Ο ομαδικός θάνατος της λιβυκής στρατιωτικής ηγεσίας και τα «δίπολα» της Ανατολικής Μεσογείου

Η συντριβή του αεροσκάφους και το ξεκλήρισμα της λιβυκής στρατιωτικής ηγεσίας, ενώ είχε απογειωθεί από την Άγκυρα μετά την συμφωνία μεταφοράς τουρκικών στρατευμάτων στην βορειοαφρικανική χώρα, καταδεικνύει το πόσο ακραία μπορεί να γίνει η σύγκρουση στην περιοχή, δύο χρόνια και τρεις μήνες μετά την σφαγή της ελληνικής αποστολής στην Λιβύη.

Και κάνει ακόμα πιο σαφή τα «δίπολα» της ανατολικής Μεσογείου: Ελλάδα, Ισραήλ, Κύπρος κατά Τουρκίας, Κατάρ, Λιβύης, Συρίας και σε σημαντικό βαθμό πλέον και της Αιγύπτου που «χαμογελά» πολύ πιο πλατιά στην Άγκυρα από ότι στην Αθήνα.

Η ανατολική Μεσόγειος παραμένει ένα από τα πιο καυτά γεωπολιτικά hotspots του πλανήτη, με τα ενεργειακά αποθέματα φυσικού αερίου και τον έλεγχο των προσβάσεων σε κεντρική και δυτική Μεσόγειο, αλλά και Αδριατική και Μαύρη Θάλασσα.

Η συμμαχία Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ δημιουργήθηκε μετά την ρήξη των τουρκο-ισραηλινών σχέσεων το 2010, καθώς το Τελ Αβίβ, αναζητούσε πλέον εναγωνίως το κρίσιμο «στρατηγικό βάθος» και δεδομένης της απώλειας εθνικής κυριαρχίας στην Ελλάδα, ισχυρές δυνάμεις του εξωτερικού τη έσπρωξαν να «απαντήσει» θετικά στην ισραηλινή εθνική ανάγκη.

Αυτή η τριμερής σχέση έχει ενισχυθεί σε ότι αφορά την πελατειακή της μορφή με Ελλάδα και Ισραήλ να αγοράζει μαζικά ισραηλινά οπλικά συστήματα και το Ισραήλ να παρέχει πληροφορίες, επιτήρηση και έναν σύμμαχο που μέχρι τώρα δεν είχε στην Ανατολική Μεσόγειο.

Από την άλλη πλευρά η Τουρκία και το Κατάρ διατηρούν στενή στρατιωτική συμμαχία, με τουρκική βάση στο Κατάρ και κοινές επενδύσεις σε ενέργεια.

Το 2025, η Αίγυπτος, παρόλο που η κυβέρνηση Σίσι είχε προσεγγίσει την Ελλάδα, πλέον με πολλές κινήσεις και ενέργειες (υπόθεση Μονής Σινά, ματαίωση των ασκήσεων «Μέδουσα», αμφισβήτηση του ελληνικού δικαιώματος ερευνών στην Α.Μεσόγειο κλπ.) βρίσκετι πλέον πιιο κοντά στην Τουρκία μέσω κοινών ναυτικών ασκήσεων όπως το «Sea of Friendship» (Σεπτέμβριος 2025).

Ο πρόεδρος Ερντογάν και ο Α.Σίσι έχουν ανταλλάξει επισκέψεις, συζητώντας συνεργασία σε Γάζα και ενέργεια, ενώ το Κατάρ ενισχύει αυτή την σχέση κι ετοιμάζεται να πουλήσει στην Τουρκία μαχητικά EF-2000 Tranche 3

Αυτό το δίπολο προωθεί σχέδια, όπως το τουρκο-λιβυκό μνημόνιο του 2019, που αμφισβητεί την ελληνική υφαλοκρηπίδα και την ελληνική δυνητική ΑΟΖ και στοχεύει σε έλεγχο των θαλάσσιων δρομολογίων.

Στη Λιβύη, τόσο η Δυτική (Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας στη Τρίπολη) όσο και η Ανατολική (δυνάμεις Χαφτάρ στη Βεγγάζη) έχουν αγκαλιάσει πλήρως την Άγκυρα, βασικά έχουν δορυφοροποιηθεί από την Τουρκία.

Το 2025, οι επισκέψεις του γιου του Σαντάμ στην Άγκυρα τον Απρίλιο και τριμερή σύνοδο Ερντογάν-Μελόνι-Ντμπέιμπα τον Αύγουστο, έθεσαν την Ελλάδα σε «μέγγενη» επιβεβαιώνοντας ότι η Ελλάδα δεν έχει μόνο εχθρούς στην Ανατολή, αλλά και αντιπάλους στα δυτικά των συνόρων της.

Στη Συρία, από το 2025, μετά την πτώση του Άσαντ, η Τουρκία προώθησε τον «μετριοπαθή» ισλαμισμό, παρέχοντας αέριο μέσω του αγωγού Κίλις-Αλέπο και στρατιωτική στήριξη στην ισλαμική κυβέρνηση που επίσης ελέγχεται 100% από την Άγκυρα.

Η Τουρκία έχει καταφέρει να έχει συμμαχίες που της εξασφαλίζουν χρήμα σε αντίθεση με την Ελλάδα η οποία δίνει χρήμα όπως συμβαίνει στην περίπτωση του Ισραήλ, αφού αγοράζει οπλικά συστήματα από εκεί.

Το Κατάρ είναι το μεγάλο πλεονέκτημα της Τουρκίας καθώς της έχει προσφέρει σοβαρή και κρίσιμη οικονομική στήριξη στις δύσκολες στιγμές της.

Αίγυπτος και Τουρκία έχουν δημιουργήσει άψογες σχέσεις. Η Αίγυπτος έχει ανάγκη την Τουρκία για να έχει υπό τον έλεγχό της την Μουσουλμανική Αδελφότητα.

Αξίζει να σημειωθεί ότι Κατάρ και Λιβύη είναι δύο χώρες που διαθέτουν από τα μεγαλύτερα κοιτάσματα φυσικού αερίου (και πετρελαίου στην περίπτωση της Λιβύης).

Τι πρέπει να κάνει η Ελλάδα; Να εμβαθύνει τις σχέσεις της με το Ισραήλ και όχι μόνο την σχέση «πωλητή-πελάτη».

Η Ελλάδα αποδείχτηκε πολύ σημαντική για το Ισραήλ καθώς του έδωσε όλα τα στοιχεία για τους S-300,  OSA ΑΚ και τα ΤΟR με αποτέλεσμα να είναi σε θέσει να εξουδετερώσουν εύκολα τα συριακά και ιρανικά όπλα.

Μάλιστα οι Ισραηλινοί πρόσφεραν τις πληροφορίες αυτές και τους Αζέρους στον πόλεμο με την Αρμενία και αυτοί με την σειρά τους διέλυσαν με τα τουρκικά drones τους αρμενικούς S-300 μέσα σε έναν μόλις μήνα.

Η συμμαχία της Ελλάδος με το Ισραήλ έχει αξία και λόγω της εξαιρετικής σχέσεις των Τραμπ-Νετανιάχου, όπως και λόγω της αγάπης του Τραμπ προς την χώρα αλλά φτάνουν αυτά.

Θα πρέπει επίσης να εγγυηθούν οι Ισραηλινοί ότι η σημερινή στρατηγική σχέση δεν θα  αλλάξει στην μετά-Νετανιάχου εποχή…