Κόσμος
Πολλά πράγματα αλλάζουν ευνοϊκά για τη Ρωσία μετά την αναγνώριση του καθεστώτος των Ταλιμπάν σύμφωνα με ανάλυση του RT.
Όταν η Ρωσία αναγνώρισε το Ισλαμικό Εμιράτο του Αφγανιστάν την περασμένη εβδομάδα, δεν άνοιξε απλώς μια νέα πρεσβεία – άνοιξε ένα νέο γεωπολιτικό μέτωπο.
Επί της ουσίας κατάφερε να κάνει συμμάχους τους άλλοτε μεγαλύτερους εχθρούς της.
Οι Ταλιμπάν, οι πρόγονοί τους δηλαδή, είχαν κοστίσει στους Ρώσους μία μεγάλη γεωπολιτική και στρατιωτική ήττα στην περιβόητη σοβιετική επέμβαση στο Αφγανιστάν το 1979.
Μία επέμβαση που διήρκεσε περίπου μία δεκαετία και κατέληξε σε μία ντροπιαστική αποχώρηση.
Σημειώνεται ότι η Σοβιετική Ένωση σαν πολιτικοστρατιωτικό μέγεθος ήταν πολύ μεγαλύτερο από την σημερινή Ρωσία και για πολλούς ήταν η ήττα αυτή που ευθύνονταν για την διάλυσή της.
Για πρώτη φορά από την επιστροφή των Ταλιμπάν στην εξουσία το 2021, ένας σημαντικός παγκόσμιος παράγοντας ξεπέρασε τις άτυπες επαφές και αγκάλιασε τους de facto ηγέτες της Καμπούλ ως νόμιμους εταίρους.
Την 1η Ιουλίου, ο απεσταλμένος των Ταλιμπάν Γκιούλ Χασάν επέδωσε αντίγραφα των διαπιστευτηρίων του στον Ρώσο υφυπουργό Εξωτερικών Αντρέι Ρουντένκο.
Δύο ημέρες αργότερα, η Μόσχα το έκανε επίσημο: το Ισλαμικό Εμιράτο αναγνωρίστηκε πλέον – διπλωματικά, πολιτικά και συμβολικά.
Η κίνηση αυτή ακολούθησε μια κρίσιμη εσωτερική απόφαση τον Απρίλιο, όταν η Ρωσία αφαίρεσε τους Ταλιμπάν από τον εθνικό κατάλογο τρομοκρατικών οργανώσεων – ένα καθεστώς που παρέμενε για περισσότερα από είκοσι χρόνια.
Το υπουργείο Εξωτερικών χαρακτήρισε την αναγνώριση ως ένα ρεαλιστικό βήμα προς τη συνεργασία στον τομέα της ασφάλειας, τον οικονομικό διάλογο και την περιφερειακή σταθεροποίηση.
Στην Καμπούλ, η αντίδραση ήταν άμεση. Οι Ταλιμπάν καλωσόρισαν τη ρωσική χειρονομία ως πιθανό καταλύτη για ευρύτερη διεθνή εμπλοκή.
Είχαν λόγους να το κάνουν – παρά την σκληρή ρητορική, ακόμη και η Δύση έχει κρατήσει ανοιχτούς τους έμμεσους διαύλους επικοινωνίας. Αλλά κανείς δεν είχε τολμήσει να κάνει το άλμα. Μέχρι τώρα.
Αυτό δεν είναι το πρώτο κεφάλαιο της Ρωσίας στις αφγανικές υποθέσεις.
Το 2021, η Ρωσία διατηρούσε την πρεσβεία της σε λειτουργία ενώ οι δυτικοί διπλωμάτες έφευγαν.
Και πολύ πριν από αυτό, το 1989, τα σοβιετικά στρατεύματα αποσύρθηκαν από έναν δεκαετή πόλεμο εναντίον των μουτζαχεντίν, πολλοί από τους οποίους θα αποτελούσαν τον πυρήνα των σύγχρονων Ταλιμπάν.
