Η ζημιά που πήγε να προκαλέσει η «Banda Entopica» στην Φλώρινα και η δικαιολογημένη παρέμβαση του δημάρχου

H παρέμβαση του δημάρχου Φλώρινας Βασίλη Γιαννάκη σε συναυλία που έδινε σε νυχτερινό κέντρο της πόλης τη Δευτέρα 22/12/2025 η «Banda Entopica» και ενώ τα μέλη της ερμήνευαν ένα τραγούδι στα σλαβικά, ήταν δικαιολογημένη καθώς αυτό το «δρώμενο» έγινε σε μία εθνικά ευαίσθητη περιοχή.

Καλό είναι να ξεκαθαριστεί τι είναι αυτα τα περιβόητα «εντόπικα».

Ποιοι είναι οι «Σλαβομακεδόνες»;

Ψάχνοντας εξαντλητικά τη βιβλιογραφία που διαθέτουμε, εντοπίσουμε την άποψη της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών, του πλέον έγκυρου φορέα για το θέμα, όπως αυτή εκφράστηκε σε ανακοίνωσή της τον Μάρτιο του 1991, όταν το λεγόμενο «σκοπιανό» ζήτημα βρισκόταν στην επικαιρότητα.

«Η Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών επανερχόμενη στο θέμα το οποίο κατά καιρούς εμφανίζεται περί δήθεν ύπαρξης σλαβομακεδονικής μειονότητας στην Ελλάδα και καταπιέσεως των ανθρωπίνων δικαιωμάτων της μειονότητας αυτής, θεωρεί απαραίτητο να επισημάνει για μια ακόμα φορά την ιστορική και εθνική αυτή ανακρίβεια, να διευκρινίσει συνοπτικά ποια είναι η ιστορική αλήθεια και να τονίσει την πραγματική διάσταση του θέματος, την οποία οφείλουν να γνωρίζουν όλοι οι Έλληνες.

Δεν πρέπει να γίνεται καμία σύγχυση μεταξύ των δύο όρων «Σλαβόφωνοι» και «Σλαβομακεδόνες». Είναι γεγονός, ότι στη Μακεδονία και συγκεκριμένα στις παραμεθόριες περιοχές της, υπάρχουν Έλληνες, οι οποίοι ομιλούν μαζί με την ελληνική γλώσσα και ένα σλαβικό γλωσσικό ιδίωμα.

Το φαινόμενο αυτό παρατηρείται και σε πλείστες άλλες χώρες, δηλαδή κάτοικοι των παραμεθορίων περιοχών ομιλούν τη γλώσσα της γειτονικής χώρας.

Τούτο όμως δεν σημαίνει ότι οι άνθρωποι αυτοί είναι άλλης εθνικότητας. Ουδέποτε λοιπόν οι Σλαβόφωνοι της Μακεδονίας ισχυρίστηκαν ότι δεν είναι Έλληνες. Αντιθέτως μάλιστα εμπράκτως απέδειξαν περίτρανα το ελληνικό φρόνημά τους παίρνοντας μέρος σε όλους τους εθνικούς αγώνες και ιδιαίτερα κατά τον Μακεδονικό Αγώνα του οποίου το μέγιστο βάρος αυτοί επωμίστηκαν.

Οι περισσότεροι γηγενείς οπλαρχηγοί και οπλίτες του Μακεδονικού Αγώνα δεν γνώριζαν την ελληνική γλώσσα, αλλά θα αποτελούσε ιεροσυλία να αμφισβητήσει κανείς το ελληνικό φρόνημα και τον πατριωτισμό του Καπετάν Κώτα, του Γκόνου, του Μητρούση, του Νταλίπη, του Κύρου και πολλών άλλων. Είναι εμφανέστατη λοιπόν η σκόπιμη παρερμηνεία του όρου «Σλαβόφωνος».

Σλαβόφωνοι Μακεδόνες επί τουρκοκρατίας

Ο όρος «Σλαβομακεδών», ανθελληνικό και αυτό κατασκεύασμα, αποσκοπεί στην εξυπηρέτηση πολιτικών επιδιώξεων.

Είναι ιστορικά και επιστημονικά αποδεδειγμένο ότι ουδέποτε υπήρξε τέτοια εθνότης και ουδέποτε τέτοια γλώσσα και οι δήθεν ισχυρισμοί περί σλαβομακεδονικής γλώσσας είναι παντελώς αστήρικτοι.

Η Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών επανειλημμένα έχει ασχοληθεί με το θέμα αυτό μέσα από το εκδοτικό και το εν γένει έργο της και συνεπώς απορρίπτει όλα τα «νεοφανή» αυτά κατασκευάσματα, πληροφορεί δε ότι οι σχετικές εκδόσεις της είναι στη διάθεση κάθε ενδιαφερόμενου».

