι θα μπορεί να ψωνίζει από τον υπολογιστή τα απαραίτητα της μέρας. Όλοι τους βίωσαν έναν αιώνα μεγάλων αλλαγών. Εμείς καλούμαστε να βρούμε τρόπο να τις ελέγξουμε, να τις κατευθύνουμε. Η γη αλλάζει. Και αλλάζει με ρυθμούς πολύ γρήγορους. Ρυθμούς που αν κοντρολάρουμε θα φτιάξουμε έναν κόσμο ιδανικό. Ρυθμούς που αν μας ξεφύγουν, είναι μετρημένες οι ώρες μας πάνω στον πλανήτη. Εμείς διαλέγουμε, όπως πάντα άλλωστε.