Λισαβόνα: Πολιτική διαμάχη μετά τον εκτροχιασμό του ιστορικού τελεφερίκ που στοίχισε 16 ζωές

Συνεχίζεται η πολιτική διαμάχη στη Λισαβόνα με αφορμή τον εκτροχιασμό του ιστορικού κίτρινου τελεφερίκ της πόλης, που οδήγησε στον θάνατο 16 ανθρώπους και πυροδότησε έντονες συζητήσεις όσον αφορά τη συντήρησή του.

Το πολύνεκρο δυστύχημα έφερε στο φως την αδυναμία να συνδυαστεί η τουριστική ανάπτυξη με την ασφάλεια και τις βασικές υποδομές, φέρνοντας ξανά στο επίκεντρο το ερώτημα «μια πόλη για όλους ή μόνο για τους πλούσιους ξένους;» ενόψει και των δημοτικών εκλογών της 12ης Οκτωβρίου.

Τόσο ο δήμαρχος όσο και οι επικριτές του, πάντως, συμφωνούν ότι η κύρια πρόκληση είναι η διαχείριση της ανάπτυξης της Λισαβόνας και η αποφυγή της μετατροπής της σε μια πόλη ξένων εχόντων και ντόπιων μη εχόντων.

Τις τελευταίες δεκαετίες, η πρωτεύουσα της Πορτογαλίας έχει μετατραπεί σε διεθνές «hotspot» χάρη στις κοινωνικές και μεταναστευτικές πολιτικές χωρίς αποκλεισμούς, στο πλαίσιο των οποίων προσελκύει ξένους επενδυτές και ψηφιακούς νομάδες με φορολογικές ελαφρύνσεις και golden visas.

Την ίδια στιγμή, ωστόσο, πολλοί ντόπιοι νιώθουν ότι εκδιώκονται από τις γειτονιές τους λόγω των υψηλών ενοικίων που φέρνει η διεθνοποίηση – αναγκάζοντάς τους να μετεγκατασταθούν αλλού – και ότι παράλληλα μια νέα κοσμοπολίτικη τάξη απολαμβάνει χαμηλό κόστος ζωής.

Στη Λισαβόνα, όπου ένας στους τρεις κατοίκους δεν είναι Πορτογάλος, πάνω από εγκαταλελειμμένες περιοχές και δρόμους με γκράφιτι που συνήθως διαμένουν φτωχοί μετανάστες ξεπροβάλλουν πολυτελείς πύργοι και ξενοδοχεία. Ανάμεσά τους γραφικές γειτονιές, πλακόστρωτες προσόψεις και πάρκα γεμάτα κόσμο.

Αυτή η ονειρική εικόνα διαταράχτηκε από ένα φρικτό δυστύχημα στις 3 Σεπτεμβρίου, όταν το εμβληματικό τελεφερίκ που αγαπήθηκε τόσο πολύ από τους τουρίστες εκτροχιάστηκε σε μια απότομη κλίση και προσέκρουσε σε έναν τοίχο. Τα θύματα ήταν κυρίως ξένοι.

Η κύρια πρόκληση για τη Λισαβόνα είναι η αποφυγή της μετατροπής της σε μια πόλη ξένων εχόντων και ντόπιων μη εχόντων

Οι ανισότητες στο προσκήνιο εν όψει εκλογών
Το δυστύχημα αποτέλεσε αφορμή να αναδειχτούν οι ανισότητες και τα προβλήματα, εν όψει και των δημοτικών εκλογών που θα γίνουν τον ερχόμενο μήνα, αναφέρουν οι New York Times.

Οι υποστηρικτές των όλο και πιο αποξενωμένων και απογοητευμένων ντόπιων αναρωτιούνται τι έχει γίνει η Λισαβόνα και για ποιον είναι.

Όπως λένε, στο όνομα της ανάπτυξης και της καινοτομίας δημιούργησε μεγάλη ανισότητα και έδιωξε τους ντόπιους από τις γειτονιές τους, αποτυγχάνοντας να διατηρήσει τις βασικές υποδομές και τον χαρακτήρα της.