Πηγή: ΙΩΑΝΝΗΣ Κ. ΧΟΛΕΒΑΣ, «ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΣΛΑΒΟΦΩΝΟΙ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ».

Ας δούμε όμως τι γράφει για το θέμα και η Ελένη Σελλά Μάζη, καθηγήτρια του ΕΚΠΑ, στο βιβλίο της «Διγλωσσία, εθνική ταυτότητα και μειονοτικές γλώσσες»:

«Έλληνες Σλαβόφωνους συναντάμε στα εδάφη της Μακεδονίας που ανακατέλαβε η Ελλάδα μετά από μακροχρόνιους και επίμονους αγώνες, όχι μόνο των Ελλήνων της περιοχής, αλλά και εκείνων των Ελλήνων που συγκροτούσαν το ήδη ανεξάρτητο ελληνικό κράτος, κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα, των Βαλκανικών Πολέμων και του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Την εποχή εκείνη έλαβαν χώρα μαζικές μετακινήσεις πληθυσμών. Με τη συνθήκη του Νεϊγί (1919), η οποία προέβλεπε την εθελοντική ανταλλαγή πληθυσμών μεταξύ Βουλγαρίας και Ελλάδας, οι δίγλωσσοι στην ελληνική και τη σλαβική (ενν. γλώσσα), που διεκδικούσαν την ελληνική εθνική ταυτότητα (30.000 άτομα) εγκαταστάθηκαν στα εδάφη της Μακεδονίας που αποδόθηκαν στην Ελλάδα.

Άλλοι, βουλγαρικής εθνικής συνείδησης (53.000 άτομα), ακολούθησαν αντίστροφη πορεία και άλλοι παρέμειναν στον τόπο που γεννήθηκαν.

Λίγο αργότερα, με τη Συνθήκη της Λωζάνης (1923) και την ανταλλαγή των πληθυσμών μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας, πάνω από 300.000 μουσουλμάνοι μεταναστεύουν στην Τουρκία και 700.000 Έλληνες από τη Μικρά Ασία(και τον Πόντο) εγκαθίστανται στη Μακεδονία.

Το 1926 η συντριπτική πλειοψηφία των κατοίκων της Μακεδονίας είναι Έλληνες (1.341.000 σε σύνολο 1.511.000), 2.000 είναι Μουσουλμάνοι, 77.000 σλαβόφωνοι Χριστιανοί Ορθόδοξοι και 91.000 διάφοροι (προφανώς Εβραίοι, Ρομά κ.ά.).

Το 1949, με την τελευταία μετακίνηση πληθυσμών, παγιώνεται η σύσταση του πληθυσμού της ελληνικής Μακεδονίας. Δύο χρόνια μετά, η απογραφή του 1951 εμφανίζει 41.167 σλαβόφωνους σε όλη την Ελλάδα (35.894 στη Μακεδονία). Σχετικά με το θέμα αυτό, ο Κ. Ντίνας σημειώνει ότι οι δίγλωσσοι είναι κυρίως, και πολλές φορές, πρώτιστα ελληνόφωνοι.
 

Υπάρχει βέβαια και μια άλλη παράμετρος: ο εμφύλιος πόλεμος. 25.000 Σλαβομακεδόνες που είχαν καταφύγει στη Γιουγκοσλαβία οργανώθηκαν και πάλι και με τη βοήθεια της γιουγκοσλαβικής πλευράς δημιούργησαν το ΝΟΦ (Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο), η δράση του οποίου στην ελληνική Μακεδονία και ιδιαίτερα στις περιοχές της Έδεσσας, της Φλώρινας και της Καστοριάς έλαβε μεγάλες διαστάσεις: ίδρυση σχολείων, εκκλησιών, διδασκαλία της «Μακεδονικής». Μια νέα διάσταση απόψεων μεταξύ Γιουγκοσλαβίας και Βουλγαρίας ανάγκασε τους Σλαβομακεδόνες του ΝΟΦ να καταφύγουν στη Γιουγκοσλαβία και σε διάφορες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. Κατά τον Κ. Βακαλόπουλο, στο βιβλίο του «ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ: ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ», αυτοί ήταν 35.000, συν 28.000 απαχθέντα παιδιά.

Η ιδέα του σλαβομακεδονισμού ως πολιτικού μέσου για την επίτευξη της αυτονόμησης στα πλαίσια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας πρωτοεμφανίστηκε το 1903.

