Πολιτιστικά Νέα
Τα εθνικά μουσεία του Ηνωμένου Βασιλείου έχουν αποκλειστεί από τη νέα νομοθεσία που θα τους επέτρεπε να επιστρέφουν αντικείμενα για «ηθικούς λόγους» – μια χειρονομία καλής θέλησης γνωστή ως «ex gratia» πληρωμή.
Οι διατάξεις του Νόμου περί Φιλανθρωπικών Οργανώσεων (Charities Act) του 2022 θα τεθούν σε ισχύ στις 27 Νοεμβρίου, όπως ανακοίνωσε η Στέφανι Πίκοκ, υφυπουργός στο Υπουργείο Πολιτισμού, Μέσων Ενημέρωσης και Αθλητισμού (DCMS) του Ηνωμένου Βασιλείου, παρέχοντας στους διαχειριστές ιδιωτικών πολιτιστικών ιδρυμάτων έναν ευκολότερο τρόπο επιστροφής αντικειμένων στους τόπους προέλευσής τους.
Ο νέος νόμος και οι εξαιρέσεις
Πριν την αλλαγή του νόμου, οι διαχειριστές ιδιωτικών μουσείων μπορούσαν να ζητήσουν άδεια από την Επιτροπή Φιλανθρωπικών Ιδρυμάτων εάν αισθάνονταν ηθικά υποχρεωμένοι – για παράδειγμα, για να τιμήσουν την επιθυμία ενός δωρητή – να μεταβιβάσουν περιουσία του ιδρύματος, ακόμη και αν δεν υπήρχε νομική υποχρέωση να το πράξουν, μια χειρονομία καλής θέλησης γνωστή ως «ex gratia» πληρωμή.
Οι νέες διατάξεις παρέχουν στους διαχειριστές φιλανθρωπικών ιδρυμάτων την εξουσία να λαμβάνουν οι ίδιοι αποφάσεις σχετικά με μικρές πληρωμές ex gratia, πράγμα που σημαίνει ότι δεν θα χρειάζεται πλέον να ζητούν άδεια από την Επιτροπή Φιλανθρωπικών Ιδρυμάτων, τα δικαστήρια ή τον γενικό εισαγγελέα, εφόσον πληρούνται ορισμένα νομικά κριτήρια.
Ωστόσο, το υπουργείο επιβεβαίωσε ότι τα 16 μουσεία που χρηματοδοτεί θα εξαιρούνται ρητά από τη νομοθεσία, συμπεριλαμβανομένων του Βρετανικού Μουσείου, της Tate και της Εθνικής Πινακοθήκης, λόγω των υφιστάμενων νομικών περιορισμών που ισχύουν για τους οργανισμούς αυτούς, σύμφωνα με το UK Museums Journal.
Ο Αλεξάντερ Χέρμαν, διευθυντής του Ινστιτούτου Τέχνης και Δικαίου (Institute of Art & Law), εξηγεί σε άρθρο του 2022 το πώς λειτουργεί η νομοθεσία: «Η κύρια νομοθεσία που αφορά τα κοινωφελή ιδρύματα στην Αγγλία και την Ουαλία είναι ο νόμος του 2011. Επί του παρόντος, σύμφωνα με το άρθρο 106, οι διαχειριστές κοινωφελών ιδρυμάτων έχουν τη δυνατότητα να ζητήσουν άδεια από την Επιτροπή Κοινωφελών Ιδρυμάτων (Charity Commission) εάν αισθάνονται υποχρεωμένοι από ηθικής απόψεως να μεταβιβάσουν περιουσία του κοινωφελούς ιδρύματος. Τέτοιες μεταβιβάσεις είναι γνωστές ως πληρωμές ex gratia».
Ο επαναπατρισμός
Η Έιμι Σαίξπηρ, ακαδημαϊκός στο Πανεπιστήμιο του Έξετερ και ιδρύτρια της οργάνωσης Routes to Return, η οποία υποστηρίζει τις πολιτικές επαναπατρισμού στο Ηνωμένο Βασίλειο, δήλωσε εφημερίδα The Art Newspaper: «Ελπίζουμε ότι πολλά μουσεία θα αξιοποιήσουν αυτή την αρχή για να προχωρήσουν σε επαναπατρισμούς. Ωστόσο, είναι εξαιρετικά απογοητευτικό το γεγονός ότι η κυβέρνηση έχασε την ευκαιρία να δείξει ουσιαστική υποστήριξη στον επαναπατρισμό, εξαιρώντας αυτά τα 16 μουσεία από τις νέες διατάξεις».
«Αυτά τα μουσεία συνεχίζουν να κρύβονται πίσω από τη νομοθεσία που, όπως ισχυρίζονται, τους καθιστά ανίκανα να συμμετάσχουν στην επαναπατρισμό. Η συμπερίληψή τους σε αυτές τις διατάξεις θα τους είχε δώσει την ευκαιρία να αρχίσουν να ενεργούν σε αυτό το επείγον και σημαντικό ζήτημα ανθρωπίνων δικαιωμάτων».