ΕΚΤΑΚΤΟ ΔΕΛΤΙΟ: Μονογραφή συμφωνίας για τον αγωγό Μπουργάς-Αλεξανδρούπολη

Αλλαγή δεδομένων την τελευταία στιγμή παρουσιάστηκε στη Βουλγαρία όπου μονογράφηκε η συμφωνία κατασκευής του αγωγού Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη, αν και οι τελικές υπογραφές σε διακρατικό επίπεδο, όπως ανακοίνωσε ο υπουργός Ανάπτυξης Δημήτρης Σιούφας, θα μπουν στις αρχές Μαρτίου στην Αθήνα. Ωστόσο, η υπογραφή της συμφωνίας εξακολουθεί να μη θεωρείται δεδομένη για μια σειρά από λόγους:

Φαίνεται, ότι οι πραγματικές διαπραγματεύσεις διεξάγονται στο παρασκήνιο μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών και Ρωσίας. Εξηγούμαστε: Η ρωσική πλευρά φαίνεται πως έχει περιπλέξει το σκηνικό μετά τη δήλωση του υπουργού Βιομηχανίας και Ενέργειας της Ρωσίας, Βίκτορ Χριστένκο στο ειδησεογραφικό ειδήσεων Itar-Tass, όπου ανέφερε ότι θα υπάρξουν περαιτέρω διαβουλεύσεις, και πως η ημερομηνία υπογραφής θα αποφασιστεί μετά την επιστροφή της ρωσικής αντιπροσωπείας που βρίσκεται στη Βουλγαρία. Οι πληροφορίες που έχουν διαρρεύσει από τη συνάντηση των αντιπροσωπειών Ρωσίας, Ελλάδας και Βουλγαρίας (που φιλοξένησε τη συνάντηση), αναφέρουν ότι η βουλγαρική πλευρά παρουσιάστηκε απρόθυμη να προχωρήσει στην υπογραφή κωλυσιεργώντας, σε αντίθεση με την ελληνική πλευρά που παρουσιάστηκε πανέτοιμη. Σύμφωνα με δηλώσεις του Βούλγαρου υπουργού Περιφερειακής Ανάπτυξης, Ασέν Γκαγκαούζοφ σε περίπτωση μονογραφής, εν συνεχεία απαιτείται η έγκριση της συμφωνίας από τις τρεις κυβερνήσεις.

Οι διαφωνίες που εξακολουθούν να υφίστανται εστιάζονται στο ζήτημα της βιωσιμότητας του όλου εγχειρήματος, το ποιος θα ελέγχει τον αγωγό (ιδιοκτησιακό καθεστώς, το ποσοστό των μετοχών που θα ελέγχει κάθε πλευρά στην κοινοπραξία), την εξασφάλιση τροφοδοσίας του αγωγού με επαρκείς ποσότητες πετρελαίου και τους τρόπους χρηματοδότησης της κατασκευής.

Ο συγκεκριμένος αγωγός, εάν κατασκευαστεί, θα μετέφερε ρωσικό πετρέλαιο στις ευρωπαϊκές αγορές  παρακάμπτοντας τα τουρκικά στενά του Βοσπόρου, άρα και τα -εύσχημα- περιβαλλοντικά προσχήματα που επικαλούνται οι Τούρκοι στην προσπάθεια να θέσουν προσκόμματα. Υπενθυμίζεται ότι ο αγωγός Μπακού-Τζεϊχάν που διέρχεται από τις ακτές της Κασπίας στο Αζερμπαϊτζάν και μέσω Γεωργίας περνάει σε τουρκικό έδαφος καταλήγοντας στο λιμάνι του Τζεϊχάν, απέναντι από την κατεχόμενη Κύπρο, ήταν ουσιαστικά το «αντίπαλο δέος» για τον αγωγό Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη. Από τη στιγμή της υλοποίησης του συγκεκριμένου σχεδίου, θα ήταν λογικό να θεωρηθεί ότι και το ρωσικό ενδιαφέρον για την κατασκευή του αγωγού Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη έχει ατονήσει, υπό την έννοια της χρονικής πίεσης για την προώθηση του όλου σχεδίου.

Επιχειρώντας να ερμηνεύσουμε τη σημερινή εξέλιξη, δε θα μπορούσαμε παρά να υπενθυμίσουμε ότι προ ολίγων ημερών ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν είχε απευθύνει προειδοποίηση προς τη Βουλγαρία και την Ελλάδα, αναφέροντας πως σε περίπτωση περαιτέρω καθυστέρησης των διαπραγματεύσεων (βλ. κωλυσιεργία) η Ρωσία θα αναζητήσει άλλες οδούς για την εξαγωγή του πετρελαίου, ενδεχομένως ενισχύοντας υφιστάμενες υποδομές. Η προειδοποίηση κυρίως αφορούσε τους Βούλγαρους για λόγους που θα εξηγήσουμε παρακάτω. Ωστόσο, δεδομένης της καχυποψίας της Μόσχας απέναντι σε χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ, αλλά συχνά και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενδεχομένως να εξέφραζε με έμμεσο τρόπο και αμφιβολία σχετικά με τις πραγματικές προθέσεις της ελληνικής κυβέρνησης που θα μπορούσε θεωρητικά να κρύβεται πίσω από την «απροκάλυπτη αναβλητικότητα» της Σόφιας.

