Αυτό το γνωρίζατε; Ποιος και γιατί δίνει γυναικεία ονόματα στους τυφώνες;

Ένα από τα εντονότερα μετεωρολογικά φαινόμενα του πλανήτη είναι ο τυφώνας.

Οι ισχυρές καταιγίδες, μαζί με ανέμους που ξεπερνούν ακόμα και τα 300 χιλιόμετρα την ώρα δημιουργούν στο περάσμά τους τεράστιες καταστροφές και τις περισσότερες φορές και με ανθρώπινα θύματα.

Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία ο Τυφών, υιός της Γαίας και του Ταρτάρου και σύντροφος της Έχιδνας, ήταν τέρας με μορφή ανθρώπινη και άγριου θηρίου. Είχε 100 κεφάλια και γλώσσες και φωτιά εκτοξευόταν απ’ τά μάτια ενώ φοβερές κραυγές έβγαιναν από τους λαιμούς του.

Όταν ο Τυφώνας μεγάλωσε, ανέβηκε στον Όλυμπο για να εκδικηθεί τους θεούς για τον αποδεκατισμό των Γιγάντων. Εκεί εκσφενδόνιζε βράχους και μαινόταν με αφάνταστη οργή και με εκκωφαντικές βοές που έβγαζε από τα εκατό λαρύγγια του. Οι θεοί για να γλυτώσουν κατέφυγαν στην Αίγυπτο, όπου κρύφτηκαν μεταμορφωμένοι σε ζώα. Μόνον η Αθηνά βρήκε το θάρρος να αντισταθεί και γι’ αυτό κατηγόρησε τον Δία που είχε μεταμορφωθεί σε κριό ότι δείλιασε μπροστά στον κίνδυνο. Ο Δίας βρήκε και πάλι το θάρρος του και αποφάσισε να αντιμετωπίσει τον Τυφώνα. Του επιτέθηκε και τον χτυπούσε με κεραυνούς τρέποντάς τον σε φυγή και καταδιώκοντάς τον μέχρι το Κάσιον όρος (στην σημερινή Συρία). Εκεί έγινε μεγάλη μάχη, κατά την οποία αρχικά υπερίσχυσε ο Τυφώνας σε πάλη εκ του συστάδην.

Ο Τυφώνας με τα εκατό του σώματα περικύκλωσε τον Δία και τον ακινητοποίησε. Αφαίρεσε από τον δεμένο Δία τους κεραυνούς και την μακρυά οδοντωτή άρπη του (δρεπάνι με το οποίο είχε ακρωτηριάσει ο Κρόνος τον Ουρανό), και με αυτήν έκοψε όλους τους τένοντες των χεριών και των ποδιών του Δία. Μετά τη νίκη του, ο Τυφώνας παρέδωσε τα πάντα στον αδελφό του τον Πύθωνα να φυλάει τον αιχμάλωτο και ανήμπορο πλέον Δία μέσα στην σπηλιά του, στο Κωρύκειο Άντρο. Εκεί εισέβαλαν κρυφά ο Ερμής και ο Πάνας, έκλεψαν τους κομμένους τένοντες και απελευθέρωσαν τον Δία. Ο Δίας, αφού εφοδιάστηκε από τον Όλυμπο με καινούριους κεραυνούς, ξανά ανέκτησε τη δύναμή του. Πήγε στο μυθολογικό όρος Νύσσα, όπου, εφαρμόζοντας την συμβουλή των τριών Μοιρών, τράφηκε με κοινά φρούτα που έτρωγαν οι άνθρωποι και μετά πήγε στο όρος Αίμος της Θράκης για να αντιμετωπίσει τον αντίπαλό του. Εκεί έγινε νέα μάχη, όπου ο Τυφώνας πάλι πετροβόλησε τον Δία με τεράστιους όγκους βουνών, αλλά αυτός, κυνηγώντας τον, τον κατακεραύνωσε. Τέλος, ο Τυφών κατέφυγε στη Σικελία, όπου ο Δίας τον κεραυνοβόλησε πολλές φορές και του πέταξε το όρος Αίτνα, τον καταπλάκωσε και τον έκλεισε στα έγκατα της γης. Από εκεί ο Τυφώνας από την οργή του συνεχίζει κατά καιρούς να εκβάλλει κραυγές και πύρινες γλώσσες. Το βουνό Αίμος πήρε το όνομά του επειδή αιμορράγησε πάνω του ο Τυφώνας καθώς τον χτυπούσε με κεραυνούς ο Δίας.

