«Μακεδονική Ταυτότητα»

Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος στα Σκόπια (30.09.2018) προκάλεσε πολλαπλές ερμηνείες και αναγνώσεις στην Πατρίδα μας. Άλλωστε το ενδιαφέρον ήταν δεδομένο, και πολύ μεγαλύτερο από αυτό που είχαν οι διεθνείς υποστηρικτές του «Ναι».

Η ανάγνωση του αποτελέσματος που πιστοποιεί την πολιτική αποτυχία της «Συνθήκης των Πρεσπών», δείχνει ότι α) οι εκλογικοί κατάλογοι δεν είναι καλά ενημερωμένοι στην γείτονα χώρα, γεγονός που μπορεί να αποκρύπτει περισσότερα από όσα ειπώθηκαν μέχρι σήμερα, β) η αυξημένη συμμετοχή στο δημοψήφισμα στις περιοχές με ισχυρό Αλβανικό πληθυσμό, ο οποίος απέχει συνήθως από τις εκλογικές διαδικασίες, δείχνει την στήριξη των «Αλβανικών» κομμάτων στη Συμφωνία, αλλά υποκρύπτει και αλλοίωση του εκλογικού αποτελέσματος, γ) το «Ναι» βρήκε περισσότερη υποστήριξη σε περιοχές με «Βουλγαρίζοντες», παρά στην υπόλοιπη χώρα, και δ) οι διεθνείς παράγοντες απέτυχαν να «επιβάλλουν» τις επιθυμίες τους (ακόμη και η Ρωσία, δεν μπορεί να επιχαίρει).

Αυτό που είναι δεδομένο για εμάς, για ολόκληρο τον Ελληνισμό, είναι ότι η «Μακεδονική Ταυτότητα» είναι Ελληνική, ενώ στο κράτος των Σκοπίων προσδιορίζεται «διαφορετικά». Και αυτό είναι το πρόβλημα, ειδικά σήμερα που ο διάλογος για τις ταυτότητες είναι τόσο επίκαιρος όσο ποτέ.

Άλλωστε ο πολύς Francis Fukuyama παραδέχεται ότι τόσο η Έξοδος της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση, όσο και η εκλογή Τραμπ, προκάλεσαν την έκδοση του τελευταίου του βιβλίου (2018), με τον τίτλο «Ταυτότητα» και με τον υπότιτλο «Η απαίτηση για αξιοπρέπεια και οι Πολιτικοί της δυσαρέσκειας».

Η διαπραγμάτευση του θέματος χωρά πολύ συζήτηση, αλλά στο τέλος του πονήματός του ο οξυδερκής συγγραφέας σημειώνει εμφαντικά: η ταυτότητα είναι το θέμα επί του οποίου εδράζονται πολλά σύγχρονα πολιτικά φαινόμενα, από τα νέα λαϊκιστικά εθνικιστικά κινήματα, μέχρι τους ισλαμιστές μαχητές, και τις αντιπαραθέσεις εντός των πανεπιστημιουπόλεων. Δεν θα ξεφύγουμε από τις αντιπαραθέσεις με το να σκεφτόμαστε τον εαυτό μας και την κοινωνία μας υπό τους όρους της ταυτότητας.

Αλλά πρέπει να θυμόμαστε ότι οι ταυτότητες που διατηρούνται βαθιά μέσα μας, δεν είναι ούτε σταθερές ούτε αναγκαστικά μας δίνονται από την τυχαία γέννησή μας. Και η ταυτότητα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να χωρίσει, αλλά μπορεί να έχει χρησιμοποιηθεί για να ενσωματώσει. Αυτό τελικά θα μπορούσε να είναι το φάρμακο για τους λαϊκιστές πολιτικούς του σήμερα, καταλήγει.

Για εμάς τώρα, το χρήσιμο συμπέρασμα είναι ότι η Ταυτότητα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να ενώσει, ακόμη και όταν αυτή έχει δημιουργηθεί μέσα από στρεβλώσεις.

Άρα το περιεχόμενο της «Μακεδονικής Ταυτότητας» είναι το μόνο εργαλείο που έχουμε για να επιλύσουμε το πρόβλημα. Και αργά ή γρήγορα ο ανάδελφος Μακεδονισμός των Σκοπίων θα πρέπει να καταλήξει εάν είναι βουλγαρικός ή ελληνικός.

Και εκεί είναι το πιο κρίσιμο σημείο της ιστορίας για όλους μας.

*Ο Ιωάννης Παναγιωτόπουλος είναι Επ. Καθηγητής Γενικής Εκκλησιαστικής Ιστορίας στο ΕΚΠΑ]