Η δύσκολη συγκυρία που επικρατεί τον τελευταίο καιρό στις σχέσεις ΗΠΑ – Τουρκίας παίζει σημαντική ρόλο στην «περίεργη» για πολλούς φιλολογία του Ερντογάν για την συνθήκη του Μοντρέ, μια υπόθεση που περιέπλεξε η αιφνίδια επέμβαση των ναυάρχων με την ανακοίνωση κριτικής κατά του Ερντογάν.
Εκείνο που έφερε τους ναυάρχους να προβούν σε αυτή την ενέργεια, είναι ότι η συνθήκη του Μοντρέ θεωρείται σαν ένα μεγάλο επίτευγμα του Κεμάλ Ατατούρκ γιατί επέτρεψε την Τουρκία να επαναστρατικοποιήσει τα Στενά κάτι που το απέκλειε η προηγούμενη συνθήκη της Λοζάνης
Γιατί όμως ο Ερντογάν επιμένει στην αναθεώρηση της συνθήκης του Μοντρέ;
Το γιατί ίσως το αποκαλύπτει η τουρκική επιθεώρηση Aktif Haber, η οποία αποκαλύπτει ότι η αμερικανική πρεσβεία στην Άγκυρα με ειδικό μήνυμα στο Twıtter επεμβαίνει και παίρνει φανερά θέση υπέρ της κατάργησης της συνθήκης του Μοντρέ και της απελευθέρωσης της εισόδου πολεμικών πλοίων ξένων χωρών στην Μαύρη Θάλασσα. Είναι γνωστό πως σύμφωνα με την συνθήκη υπάρχει αυστηρός περιορισμός εισόδου πλοίων χωρών που δεν έχουν ακτές στην Μαύρη θάλασσα.
Αυτός ο όρος ευνοεί την Ρωσία που έχει ακτές στην Μαύρη Θάλασσα αλλά δημιουργεί προβλήματα στις ΗΠΑ, ειδικά τώρα με τις εξελίξεις στην Ουκρανία καθώς η Ουάσιγκτον επιδιώκει την ενισχυμένη παρουσία του στόλου της στην εύφλεκτη αυτή περιοχή.
Εδώ έγκειται και όλο το πρόβλημα της συνθήκης του Μοντρέ, αλλά και της επέμβασης των ναυαρχών. Οι Κεμαλικοί ναύαρχοι όπως και άλλοι αξιωματικοί στο τουρκικό στράτευμα, αφ’ ενός δεν θέλουν να καταργηθεί το δημιούργημα του Κεμάλ Ατατούρκ, αλλά κυρίως εντάσσονται στους λεγόμενους ευρασιατικούς αξιωματικούς που πρεσβεύουν την θέση ότι οι ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ και η Ευρωπαϊκή Ένωση, διάκεινται εχθρικά προς την Τουρκία.
Εκείνο που σημειώνουν τώρα ο παρατηρητές και ορισμένοι Τούρκοι σχολιαστές, είναι ότι τα γεγονότα τρέχουν και η Άγκυρα προσπαθεί να τα προλάβει. Η περαιτέρω επιδείνωση της κατάστασης στην Ουκρανία και των αμερικανορωσικών σχέσεων θα στριμώξει την Τουρκιά καθώς θα αναγκαστεί να πάρει καθαρά θέση υπέρ της μιας ή της άλλης πλευράς, προκαλώντας όμως και μάλλον σφοδρές ανάλογες αντιδράσεις.
*O Νίκος Χειλαδάκης είναι Δημοσιογράφος – Συγγραφέας – Τουρκολόγος