«Είμαστε θύματα της ίδιας μας της επιτυχίας», δήλωσε στην αμερικανική εφημερίδα ο Rui Bochmann Franco, ένας δημοτικός σύμβουλος που ανήκει στην αριστερή πτέρυγα και ο οποίος έχασε έναν φίλο του στο πρόσφατο δυστύχημα.

Ο ίδιος τονίζει ότι η πόλη επενδύει στο φαίνεσθαι και δεν κάνει αρκετά στα βασικά πρότυπα ασφαλείας, φέρνοντας ως παράδειγμα ένα πιστοποιητικό επιθεώρησης στο ασανσέρ του δημαρχείου το οποίο αφέθηκε να λήξει παρότι ο ίδιος είχε ενημερώσει τον δήμαρχο.

Από την πλευρά του ο κεντροδεξιός δήμαρχος της Λισαβόνας, Carlos Moedas, έχει απορρίψει τις εκκλήσεις να παραιτηθεί ενώ σε συνέντευξή του έχει χαρακτηρίσει «αηδιαστικό» το γεγονός ότι το δυστύχημα έχει γίνει αντικείμενο πολιτικής εκμετάλλευσης.

Αν και οι ερευνητές προσπαθούν ακόμα να προσδιορίσουν τα ακριβή αίτια του εκτροχιασμού του ηλικίας 140 ετών τελεφερίκ, ο Moedas επιμένει ότι η συντήρησή του που είχε ανατεθεί με υπεργολαβία σε ιδιωτικές εταιρείες δεν ήταν η αιτία του δυστυχήματος.

«Είχαμε αυξήσει τις επιθεωρήσεις. Είναι απαραίτητο να περιμένουμε τα πορίσματα της έρευνας για να εξηγήσουμε τι συνέβη» λέει ο ίδιος.

«Η Πορτογαλία, η Λισαβόνα έγιναν μόδα και αυτό δεν είναι κακό», κατά τον Moedas που παραδέχεται ωστόσο ότι «πρέπει πραγματικά να προστατεύσουμε τους κατοίκους αυτής της πόλης και να διασφαλίσουμε ότι οι άνθρωποι που είναι από εδώ δεν θα μειονεκτούν μπροστά σε όσους έρχονται εδώ».

Προειδοποίησε δε ότι η αντιπαράθεση που έχει ξεσπάσει είναι «πολύ επικίνδυνη» και κόντρα στην κοσμοπολίτικη παράδοση της Λισαβόνας.

«Φανταστείτε να θέσω μια απαγόρευση στους ανθρώπους. Τι θα άλλαζε αυτό; Κάτι προς το καλύτερο; Δεν θα άλλαζε».

Για τον Moedas είναι ζωτικής σημασίας για τη Λισαβόνα να διατηρήσει τον χωρίς αποκλεισμούς χαρακτήρα της σε μια ανταγωνιστική παγκόσμια αγορά για επιχειρηματίες και εταιρείες, που θα δημιουργήσει ευκαιρίες για τα εγχώρια ταλέντα να παραμείνουν στην πόλη τους και να κερδίσουν καλύτερους μισθούς.

Ο ίδιος τονίζει μεταξύ άλλων τη σημασία των δωρεάν δημόσιων μεταφορών για τους νέους και τους ηλικιωμένους, αλλά και το γεγονός ότι έχουν διατεθεί από την κυβέρνηση εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ για τη στέγαση και τις υπηρεσίες υγείας.

«Το 12% του πληθυσμού της Λισαβόνας ζει σε επιδοτούμενες δημοτικές κατοικίες» δηλώνει.

Ωστόσο, ορισμένοι εκπρόσωποι της μεσαίας τάξης της Λισαβόνας που κερδίζουν χαμηλότερους μισθούς από πολλούς ξένους, δεν έχουν την ίδια άποψη.

Ο 26χρονος Rodrigo Jesus εργάζεται ως σχεδιαστής εσωτερικών χώρων για μια εταιρεία που εξυπηρετεί την Airbnb και άλλες εταιρείες που απευθύνονται σε τουρίστες και αλλοδαπούς κατοίκους.

Όπως λέει, η ανάπτυξη στη Λισαβόνα έχει ευνοήσει την εταιρεία του αλλά όχι τον ίδιο, ο οποίος αναγκάστηκε λόγω της ακρίβειας να αγοράσει σπίτι σε άλλη πόλη.

