Παγκόσμια Ημέρα Ωκεανών η 8η Ιουνίου

Σήμερα 8 Ιουνίου γιορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα Ωκεανών, μια ημέρα η οποία στοχεύει στο να μας κάνει να συνειδητοποιήσουμε τη σχέση μας με τον ωκεανό και τους πολλαπλούς τρόπους με τους οποίους οι ωκεανοί προσφέρουν στην κοινωνία. 

Η γιορτή αυτή θεσμοθετήθηκε στις 8 Ιουνίου του 1992, κατά τη διάρκεια της Συνόδου για την Γη στο Ρίο Ντε Ζανέιρο. Εκεί, 150 ηγέτες απ’ όλο τον κόσμο υπέγραψαν τη Συνθήκη για την Βιοποικιλλότητα, σε μια προσπάθεια να εμποδίσουν την εξαφάνιση σπανίων ειδών από το ζωικό και φυτικό βασίλειο.

Οι ωκεανοί καταλαμβάνουν πάνω από το 70% της επιφάνειας της Γης και παράγουν περισσότερο από το μισό οξυγόνο της. 

Από αρχαιοτάτων χρόνων έχουν συνδεθεί με την ανθρώπινη εξέλιξη. Ο τζίρος των οικονομικών δραστηριοτήτων που σχετίζονται με τους ωκεανούς ξεπερνά τα 500 δισεκατομμύρια δολάρια κάθε χρόνο.

Η θαλάσσια ζωή και η βιοποικιλότητα στους ωκεανούς απειλούνται στις μέρες μας από την υπεραλίευση, τη μόλυνση και πρόσφατα από το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Αν και η χώρα μας δεν περιβάλλεται από ωκεανούς, είναι εν τούτοις δεμένη με το θαλάσσιο στοιχείο.

Η μορφολογία των ωκεακών

Η μορφολογία του βυθού της θάλασσας εξακολουθεί να είναι ελάχιστα γνωστή, δηλώνουν διεθνείς ειδικοί οι οποίοι, με την ευκαιρία της σημερινής ημέρας ζητούν να γίνουν δημόσιες επενδύσεις στον τομέα αυτό ώστε να ενισχυθούν οι γνώσεις μας. 

«Είναι λίγο παράδοξο να μην ξέρουμε πως είναι διαμορφωμένος ο βυθός του ωκεανού σήμερα», διαμαρτύρεται η Φρανσουάζ Γκαΐλ, γαλλίδα ερευνήτρια, μέλος της πλατφόρμας Ωκεανός και Κλίμα, μιας συμμαχίας μη κυβερνητικών οργανώσεων και επιστημονικών που προασπίζει τις προκλήσεις των ωκεανών έναντι των πολιτικών.

Λιγότερο από το 10% της μορφολογίας του θαλάσσιου βυθού, πέραν των 200 μέτρων βάθους, είναι γνωστή, σύμφωνα με τον Διεθνή Υδρογραφικό Οργανισμό, ενώ σχεδόν τα δύο τρίτα του εδάφους του πλανήτη καλύπτεται από νερό.

«Δεν υπάρχει λόγος να ξέρουμε καλύτερα τη Σελήνη από τον βυθό των ωκεανών», εκτιμά η Φρανσουάζ Γκάιλ. «Η απόκτηση μιας τέτοιας γνώσης θα στοίχιζε ακριβά, αλλά αυτό δεν είναι παρά θέμα προτεραιοτήτων», δήλωσε αναφέροντας ότι το θέμα θα είναι φέτος στο επίκεντρο της Παγκόσμιας Ημέρας Ωκεανού, που διοργανώνεται από την πλατφόρμα αυτή και την UNESCO. 

Σύμφωνα με αμερικανική μελέτη του 2001, θα μπορούσε να χαρτογραφείται το σύνολο του θαλάσσιου βυθού, πέραν των 500 μέτρων βάθους, με ένα πλοίο επί 200 χρόνια.

«Με 40 πλοία, αυτό θα έπαιρνε πέντε χρόνια!», δήλωσε με ενθουσιασμό ο γεωφυσικός Ουόλτερ Σμιτ της Αμερικανικής Γεωφυσικής Υπηρεσίας Ωκεανών και Ατμόσφαιρας εκτιμώντας το κόστος μιας τέτοιας επιχείρησης σε 2 ή 3 δισεκατομμύρια δολάρια.

«Μπορεί να φαίνεται πολύ, αλλά είναι λιγότερο από το ποσό που προβλέπεται να δαπανήσει η NASA για την μελλοντική εξερευνητική αποστολή της Europa, τον μυστηριώδη δορυφόρο του Δία», τονίζει ο επιστήμονας.

«Έχουμε μια συνολική εικόνα του βυθού από τους δορυφόρους, αλλά δεν είναι πολύ ακριβής», σημειώνει ο Τιερί Σμιτ, ειδικός στη βαθυμετρία (την επιστήμη της μέτρησης των βαθών των ωκεανών και του βυθού τους) στο γαλλικό Πολεμικό Ναυτικό. «Μόνο η απόκτηση δεδομένων στη θάλασσα με ηχητικά βυθόμετρα επιτρέπει να υπάρχει καλύτερη ακρίβεια. Ωστόσο, αυτές οι τεχνικές είναι γενικά αργές», δήλωσε ο ερευνητής.

Συνέπεια αυτού ήταν να καθυστερήσει πολύ ο εντοπισμός των μαύρων κουτιών της Air France AF447 πτήση από το Ρίο στο Παρίσι, που εξαφανίστηκε στη θάλασσα την 1η Ιουνίου του 2009. Για 23 μήνες τα μαύρα κουτιά παρέμειναν βυθισμένα σε βάθος 3.900 μέτρων, σε μια ιδιαίτερα χαώδη περιοχή του Ατλαντικού Ωκεανού.

Μια καλύτερη γνώση του βυθού επιτρέπει να γνωρίσουμε επίσης περισσότερα για τους θαλάσσιους πόρους που είναι διαθέσιμοι στην προοπτική της εκμετάλλευσης ή της προστασίας τους, για την αιτία των υποβρυχίων κατολισθήσεων και των κυμάτων που προκαλούνται από το τσουνάμι ή τους τυφώνες.

Η φετινή Παγκόσμια Ημέρα των Ωκεανών έχει σύνθημα “Υγιείς Ωκεανοί, Υγιής Πλανήτης”. Ο θεσμός άρχισε το 1992 με την πρωτοβουλία “The Ocean Project” της κυβέρνησης του Καναδά και καθιερώθηκε επίσημα από τον ΟΗΕ ως Παγκόσμια Ημέρα Ωκεανού το 2008.