Ξεκινούν σήμερα οι διαπραγματεύσεις Ελλάδας-Τουρκίας: Θα μιλήσουμε... για όλα - Επαναφέρει το casus belli η Άγκυρα

Σήμερα το πρωί ξεκινάει στην Κωνσταντινούπολη ο 61ος γύρος των διερευνητικών Ελλάδας-Τουρκίας, με τις δύο πλευρές να συζητούν σύμφωνα με την Ελλάδα για την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ στο Αιγαίο, ενώ σύμφωνα με τους Τούρκους να συζητούν για νησιά, αποστρατικοποίηση του Αιγαίου, την «τουρκική» (όπως την αποκαλούν) μειονότητα της Θράκης κτλ. 

Ήδη η Άγκυρα έχει δείξει τις τελευταίες ημέρες τη στάση που θα κρατήσει, καθώς χαρακτηριστικές ήταν οι πρόσφατες δηλώσεις του Τούρκου ΥΠΕΞ, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, ο οποίος είχε πει πως «εάν δεν συζητήσουμε για όλα με την Ελλάδα, τότε δεν έχουν νόημα οι διερευνητικές».  

Ενώ και η ανακοίνωση που είχε εκδώσει η Άγκυρα μέσα από την οποία ανακοίνωνε την έναρξη των διερευνητικών «κάρφωνε» την Αθήνα, τονίζοντας πως η «η ατζέντα στις διερευνητικές είναι γνωστή» και τ' ότι θα γίνουν «επί όλων των θεμάτων».

Ο Τσαβούσογλου με την ανακοίνωση του είχε «καρφώσει» τις κυβερνήσεις της χώρας μας, υποστηρίζοντας πως συζητούσαν τα τελευταία χρόνια για τα πάντα και όχι μόνο για την υφαλοκρηπίδα, όπως έλεγαν στους πολίτες, οταν λέμε «τα πάντα» εννοούμε αποστρατικοποίηση των νησιών, την εκχώρηση δικαιοδοσιών έρευνας και διάσωσης, γκρίζες ζώνες, χωρικά ύδατα, έλεγχο εναέριου χώρου, κλπ.

Επιπλέον είχε προειδοποιήσει την Αθήνα ότι μπορεί να βγάλει στη δημοσιότητα το περιεχόμενο των προηγούμενων 60 γύρων συνομιλιών (εξ' ου και η αναφορά για 5.000 σελίδες) όπου έχουν συζητήσει τα πάντα και στους οποίους όμως δεν κρατιούνται πρακτικά ούτε υπάρχουν υπογραφές κοινής ημερήσιας διάταξης, αλλά είναι μία χαλαρή κουβέντα προκειμένου ο ένας να ενημερωθεί «off the record» για τις προθέσεις του άλλου...

Οι διερευνητικές επαφές Ελλάδας–Τουρκίας είχαν «παγώσει» από το 2016, ενώ η πρώτη απόπειρα που έγινε τον περασμένο Οκτώβριο για την επανέναρξή τους επίσης τορπιλίστηκε από την Άγκυρα με τη στάση της.

Το κλίμα που καλλιεργείται από την Άγκυρα με επίσημες δηλώσεις είναι πως επιθυμεί να θέσει υπό συζήτηση ακόμη και το ζήτημα της τουρκικής μειονότητας στη Θράκη, ενώ με αφορμή την πρόσφατη επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων στα 12 μίλια στο Ιόνιο επαναφέρει στο προσκήνιο το casus belli για μια αντίστοιχη κίνηση στο Αιγαίο και την Κρήτη.

Σημειώνεται, επίσης, ως προς τη χρονική συγκυρία της επανέναρξης των συζητήσεων μεταξύ των δύο πλευρών ότι σήμερα θα βρίσκεται στην Αθήνα η υπουργός Άμυνας της Γαλλίας, Φλοράνς Παρλί προκειμένου να υπογραφεί η τελική συμφωνία για την προμήθεια των μαχητικών αεροσκαφών τύπου Rafale από την Ελλάδα.

Μένει να φανούν το κατά πόσο οι «κόκκινες» γραμμές της Ελλάδας δεν θα γίνουν «ροζ» και το κατά πόσο δεν θα «φυσήξει αέρας» τα 12 ν.μ. και θα τα φέρει πιο κοντά. Ενώ περιμένουμε και για το ποια θα είναι οι στάση της ελληνικής κυβέρνησης απέναντι στις παράλογες αιτιάσεις της Άγκυρας περί αποστρατικοποίηση των νησιών και μειονότητας της Θράκης. 

