Κίνδυνος για τον πλανήτη: 600 είδη φυτών έχουν εξαφανιστεί τα τελευταία 250 χρόνια

Σχεδόν 600 είδη φυτών έχουν εξαφανιστεί τελείως από τη φύση κατά τα τελευταία 250 χρόνια, σύμφωνα με την πιο ολοκληρωμένη μέχρι σήμερα εκτίμηση για το θέμα από Βρετανούς και Σουηδούς επιστήμονες.

Ο ρυθμός εξαφάνισης των φυτών είναι υπερδιπλάσιος του ρυθμού εξαφάνισης των ζώων, πουλιών και αμφίβιων, και έως 500 φορές μεγαλύτερος από τον φυσικό ρυθμό που υπήρχε πριν τη βιομηχανική επανάσταση. Ο αριθμός των εξαφανισμένων φυτών είναι περίπου τετραπλάσιος από αυτόν του καταλόγου της Διεθνούς Ένωσης για την Προστασία της Φύσης (IUCN).

Οι επιστήμονες των Βασιλικών Βοτανικών Κήπων Κιου της Βρετανίας και του Πανεπιστημίου της Στοκχόλμης, που μελέτησαν στοιχεία για περισσότερα από 330.000 είδη και έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Nature Ecology and Evolution», σύμφωνα με το BBC, το «Nature» και το «New Scientist», βρήκαν ότι από το 1753 μέχρι σήμερα εξαφανίστηκαν 571 είδη φυτών, έναντι 217 ειδών πουλιών, ζώων και θηλαστικών.

Η νέα έρευνα δεν βασίζεται σε εκτιμήσεις, αλλά σε πραγματικά δεδομένα. Μετά το 1900 σχεδόν τρία είδη φυτών εξαφανίζονται κάθε χρόνο, 500 φορές ταχύτερα από ό,τι θα συνέβαινε με τον φυσικό ρυθμό. Μάλιστα η νέα μελέτη πιθανότατα υποεκτιμά τον πραγματικό ρυθμό εξαφάνισης των φυτών.

«Είναι η πρώτη φορά που έχουμε μια σφαιρική εικόνα για τα φυτά που έχουν ήδη εξαφανιστεί, από πού και πόσο γρήγορα συμβαίνει αυτή η εξαφάνιση», δήλωσε η εξελικτική βιολόγος δρ Έϊλις Χάμφρεϊς του Πανεπιστημίου της Στοκχόλμης.

«Είναι τρομακτικός ο αριθμός 571, πολύ περισσότερο που πιθανότατα συνιστά μεγάλη υποεκτίμηση», δήλωσε η δρ Μαρία Βορόντσοβα των Κήπων Κιου, η οποία δεν απέκλεισε ο πραγματικός ρυθμός εξαφανίσεων να είναι αρκετές τάξεις μεγέθους μεγαλύτερος. Ήδη αρκετά είδη φυτών θεωρούνται «ζωντανοί νεκροί», καθώς οι «τελευταίοι των Μοϊκανών» του είδους τους δεν έχουν ελπίδες να αναπαραχθούν ή ζουν μόνο σε βοτανικούς κήπους. Εξάλλου οι επιστήμονες χρειάζεται να περιμένουν αρκετά χρόνια, προτού επιβεβαιώσουν επίσημα μια εξαφάνιση φυτού, προκειμένου να είναι σίγουροι ότι δεν έχει «αναστηθεί» κάπου στη Γη.

Από την άλλη, είναι αδύνατο να «τσεκάρουν» οι βοτανολόγοι για χαμένα φυτά την παραμικρή γωνιά του πλανήτη, π.χ. όλο τον Αμαζόνιο. Επίσης ουκ ολίγα φυτά εξαφανίζονται προτού καν ανακαλυφθούν και «βαφτιστούν». Οι βοτανολόγοι βρίσκουν περίπου 2.000 νέα είδη φυτών κάθε χρόνο, αλλά πολλά περισσότερα γεννιούνται και χάνονται, περνώντας απαρατήρητα.

Οι περισσότερες εξαφανίσεις έχουν λάβει χώρα σε νησιά και στις τροπικές περιοχές. Τα περισσότερα χαμένα φυτά έχει η Χαβάη (79) και ακολουθούν η Νότια Αφρική (37), η Αυστραλία, η Βραζιλία, η Ινδία και η Μαδαγασκάρη. Ανάμεσα στα χαμένα φυτά είναι το αρωματικό σανταλόξυλο της Χιλής (από όπου έβγαιναν αιθέρια έλαια) και η ελιά της νήσου Αγίας Ελένης. Από την άλλη, ορισμένα φυτά που θεωρούνταν χαμένα, όπως ο κρόκος της Χιλής, ξαναβρέθηκαν.

Η εξαφάνιση των φυτών -που οφείλεται κυρίως στις καταστροφικές ανθρώπινες δραστηριότητες (κοπή δασών, εξάπλωση γεωργικών καλλιεργειών σε βάρος της άγριας φύσης κ.α.)- δεν αφορά μόνο τα ίδια, αλλά ευρύτερα τα οικοσυστήματα, καθώς πολλά άλλα έμβια είδη εξαρτώνται από τα φυτά για την επιβίωση τους, συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπων, για οξυγόνο, τροφή, υλικά κ.α. Οι ερευνητές ζητούν να ενταθούν οι προσπάθειες για την καταγραφή όλων των φυτών του πλανήτη και την υποστήριξη των απανταχού βοτανολόγων στο δύσκολο έργο τους.