Ας επανέλθουμε όμως στα μετεωρολογικά.

Τυφώνας (typhoon), ονομάζεται ένα ατμοσφαιρικό σύστημα με κλειστή περιστροφική (κυκλωνική) κυκλοφορία του ανέμου γύρω από ένα κέντρο χαμηλής βαρομετρικής πίεσης (γνωστό ως μάτι του τυφώνα). Τα συστήματα αυτά δημιουργούνται πάνω από θερμούς ωκεανούς και μεγάλες θάλασσες υπό ορισμένες προϋποθέσεις, αλλά ποτέ πάνω από στεριές, ενώ όταν φτάνουν σε ψυχρότερα νερά ή σε στεριά, διαλύονται. Οι τυφώνες προκαλούν συνήθως μεγάλες καταστροφές, καθώς παράγουν εξαιρετικά σφοδρούς ανέμους (με ταχύτητες από 64 έως και άνω των 135 Κόμβων) και καταρρακτώδεις βροχές.

Η απόδοση ονομάτων στους τυφώνες έχει μεγάλη ιστορία. Κατά το 19ο αιώνα οι τυφώνες στην Καραϊβική έφεραν το όνομα του αγίου που γιόρταζε την ημέρα εκδήλωσης του φαινόμενου. Αργότερα, οι μετεωρολόγοι άρχισαν να περιγράφουν τους τυφώνες με τις γεωγραφικές συντεταγμένες της θέσης όπου εκδηλώνονταν, γρήγορα όμως συνειδητοποίησαν ότι ήταν ευκολότερο να χρησιμοποιούν σύντομα, διακριτά ονόματα, τα οποία υπόκεινται σε μικρότερη πιθανότητα λάθους σε σχέση με τις παλαιότερες, δύσχρηστες μεθόδους. Τα πλεονεκτήματα αυτά είναι πολύ σημαντικά για την ανταλλαγή λεπτομερών πληροφοριών από εκατοντάδες σταθμούς, παράκτιες βάσεις και πλοία στους ωκεανούς.

Η χρήση γυναικείων ονομάτων καθιερώθηκε τη δεκαετία του 1940, υπό την επίδραση του μυθιστορήματος «Καταιγίδα» του Τζορτζ ρ. Στιούαρτ που εκδόθηκε το 1941. Από το 1953, οι τυφώνες παίρνουν τα ονόματά τους από καταλόγους που εκπόνησε το Εθνικό Κέντρο Τυφώνων των ΗΠΑ, οι οποίοι ενημερώνονται σήμερα από μια διεθνή επιτροπή του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού (WMO). Οι κατάλογοι αυτοί είχαν μόνο γυναικεία ονόματα μέχρι το 1979, αλλά έκτοτε άρχισαν να χρησιμοποιούνται και αντρικά.

Συνολικά, χρησιμοποιούνται για κάθε περιοχή έξι κατάλογοι με 21 ονόματα για κάθε έτος, με εναλλασσόμενη σειρά, για παράδειγμα, ο κατάλογος του 2014 θα ξαναχρησιμοποιηθεί ξανά το 2020.

Εξαίρεση στον κανόνα αποτελούν οι τυφώνες που αφήνουν πίσω τους πολλούς νεκρούς ή καταστροφές, οπότε, για λόγους ευαισθησίας, δεν ξαναχρησιμοποιείται το όνομά τους, αλλά αφαιρείται από τους καταλόγους και αντικαθίσταται από άλλο. Τα ονόματα αυτά ακολουθούν αλφαβητική σειρά. Σε περίπτωση που υπάρξουν περισσότερες από 21 τυφώνες μέσα σε ένα έτος, ο 22ος και οι υπόλοιποι, ονοματίζονται με γράμματα του Ελληνικού αλφαβήτου.