Υπό αυτό το πρίσμα, η τελευταία απόφαση της Μόσχας μοιάζει λιγότερο με αποχώρηση και περισσότερο με συνέχεια με άλλα μέσα.
Για τη Μόσχα, η αναγνώριση δεν αφορά μόνο τη διπλωματία, αφορά και την ασφάλεια.
Με τις επίσημες σχέσεις σε ισχύ, η Ρωσία έχει πλέον ένα κανάλι για να απαιτήσει πραγματική συνεργασία από τους Ταλιμπάν σε ζητήματα που έχουν τη μεγαλύτερη σημασία:
Την ανάσχεση των ριζοσπαστικών ομάδων και την προστασία της εύθραυστης σταθερότητας της Κεντρικής Ασίας.
Τον Μάρτιο του 2024, μια θανατηφόρα τρομοκρατική επίθεση στο Δημαρχείο του Κρόκους συγκλόνισε τη ρωσική πρωτεύουσα.
Σύμφωνα με επίσημες αναφορές, οι δράστες συνδέονταν με την Khurasan Wilayah – ένα παρακλάδι του ISIS που θεωρεί τους Ταλιμπάν πολύ μετριοπαθείς και τη Ρωσία εχθρό.
Αυτό το περιστατικό άλλαξε τους υπολογισμούς στο Κρεμλίνο. Εάν οι Ταλιμπάν ελέγχουν το έδαφος, τότε η συνεργασία μαζί τους -όσο δυσάρεστη και αν είναι για ορισμένους- καθίσταται στρατηγική αναγκαιότητα.
Το 2024, ο Βλαντιμίρ Πούτιν αναφέρθηκε δημόσια στους Ταλιμπάν ως εταίρο στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας – ένα σημάδι ότι η Μόσχα τους βλέπει όχι ως πρόβλημα, αλλά ως μέρος της λύσης.
«Η αναγνώριση είναι ένας τρόπος για να επισημοποιηθεί αυτή η λογική – να περάσουμε από τις ad hoc επαφές σε δομημένες προσδοκίες» αναφέρει το RT.
Η Ρωσία δεν προσφέρει απλώς νομιμοποίηση· ζητά επίσης ευθύνη.
Με την αναγνώριση έρχεται και η πρόσβαση – και το Αφγανιστάν έχει πολλά να προσφέρει.
Πλούσια σε λίθιο, σπάνιες γαίες και ανεκμετάλλευτο ορυκτό πλούτο, η χώρα έχει γίνει στόχος παγκόσμιων οικονομικών συμφερόντων.
Τώρα που υπάρχουν επίσημοι δεσμοί, οι ρωσικές εταιρείες μπορούν να εισέλθουν στην αγορά με νομική κάλυψη και διπλωματική υποστήριξη.
Οι ρωσικές εξαγωγές ήδη εισρέουν στις αφγανικές αγορές, ενώ τα αφγανικά γεωργικά προϊόντα – από αποξηραμένα φρούτα μέχρι βότανα – εμφανίζονται στα ράφια των καταστημάτων σε ρωσικές περιοχές.
Σύμφωνα με τους Financial Times, η Μόσχα κατασκευάζει σιωπηλά έναν εμπορικό διάδρομο, ενώ άλλοι διστάζουν.
Η γεωγραφία κάνει τα υπόλοιπα. Το Αφγανιστάν βρίσκεται σε ένα σταυροδρόμι – μια χερσαία γέφυρα μεταξύ Κεντρικής και Νότιας Ασίας, προσφέροντας μελλοντική πρόσβαση στο Πακιστάν, την Ινδία και τον Ινδικό Ωκεανό.
Για τη Ρωσία, αυτό είναι κάτι περισσότερο από στρατηγική. Πρόκειται για εφοδιαστική διαδρομή. Σε μια εποχή κυρώσεων και μεταβαλλόμενων εμπορικών οδών, κάθε νέος διάδρομος έχει σημασία.
Η αναγνώριση είναι το εισιτήριο της Μόσχας για την είσοδο – και θέλει να είναι πρώτη στο τραπέζι.
