Υγεία
Μία νέα σημαντική ανακάλυψη που έκαναν ερευνητές στο Xάρβαρντ δίνει ελπίδες για τη θεραπεία της νόσου του Αλτσχάιμερ.
Η μελέτη τους, δεκαετούς διάρκειας, η οποία δημοσιεύθηκε στο κορυφαίο επιστημονικό περιοδικό Nature, έδειξε για πρώτη φορά ότι το λίθιο παίζει ουσιαστικό ρόλο στη φυσιολογική λειτουργία του εγκεφάλου και μπορεί να λειτουργεί ως «ασπίδα προστασίας» στη γήρανση του εγκεφάλου και στη νόσο Αλτσχάιμερ.
Συγκεκριμένα, οι επιστήμονες έδειξαν ότι το λίθιο υπάρχει φυσικά στον εγκέφαλο, τον προστατεύει από τη νευροεκφύλιση και διατηρεί την κανονική λειτουργία όλων των κύριων τύπων εγκεφαλικών κυττάρων. Τα ευρήματα βασίζονται σε μια σειρά πειραμάτων σε ποντίκια και σε αναλύσεις ιστών ανθρώπινου εγκεφάλου και δειγμάτων αίματος από άτομα σε διάφορα στάδια γνωστικής υγείας.
Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι η απώλεια των επιπέδων του λιθίου στον ανθρώπινο εγκέφαλο είναι μία από τις πρώτες αλλαγές που οδηγούν στη νόσο Αλτσχάιμερ. Η ομάδα διαπίστωσε περαιτέρω ότι τα μειωμένα επίπεδα λιθίου προέρχονταν από τη δέσμευση σε αμυλοειδείς πλάκες και τη μειωμένη πρόσληψη στον εγκέφαλο. Στα τελικά πειράματα, η ομάδα διαπίστωσε ότι μια νέα ένωση λιθίου που αποφεύγει τη δέσμευση από αμυλοειδείς πλάκες, αποκατέστησε τη μνήμη σε ποντίκια.
Η νόσος Αλτσχάιμερ, η οποία επηρεάζει περίπου 400 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως, προκαλεί μια σειρά από εγκεφαλικές αλλοιώσεις, όπως συσσωματώσεις της πρωτεΐνης αμυλοειδούς βήτα, νευροϊνιδιακά πλέγματα της πρωτεΐνης Ταυ και απώλεια μιας προστατευτικής πρωτεΐνης που ονομάζεται REST. Ωστόσο οι επιστήμονες δεν έχουν εξηγήσει την πλήρη αιτιολογία εμφάνισης της νόσου. Για παράδειγμα, ορισμένα άτομα με τέτοιες αλλοιώσεις δεν εμφανίζουν σημάδια γνωστικής παρακμής.
Είναι επίσης σαφές ότι οι γενετικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες επηρεάζουν τον κίνδυνο εμφάνισης Αλτσχάιμερ, αλλά οι επιστήμονες δεν έχουν καταλάβει, γιατί ορισμένα άτομα με τους ίδιους παράγοντες κινδύνου αναπτύσσουν την ασθένεια ενώ άλλα όχι.
«Η ιδέα ότι η ανεπάρκεια λιθίου θα μπορούσε να είναι αιτία της νόσου Αλτσχάιμερ είναι νέα και υποδηλώνει μια διαφορετική θεραπευτική προσέγγιση», δήλωσε ο επικεφαλής συγγραφέας Bruce Yankner.
Η μελέτη δημιουργεί ελπίδες ότι οι ερευνητές θα μπορούσαν κάποια μέρα να χρησιμοποιήσουν το λίθιο για να θεραπεύσουν την ασθένεια πλήρως αντί να επικεντρωθούν σε μία μόνο πτυχή όπως η βήτα αμυλοειδής ή η ταυ, πρόσθεσε.
Μία από τις κύριες ανακαλύψεις της μελέτης είναι ότι καθώς η βήτα αμυλοειδής αρχίζει να σχηματίζει αποθέσεις στα πρώιμα στάδια της άνοιας, τόσο σε ανθρώπους όσο και σε ποντίκια, μειώνει τη λειτουργία του λιθίου στον εγκέφαλο. Τα χαμηλότερα επίπεδα λιθίου επηρεάζουν όλους τους κύριους τύπους εγκεφαλικών κυττάρων και, σε ποντίκια, προκαλούν αλλαγές που αναπαράγουν τη νόσο Αλτσχάιμερ, συμπεριλαμβανομένης της απώλειας μνήμης.
Οι συγγραφείς εντόπισαν μια κατηγορία ενώσεων λιθίου, οι οποίες μπορούν να αποφύγουν τη δέσμευση από την αμυλοειδή βήτα. Ποντίκια υποβλήθηκαν σε θεραπεία με την πιο ισχυρή από αυτές ένωση, που αποφεύγει το αμυλοειδές και ονομάζεται ονομάζεται οροτικό λίθιο. Η ένωση αυτή ανέστρεψε την παθολογία της νόσου Αλτσχάιμερ, απέτρεψε τη βλάβη των εγκεφαλικών κυττάρων και αποκατέστησε τη μνήμη.
Άλλες ενώσεις λιθίου χρησιμοποιούνται ήδη για τη θεραπεία της διπολικής διαταραχής και της μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής, αλλά χορηγούνται σε πολύ υψηλότερες συγκεντρώσεις που μπορεί να είναι τοξικές, ειδικά για τους ηλικιωμένους. Η ομάδα του Yankner διαπίστωσε ότι το οροτικό λίθιο είναι αποτελεσματικό στο ένα χιλιοστό αυτής της δόσης – αρκετό για να μιμηθεί το φυσικό επίπεδο λιθίου στον εγκέφαλο. Στα ποντίκια που έλαβαν θεραπεία για σχεδόν ολόκληρη την ενήλικη ζωή τους, δεν ανιχνεύθηκαν ενδείξεις τοξικότητας.
Εάν επιβεβαιωθούν τα αποτελέσματα σε περαιτέρω μελέτες, οι ερευνητές λένε ότι ο έλεγχος του λιθίου μέσω τακτικών εξετάσεων αίματος, μπορεί μια μέρα να προσφέρει έναν τρόπο για τον εντοπισμό ατόμων που διατρέχουν κίνδυνο για Αλτσχάιμερ, τα οποία ενδεχομένως θα ωφεληθούν από θεραπεία για την πρόληψη ή την καθυστέρηση της έναρξης της νόσου.
