Ευρωπαϊκή Ένωση
Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, βρίσκεται αυτή την εβδομάδα ενώπιον μιας σοβαρής πρόκλησης, καθώς το Δικαστήριο της ΕΕ καλείται να αποφασίσει για τα απόρρητα μηνύματα που αντάλλαξε με τον επικεφαλής της Pfizer, Άλμπερτ Μπουρλά, σχετικά με τα εμβόλια αξίας δισεκατομμυρίων ευρώ που αγοράστηκαν από την ΕΕ κατά την περίοδο του Covid.
Η απόφαση του δικαστηρίου θα έχει σημαντική επίδραση στη δημόσια εικόνα της, καθώς θα κρίνει εάν η άρνηση της φον ντερ Λάιεν να αποκαλύψει το περιεχόμενο των συνομιλιών της με τον Μπουρλά παραβιάζει τους κανόνες διαφάνειας της ΕΕ.
Σύμφωνα με το Politico, η απόφαση της Τετάρτης για το αποκαλούμενο «Pfizergate» δεν θα έχει μόνο ευρείες επιπτώσεις για τον τρόπο με τον οποίο οι αξιωματούχοι της ΕΕ διαχειρίζονται υποθέσεις πίσω από κλειστές πόρτες. Θα μπορούσε επίσης να ρίξει «σκιά» στη δεύτερη θητεία της φον ντερ Λάιεν, που ξεκίνησε μόλις την 1η Δεκεμβρίου.
Το επίμαχο ερώτημα είναι αν τα μηνύματα κειμένου πρέπει να θεωρούνται επίσημα έγγραφα και άρα δημοσιεύσιμα για λόγους διαφάνειας. Ενώ οργανώσεις και εξωτερικοί παρατηρητές υποστηρίζουν πως πρέπει να αντιμετωπίζονται όπως κάθε άλλο μέσο επίσημης επικοινωνίας, η Επιτροπή υποστηρίζει το αντίθετο.
Σημειώνεται πως η πρόεδρος της ΕΕ όχι μόνο ενέκρινε προσωπικά τη μεγαλύτερη σύμβαση εμβολίων της ΕΕ, αξίας δισεκατομμυρίων ευρώ, αλλά προΐσταται και του θεσμού που είναι υπεύθυνος για την τήρηση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, συμπεριλαμβανομένων των αρχών διαφάνειας και λογοδοσίας.
Αν το δικαστήριο αποφανθεί εναντίον της, θα δώσει πολιτικά «πυρομαχικά» σε πληθώρα επικριτών.
Θα είναι επίσης ένα πλήγμα, δεδομένου ότι μόλις πριν λίγους μήνες δεσμεύτηκε δημόσια για τη διατήρηση των προτύπων διαφάνειας και ακεραιότητας στη νέα της θητεία.
Η μη κυβερνητική οργάνωση Transparency International χαρακτήρισε την απόφαση-ορόσημο: «Αυτή η απόφαση μπορεί να είναι σημείο καμπής για τη διαφάνεια στην ΕΕ», δήλωσε η αξιωματούχος Σάρι Χιντς.
«Σε αποφάσεις που αφορούν τη δημόσια υγεία, πρέπει να αποφεύγεται η μυστικότητα».
Η υπόθεση ξεκίνησε από τους The New York Times, όταν το 2021 αποκαλύφθηκε ότι η φον ντερ Λάιεν και ο Μπουρλά αντάλλαξαν μηνύματα που βοήθησαν στη σύναψη συμφωνίας για 1,8 δισ. δόσεις εμβολίου.
Η Ευρωπαία Διαμεσολαβήτρια Έμιλυ Ο’Ράιλι χαρακτήρισε τη στάση της Επιτροπής «κακοδιοίκηση» και είπε ότι η διαφάνεια έχει υποχωρήσει υπό την ηγεσία της φον ντερ Λάιεν.
Σε συνέντευξη στο Politico την κατηγόρησε ότι καλλιεργεί «κουλτούρα συγκάλυψης για πολιτικούς λόγους» και την επέκρινε επειδή δεν παρέστη στη μοναδική ακρόαση του δικαστηρίου: «Ο ελέφαντας που έλειπε από την αίθουσα», είπε χαρακτηριστικά.
Η Επιτροπή απάντησε πως ποτέ δεν αρνήθηκε την ανταλλαγή μηνυμάτων και ότι αυτά «δεν σημαίνουν πως οι διαπραγματεύσεις έγιναν σε αυτό το επίπεδο ή μέσω SMS».
Επανέλαβε ότι η διαφάνεια είναι «ύψιστης σημασίας» και ότι έχει σημειωθεί πρόοδος.
Ωστόσο, το ίδιο δικαστήριο έχει ήδη καταδικάσει την Επιτροπή για απόκρυψη μεγάλων τμημάτων των συμβολαίων εμβολίων.
Κατά την ακρόαση στο Λουξεμβούργο τον Νοέμβριο, οι δικαστές φάνηκαν σκεπτικοί με τη στάση της Επιτροπής. Η παραδοχή ύπαρξης των μηνυμάτων προκάλεσε ειρωνικά γέλια.
Δικαστές εξέφρασαν την απογοήτευσή τους που δεν ελέγχθηκε αν η φον ντερ Λάιεν είχε ακόμη τα μηνύματα ή αν η Επιτροπή έλεγξε τις συσκευές της.
Δικαστής είπε ότι η Επιτροπή δεν έλαβε «επαρκή και επιμελή μέτρα», ενώ άλλος μίλησε για «σχετικά συγκεχυμένο φάκελο».
Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία (EPPO) διερευνά το πώς έγινε η προμήθεια εμβολίων.
Η επικεφαλής, Λάουρα Κοβέσι, επιβεβαίωσε τον Μάρτιο ότι ήδη έχουν ανακριθεί αξιωματούχοι της Επιτροπής για τη διαδικασία.