Σε τι άραγε οφειλόταν η παρέμβαση Πούτιν; Στις 31 Ιανουαρίου, σε συνάντηση του Βούλγαρου υπουργού Περιφερειακής Ανάπτυξης Ασέν Γκαγκαούζοφ με τους ομολόγους του (αρμόδιους για ενεργειακά ζητήματα) της πΓΔΜ Βέρα Ραφαϊλόφσκα και της Αλβανίας Γκενκ Ρούλι, υπογράφηκε συμφωνία για την κατασκευή αγωγού 912 χιλιομέτρων και χωρητικότητας 35 εκατομμυρίων τόνων περίπου, ο οποίος ξεκινώντας από το Μπουργκάς και διερχόμενος από την πΓΔΜ, θα καταλήγει στην Αδριατική στην πόλη της Αυλώνας (Vlore), μεταφέροντας πετρέλαιο από την περιοχή της Κασπίας. Για την κατασκευή του αγωγού ιδρύθηκε η εταιρία AMBO (Albanian- Macedonian-Bulgarian Oil Corporation), ενώ τη «μελέτη εφικτότητας» (feasibility study) του έργου εκπόνησε η γνωστή εταιρία Brown and Root, θυγατρική της Haliburton, όπου επικεφαλής ήταν ο σημερινός αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Ντικ Τσένεϊ… Παράλληλα, το επενδυτικό σχέδιο θα χρηματοδοτήσει η αμερικανική κρατική τράπεζα EXIM Bank (Export Import)…

Η κοινή διακήρυξη για την κατασκευή του πετρελαιαγωγού Μπουργκάς-Αυλώνα είχε υπογραφεί στις 28 Δεκεμβρίου 2004 στη Σόφια από τους τότε πρωθυπουργούς της Βουλγαρίας Συμεών Σαξκομπουργκόφσκι, της Αλβανίας Φάτος Νάνο και της πΓΔΜ, Βλάντο Μπουτκόφσκι. Παρεμπιπτόντως, να θυμίσουμε ότι η ιταλική κρατική εταιρία ENEL έχει υπογράψει με τη βουλγαρική Bulgargaz συμφωνία για την κατασκευή αγωγού φυσικού αερίου που θα συνδέει τις δύο χώρες…

Η κατάσταση είναι όμως ακόμα περισσότερο περιπεπλεγμένη: Η ρωσική πετρελαϊκή εταιρία Lukoil που ανήκε στον Ρώσο -τέως μεγιστάνα- Μιχαήλ Χοντορκόφσκι που «φιλοξενείται» από το ρωσικό κράτος στη… Σιβηρία, εθνικοποιήθηκε. Είναι όμως ιδιοκτήτης της μεγαλύτερης βουλγαρικής εταιρίας πετρελαίου Neftochim που συμμετέχει και στον αγωγό Μπουργκάς- Αλεξανδρούπολη! Με απλά λόγια: Με τα σημερινά δεδομένα, ακόμα και αν προχωρήσει τελικά ο εναλλακτικός αγωγός, η Ρωσία θα τον ελέγχει σε μεγάλο βαθμό!

Το γεωπολιτικό «παίγνιο» περιλαμβάνει και σε σημαντικό βαθμό διερμηνεύει το «φλερτ» των Ηνωμένων Πολιτειών με τη Βουλγαρία που έλαβε επίσημο χαρακτήρα μετά τη συμφωνία εγκατάστασης αμερικανικών βάσεων στη χώρα. Δικαιώνει επίσης όσους μετά την υπογραφή συμφωνίας «ενοποίησης των εναέριων χώρων» Βουλγαρίας, πΓΔΜ και Αλβανίας, διέκριναν τη δημιουργία ενός «ενεργειακού διαδρόμου» εξαιρετικής γεωστρατηγικής σημασίας. Τις εξελίξεις αυτές διαπίστωσε εγκαίρως και η ρωσική ηγεσία. Κατά συνέπεια, ίσως η ερμηνεία των περιπετειών του Χοντορκόφσκι και η κρατικοποίηση της Lukoil να συνδέεται με τα ανωτέρω και στο μέλλον ίσως δούμε να προωθείται συνεργασία ΗΠΑ-Ρωσίας που θα αποτελέσει πρόπλασμα ευρύτερων γεωπολιτικών ανακατατάξεων…