Στη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων όμως, σλαβόφωνοι με ελληνική εθνική συνείδηση συνεργάστηκαν με τον Ελληνικό Στρατό και σλαβόφωνοι με βουλγαρική εθνική συνείδηση, με τον Βουλγαρικό Στρατό. Αν υπήρχε διαμορφωμένη σλαβομακεδονική συνείδηση στον πληθυσμό, γράφει ο Γ. Κεντρωτής, θα έπρεπε να εκδηλωθεί με τη μορφή αντίστασης προς τον επεκτατισμό Ελλάδας, Σερβίας και Βουλγαρίας.

Τα προβλήματα αρχίζουν από το 1924, όταν η 6η Βαλκανική Κομμουνιστική Διάσκεψη, αγνοώντας και αδιαφορώντας για την κυριαρχία της Ελλάδας στο μεγαλύτερο μέρος της Μακεδονίας, υιοθετεί τη βουλγαρική θέση για ανεξάρτητη Μακεδονία (το ίδιο πρέσβευε και για τη Θράκη), στην οποία θα ζούσαν διάφορες εθνότητες, χωρίς όμως, όπως αναφέρει μεγάλος ιστορικός Κ. Βακαλόπουλος, να αναφέρεται ξεχωριστά κάποια μακεδονική εθνότητα.

Η «μακεδονική εθνότητα» ήταν δημιούργημα συγκεκριμένων ιστορικών συγκυριών, όπως ο εμπνευστής της Miriskov αναφέρει. Στόχος της, η ευκολότερη προσάρτησή της στη Βουλγαρία, όπως παραδέχεται το ιδρυτικό μέλος της Ε.Μ.Ε. Tatarcev.

Η «προγραμματισμένη» γλώσσα της «Βόρειας Μακεδονίας»

Η γλώσσα των κατοίκων της «Βόρειας Μακεδονίας» χαρακτηρίζεται ως διάλεκτος σύγκλισης (Ausbau) με γεωγραφική γειτνίαση. Είναι η επίσημη γλώσσα του κράτους, που και με την ελληνική συγκατάθεση πλέον, μετά την απαράδεκτη Συμφωνία των Πρεσπών αποκαλείται «Μακεδονική».

Όπως γράφει η Ελένη Σελλά- Μάζη ,«αποτελεί προϊόν γλωσσικού προγραμματισμού» (language planning), με κύριους στόχους, αφενός τον προγραμματισμό του καθεστώτος της γλώσσας (status planning), δηλαδή την επιλογή μιας συγκεκριμένης γλώσσας (ή γλωσσών) ή μιας συγκεκριμένης ποικιλίας (ή ποικιλιών) μιας γλώσσας, ως εθνικής ή επίσημης γλώσσας για την εξυπηρέτηση καθορισμένων επιδιώξεων στο πλαίσιο της εν λόγω κοινωνίας ή του εν λόγω έθνους και αφετέρου τον προγραμματισμό του γλωσσικού υλικού (corpus planning), δηλαδή την κωδικοποίηση και τη ρύθμιση ενός γλωσσικού συστήματος, με βάση τα οποία αποφασίζονται τα γλωσσικά χαρακτηριστικά της εν λόγω γλωσσικής ποικιλίας».

Για να το γράψουμε απλά, πρόκειται για μία ελεγχόμενη γλώσσα που εξυπηρετεί πολιτικές ή άλλες σκοπιμότητες και φυσικά για μία γλώσσα καθαρά τεχνητή.

Το 1944 ο Τίτο συγκρότησε ειδική επιτροπή για τις τελικές «ρυθμίσεις» στη γλώσσα της «ψευτομακεδονίας». Αυτό που δημιούργησε μεγάλο πρόβλημα για τους ειδικούς που ανέλαβαν να κάνουν αυτές τις «ρυθμίσεις» ήταν το αλφάβητο της τεχνητής γλώσσας.

Ο Μαυροβούνιος Djilas δέχθηκε τελικά να μην εισαχθούν τα σερβικά γράμματα C, Dj και ο Markovski συμβιβάστηκε με τον εξοβελισμό του βουλγαρικού ερ γκολιάμ.

Τα σερβικά γραφήματα Ij, nj, j, dz και το παλαιοεκκλησιαστικό σλαβονικό S (dz) διατηρήθηκαν και, τελικά, τον Ιανουάριο του 1946 εκδόθηκε και η πρώτη συνοπτική γραμματική της νέας γλώσσας, σε 16.000 αντίτυπα.

Η ευθύνη πάντως για τη σημερινή κατάσταση δεν βαραίνει μόνο την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, αλλά όλες τις μεταπολεμικές. Ιδιαίτερα οι κυβερνήσεις της ΕΡΕ, υπό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή έδειξαν ακατανόητη αδράνεια.