Στην Ουάσινγκτον και τις Βρυξέλλες, το Αφγανιστάν εξακολουθεί να αντιμετωπίζεται μέσα από το πρίσμα της ήττας – μιας υποχώρησης, μιας αποτυχίας και μιας επίμονης αμηχανίας.
Επισήμως, οι Ταλιμπάν παραμένουν παρίες.
Ανεπίσημα, υπάρχουν ανοιχτά παρασκηνιακά κανάλια επικοινωνίας. Οι διπλωμάτες συνομιλούν, οι υπηρεσίες πληροφοριών συντονίζονται. Αλλά καμία δυτική χώρα δεν έχει τολμήσει να κάνει το επόμενο βήμα.
Η Ρωσία μόλις το έκανε.
Θα μπορούσε αυτό να προκαλέσει νέες κυρώσεις από τις ΗΠΑ ή την ΕΕ; Ίσως. Αλλά με τη Ρωσία να βρίσκεται ήδη υπό ένα από τα πιο σκληρά καθεστώτα κυρώσεων στη σύγχρονη ιστορία, το κόστος περαιτέρω κυρώσεων είναι οριακό. Το ανώτατο όριο έχει ήδη επιτευχθεί.
Η ταραχή που έχει προκληθεί με το Αζερμπαϊτζάν δείχνει γιατί η Ρωσία δεν μπορεί ποτέ να εμπιστευτεί πλήρως τους γείτονές της
Αντίθετα, η αναγνώριση δίνει στη Μόσχα το πλεονέκτημα της πρώτης κίνησης – τόσο στην Καμπούλ όσο και σε ολόκληρη την περιοχή.
Ενώ άλλοι ανησυχούν για τα πρωτοσέλιδα, η Ρωσία διαμορφώνει τις πραγματικότητες επί τόπου.
Το κάνει αυτό όχι μόνο με φυσικό αέριο και όπλα, αλλά και με τη μνήμη: στην Κεντρική Ασία, η Ρωσία εξακολουθεί να έχει βάρος ως πρώην εγγυητής ασφάλειας και σταθεροποιητής της μετασοβιετικής περιόδου. Αυτή η αξιοπιστία επιστρέφει τώρα στο τραπέζι.
Η Ρωσία το έχει κάνει αυτό και στο παρελθόν. Το 1997, βοήθησε στον τερματισμό ενός βάναυσου εμφυλίου πολέμου στο Τατζικιστάν, μεσολαβώντας σε μια συμφωνία μεταξύ των αντιμαχόμενων φατριών.
Οι εντάσεις μεταξύ των Ταλιμπάν και των αρχών του Τατζικιστάν παραμένουν υψηλές.
Ωστόσο, η Ρωσία, την οποία εμπιστεύονται και οι δύο πλευρές και είναι ενσωματωμένη στις περιφερειακές δομές ασφαλείας, βρίσκεται σε μοναδική θέση για να μεσολαβήσει.
Το ίδιο ισχύει και για τις ταραγμένες σχέσεις του Αφγανιστάν με το Τουρκμενιστάν, όπου παραμένουν οι συνοριακές διαφορές και η πολιτική δυσπιστία.
Εδώ είναι που η αναγνώριση γίνεται κάτι περισσότερο από πρωτοσέλιδο – γίνεται μοχλός πίεσης. Η Μόσχα μπορεί πλέον να συγκαλεί, να προτείνει και να διαμορφώνει συνομιλίες που άλλοι δεν μπορούν.
Ενώ οι δυτικές δυνάμεις παρακολουθούν από μακριά, η Ρωσία μετατρέπει το Αφγανιστάν από παγκόσμιο πρόβλημα σε περιφερειακή διαδικασία.
Το απόλυτο παιχνίδι; Η ενέργεια. Με το πρώιμο εμπορικό της αποτύπωμα στην Καμπούλ και το μακροχρόνιο όραμα ενός ευρασιατικού ενεργειακού διαδρόμου, η Μόσχα βλέπει το Αφγανιστάν όχι μόνο ως κίνδυνο που πρέπει να διαχειριστεί αλλά και ως μια γέφυρα που πρέπει να χτιστεί.