Γιατί γίνονται οι διερευνητικές επαφές μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας

Σημειώνεται πως ο 61ος γύρος διεξάγεται σε λιγότερο από δύο μήνες από τη σύνοδο κορυφής της ΕΕ της 25ης-26ης Μαρτίου, κατά την οποία ο ύπατος εκπρόσωπός της Ζοσέπ Μπορέλ θα υποβάλει την έκθεσή του σχετικά με την πορεία των πολιτικών, οικονομικών και εμπορικών σχέσεων ΕΕ-Τουρκίας, καθώς και σχετικά μέσα και επιλογές.

Χαιρετίζοντας την επανάληψη των διερευνητικών, ο ύπατος εκπρόσωπος της ΕΕ προειδοποίησε τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών Μελβούτ Τσαβούσογλου, κατά τη συνάντησή τους στις Βρυξέλλες την προηγούμενη εβδομάδα, ότι τέτοιες προσπάθειες πρέπει να διατηρηθούν και ότι οι προθέσεις και οι ανακοινώσεις πρέπει να μεταφραστούν σε ενέργειες.

Η διαδικασία των εμπιστευτικών διερευνητικών επαφών συμφωνήθηκε τον Μάρτιο του 2002, στο πλαίσιο της διαδικασίας της ελληνο-τουρκικής προσέγγισης που εγκαινιάσθηκε το 1999 και είναι άτυπες συνομιλίες και όχι διαπραγματεύσεις. Υπογραμμίζεται ότι κατά τις συνομιλίες δεν τηρούνται πρακτικά και ουδεμία πλευρά αναλαμβάνει υποχρεώσεις και δεσμεύσεις.

Σκοπός είναι να διερευνηθεί εάν και κατά πόσον υπάρχει κοινός τόπος και συντρέχουν οι προϋποθέσεις για την έναρξη διαπραγματεύσεων που θα μπορούσαν ενδεχομένως να καταλήξουν σε συμφωνία για την υφαλοκρηπίδα και την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη, στη βάση του Διεθνούς Δικαίου.

Η λύση της Χάγης

Σε περίπτωση που διαφανεί ότι δεν καθίσταται δυνατή η εξεύρεση κοινού εδάφους, πάγια θέση της Ελλάδας, η οποία συνάδει απολύτως με το διεθνές δίκαιο και έχει τεθεί και ως κριτήριο στην ενταξιακή πορεία της Τουρκίας, είναι η παραπομπή του ζητήματος στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης (ΔΔΧ).

Δεδομένου, όμως, ότι η Τουρκία δεν έχει αναγνωρίσει τη γενική υποχρεωτική δικαιοδοσία του Δικαστηρίου, απαιτείται ειδική συμφωνία (συνυποσχετικό) που θα αποτελέσει τη νομική βάση για τη δικαιοδοσία του ΔΔΧ. Εκτός από την Κωνσταντινούπολη, η τουρκική πλευρά έχει φιλοξενήσει τις διερευνητικές επαφές στην Άγκυρα, στην Αλικαρνασσό (Bodrum), στο Τσεσμέ (Κρήνη) και στη Σμύρνη, ενώ η Ελλάδα εκτός από την Αθήνα, στο Ναύπλιο και στη Θεσσαλονίκη.

Στις περίπου δύο δεκαετίες που έχουν περάσει από την πρώτη συνάντηση, έχουν διεξαχθεί 60 γύροι επαφών, χωρίς ωστόσο η περιοδικότητά τους να είναι δεδομένη. Υπήρξαν χρονιές κατά τις οποίες έγιναν περισσότεροι από δέκα γύροι επαφών και άλλες που έγινε μόνον ένας, ενώ την τελευταία πενταετία δεν υπήρξε κανένας. Χαρακτηριστικό είναι πως τα πρώτα χρόνια ήταν εντατικές, έως το τέλος του 2004 είχαν πραγματοποιηθεί 27 γύροι επαφών, στα τέλη του 2010 ανέρχονταν στους 48 και έφτασαν τους 60 την 1η Μαρτίου του 2016. Έπειτα από σχεδόν πέντε χρόνια, σήμερα πραγματοποιείται ο 61oς γύρος των διερευνητικών επαφών.