Θεσσαλονίκη: «Πράσινο φως» του ΣτΕ για τη συνέχιση των έργων του μετρό

Το πράσινο φως άναψε το Συμβούλιο της Επικρατείας για τη συνέχιση των έργων κατασκευής του Μετρό Θεσσαλονίκης, καθώς έκρινε συνταγματική και  νόμιμη την όλη διαδικασία μεταφοράς και επανατοποθέτησης των αρχαιολογικών ευρημάτων στο σταθμό Βενιζέλου.

Νόμιμη είναι η μεταφορά και επανατοποθέτηση των  αρχαιοτήτων που αποκαλύφθηκαν στο πλαίσιο κατασκευής του Μητροπολιτικού Σιδηροδρόμου Θεσσαλονίκης στο σταθμό Βενιζέλου, αποφάνθηκε το ΣτΕ και απέρριψε την προσφυγή του Δήμου Θεσσαλονίκης.

Υπενθυμίζεται ότι στη συμβολή των οδών Εγνατίας και Βενιζέλου αποκαλύφθηκαν αρχαιότητες του 4ου αιώνα και των πρωτοβυζαντινών χρόνων (6ος-7ος αιώνας). Συγκεκριμένα, σε βάθος 6 μέτρων και σε έκταση περίπου 1.600 τ.μ., αποκαλύφθηκε μια πόλη με μεγάλους κεντρικούς δρόμους, δημόσιους χώρους και ιστάμενα κτίρια. Σε μήκος 77 μέτρων ήρθε στο φως ο κύριος οδικός άξονας της Θεσσαλονίκης (decumanus maximus), στρωμένος με μάρμαρα στην αρχική του κατασκευή και με ορθογώνιες λίθινες πλάκες.

Ειδικότερα, ο Δήμος της Θεσσαλονίκης ζητούσε από το ΣτΕ να ακυρωθεί ως αντισυνταγματική και παράνομη η από  24.2.2014 απόφαση  του υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού, με την οποία  (κατόπιν   γνωμοδότησης του ΚΑΣ), αποφασίσθηκε η έγκριση της προστασίας και ανάδειξης των αρχαιοτήτων που αποκαλύφθηκαν στο υπό κατασκευή  σταθμό Βενιζέλου του Μετρό, με τη  μεταφορά  και την επανατοποθέτηση των αρχαιοτήτων μέσα στο σταθμό, μετά την κατασκευή του.

Όλων αυτών προηγήθηκαν μελέτες:

1. προστασίας και ανάδειξης, 

2. απόσπασης και απομάκρυνσης των αρχαιοτήτων και 

3. των χώρων αποθήκευσης των αρχαιοτήτων μέχρι την επανατοποθέτησή τους.

Ο Δήμος Θεσσαλονίκης υποστήριζε   ότι η επίμαχη υπουργική απόφαση παραβιάζει τη συνταγματική αρχή της αναλογικότητας, αφού επιλέχθηκε η πλέον δυσμενής για την προστασία του πολιτιστικού περιβάλλοντος λύση, η οποία καταλήγει στην οριστική εξαφάνιση του συγκεκριμένου ιστορικού μνημείου ως ενιαίου συνόλου.

Παράλληλα, ο Γιάννης Μπουτάρης υποστήριζε ότι η εν λόγω υπουργική απόφαση είναι αντίθετη στην αρχαιολογική νομοθεσία και ειδικά στον νόμο 3028/2002 για την προστασία των αρχαιοτήτων και της πολιτιστικής κληρονομιάς. Όμως, η ίδια απόφαση,  σύμφωνα με τον Δήμο Θεσσαλονίκης είναι επιπρόσθετα και μη νόμιμη, αφού «πάσχει από έλλειψη επαρκούς, ειδικής και εμπεριστατωμένης αιτιολογίας» και βασίζεται σε ανεπαρκή και αόριστα στοιχεία.

Ακόμη, ο Δήμος της συμπρωτεύουσας   τόνιζε  ότι πριν την έκδοση της επίμαχης υπουργικής απόφασης δεν υπήρχε εισήγηση της αρμόδιας υπηρεσίας αναστήλωσης του υπουργείου Πολιτισμού, ενώ τα μέλη του ΚΑΣ γνωμοδότησαν χωρίς καν να έχουν επισκεφθεί τους χώρους του μετρό.

Αντίθετα, το Ε΄  Τμήμα του ΣτΕ με την υπ΄   αρθμ. 2611/2016 απόφασή του απέρριψε την προσφυγή του Δήμου Θεσσαλονίκης και όλους τους ισχυρισμούς που προέβαλλε ως αβάσιμους.

Αναλυτικότερα, οι σύμβουλοι Επικρατείας έκριναν νόμιμη την επίμαχη υπουργική απόφαση, καθώς  πριν από την έκδοσή της ο υπουργός Πολιτισμού   εξέτασε  «όλες τις προταθείσες λύσεις και επιπροσθέτως έλαβε υπόψη και αξιολόγησε τις προτάσεις των ενδιαφερομένων φορέων (Δήμου Θεσσαλονίκης, επιστημονικών φορέων, κ.λπ.) και διερεύνησε τη δυνατότητα κατάργησης ή μεταφοράς του σταθμού Βενιζέλου, αλλά και τη δυνατότητα κατασκευής του σταθμού χωρίς την απόσπαση των αρχαιοτήτων, κατέληξε δε εν τέλει, κατά συνεκτίμηση και της μεγάλης σημασίας του έργου για τους κατοίκους, τη Θεσσαλονίκη αλλά και την ανάπτυξη εν γένει της χώρας, στην έγκριση της λύσης η οποία προβλέπει τον ανασχεδιασμό από κατασκευαστική και λειτουργική άποψη του σταθμού Βενιζέλου προκειμένου τα αρχαία κατάλοιπα να επανατοποθετηθούν στο μεγαλύτερο μέρος τους στην αρχική τους θέση, μετά την προσωρινή απόσπασή τους, την οποία ενέκρινε υπό όρους».

Ακόμη, οι σύμβουλοι Επικρατείας, μεταξύ των άλλων, αναφέρουν:

«Όπως προκύπτει από την  γνωμοδότηση του ΚΑΣ, η απόσπαση των αρχαιοτήτων δεν αποφασίσθηκε με σκοπό την αρχαιολογική έρευνα των υποκειμένων στρωμάτων εδάφους, αλλά διότι κρίθηκε ότι η απόσπαση είναι αναγκαία για την προστασία των αρχαιοτήτων και την ολοκλήρωση της κατασκευής του σταθμού, το δε ΚΑΣ εξέτασε και το ενδεχόμενο να αποκαλυφθούν αρχαιότητες και μετά το επίπεδο στο οποίο αποκαλύφθηκαν οι προαναφερθείσες αρχαιότητες».