Θέλοντας να διατηρήσουν καλές σχέσεις με το καθεστώς Τίτο, άφηναν το θέμα να υποβόσκει, ενώ την ίδια ώρα οι Γιουγκοσλάβοι προχωρούσαν ακάθεκτοι, εξαφανίζοντας τους Έλληνες από τα Σκόπια.

Στην απογραφή του Χικμί-πασά (1912) κατοικούσαν στη σημερινή «Βόρεια Μακεδονία» 432.000 Μουσουλμάνοι (Τούρκοι και Αλβανοί), ποσοστό 41,7% του συνόλου, 259.000 Έλληνες (27,37%), 178.000 Βούλγαροι (18,81%), 13.150 Σέρβοι (1,39%) και 73.000 Εβραίοι και άλλοι (10,725).

Φυσικά, δεν υπάρχει καμία αναφορά σε «Μακεδόνες». Στη γιουγκοσλαβική απογραφή του 1940, πάλι δεν υπάρχουν «Μακεδόνες». 710.676 κάτοικοι της Vardarska Banovina (όπως ονομαζόταν από το 1929 ως το 1941 η περιοχή) ήταν Σλάβοι(ποσοστό 66,33%), 334.285 Μουσουλμάνοι (Τούρκοι, Αλβανοί και Αθίγγανοι), ποσοστό 31,20% και 26.465 Έλληνες ποσοστό 2,47%).

Ως δια μαγείας, το 1953, μετά τον οδυνηρό και για τη Γιουγκοσλαβία Β’ ΠΠ βρέθηκαν στη «Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Μακεδονίας», 861.000 «Μακεδόνες», 46.000 Σέρβοι και άλλοι Σλάβοι, 204.000 Τούρκοι, 163.000 Αλβανοί, 21.000 Αθίγγανοι και 10.000 Έλληνες (0,67%).

Από τότε έπρεπε, αν όχι και νωρίτερα, να αντιδράσουν οι ελληνικές κυβερνήσεις, αλλά δυστυχώς, η αναβλητική, υποχωρητική και κοντόφθαλμη εξωτερική μας πολιτική, μας έφερε προ τετελεσμένων γεγονότων, για μια ακόμα φορά…

Όσο υπήρχε ο Τίτο, η κατάσταση ήταν σχετικά ελεγχόμενη. Μετά τον θάνατό του, το 1980 άνοιξε ο ασκός του Αιόλου, με τα γνωστά αποτελέσματα…

Η Ελένη Σελλά-Μάζη θεωρεί ότι δεν έχει μεγάλες πιθανότητες συνέχισης έντονης και σε πλήρη κοινωνιογλωσσική ισοτιμία χρήσης, εκτός αν πολιτικοί ή άλλοι παράγοντες επιβάλλουν την αλλαγή της φυσιολογικής ροής των πραγμάτων.

Κάποιοι από τους ομιλητές της, μπορεί να τρέφουν αισθήματα συμπάθειας προς τη «Βόρεια Μακεδονία», όμως τα σλαβομακεδονικά αποτελούν μία γλώσσα μέσης βιωσιμότητας, με ροπή προς χαμηλή βιωσιμότητα, γράφει η Ελένη-Σελλά-Μάζη και συνεχίζει:

«Όσο η πλειοψηφία των σλαβοφώνων αισθάνονται συγγενείς από ιστορική, πνευματική και θρησκευτική (Χριστιανοί Ορθόδοξοι όντες) άποψη προς τους ελληνόφωνους συμπολίτες τους και το ελληνόφωνο κράτος στο οποίο ζουν (σημ: η λ. «ελληνόφωνο» χρησιμοποιείται από την κυρία Σελλά-Μάζη, προφανώς με την έννοια ότι η επίσημη γλώσσα της χώρας μας είναι η Ελληνική και όχι με μειωτικό τρόπο), όσο η οικονομική, κοινωνική και πνευματική τους πρόοδος, όσο η θρησκευτική τους ζωή είναι συνυφασμένη με την ελληνική γλώσσα όσο διευρύνεται η πρακτική της μη μεταβίβασης στα παιδιά της Σλαβομακεδονικής ως μητρικής, τόσο η δίγλωσση πλάστιγγα Σλαβομακεδονικής-Ελληνικής θα γέρνει υπέρ της Ελληνικής, αναλαμβάνοντας, αυτή πια, να καλύψει τους μέχρι τούδε εξυπηρετούμενους από τη Σλαβομακεδονική κοινωνιο-γλωσσικούς τομείς».