Στον αντίποδα, ο 53χρονος επιχειρηματίας τεχνολογίας Oliver Schmalholz από τη Γερμανία, ο οποίος μετακόμισε στη Λισαβόνα το 2021, δεν αισθάνθηκε ποτέ παρείσακτος.

Είναι αρραβωνιασμένος με μια Πορτογαλίδα και ζει στο πολυτελές πολυώροφο κτίριο Infinity. Στους γείτονές του περιλαμβάνονται «πολλοί αγοραστές χρυσής βίζας», οι οποίοι ξόδεψαν εκατοντάδες χιλιάδες δολάρια σε επενδύσεις σε ακίνητα για να αποκτήσουν νόμιμο καθεστώς μετανάστευσης στην Πορτογαλία.

Αν και γι’ αυτόν τα πρόφατα μέτρα που περιορίζουν αυτές τις βίζες είναι σαν το κράτος να «σκοτώνει τη χήνα με τα χρυσά αυγά», αναγνωρίζει ότι «χρειαζόμαστε τους ντόπιους».

Όμως οι υψηλές τιμές των ακινήτων, οι οποίες ανεβαίνουν λόγω των αλλοδαπών κατοίκων και των μεγαλοεπενδυτών, εξακολουθούν να τους αναγκάζουν να φεύγουν. Και με τους ντόπιους ιδιοκτήτες να μετατρέπουν τα δικά τους σπίτια σε Airbnb το πρόβλημα επιδεινώνεται…

Το ιστορικό τελεφερίκ ως μήλον της Έριδος
Το τελεφερίκ «Glória», που άνοιξε για πρώτη φορά το 1885 και ηλεκτροδοτήθηκε το 1915, είναι μία από τις τρεις γραμμές τελεφερίκ που διαχειρίζεται η δημοτική εταιρεία μεταφορών της Λισαβόνας, Carris.

Το σύστημα αποτελείται από δύο βαγόνια που κινούνται παράλληλα και σύρονται από χαλύβδινα καλώδια: έτσι καθώς το ένα κατεβαίνει, το βάρος του τραβάει το άλλο προς τα πάνω.

Ο αντιπρόεδρος της πορτογαλικής ένωσης τεχνικών εμπειρογνωμόνων πολιτικής προστασίας, Χόρχε Σίλβα, δήλωσε στο Reuters στις αρχές του μήνα ότι η σύγκρουση θα ήταν λιγότερο βίαιη και θανατηφόρα αν το βαγόνι ήταν κατασκευασμένο από ένα πιο σύγχρονο υλικό, όπως οι ίνες άνθρακα, αντί για μέταλλο και ξύλο – το ίδιο σχέδιο που χρησιμοποιείται από όταν η γραμμή ηλεκτροδοτήθηκε.

«Τα κομμάτια είναι αρκετά άκαμπτα για να αντέχουν τις ταλαντώσεις και την κανονική λειτουργία, αλλά δεν έχουν σχεδιαστεί για να αντέχουν την πρόσκρουση σε περίπτωση εκτροχιασμού, αφήνοντας έτσι τους επιβάτες πιο εκτεθειμένους», εξήγησε ο ίδιος προσθέτοντας ότι τα τραμ της Λισαβόνας που ανεβοκατεβαίνουν τους απότομους λόφους της χρονολογούνται επίσης από τα μέσα του 20ού αιώνα και έχουν παρόμοια δομή.

Ο ηγέτης του συνδικάτου Fectrans, Μανουέλ Λεάλ, έχει δηλώσει από την πλευρά του σε συνέντευξή του στην τοπική τηλεόραση ότι οι εργαζόμενοι είχαν καταγγείλει επανειλημμένως προβλήματα με την τάση του καλωδίου που είχε δυσκολέψει το φρενάρισμα και είχαν επισημαίνει την ανάγκη συντήρησης των τελεφερίκ που τα τελευταία χρόνια είχαν αναλάβει ιδιωτικές εταιρείες.

Οι εργαζόμενοι υποστηρίζουν ότι η συντήρηση πρέπει να επιστρέψει στην ευθύνη της δημοτικής επιχείρησης. Η δημοτική εταιρεία μεταφορών Carris αντέτεινε ότι έχουν εφαρμοστεί όλα τα πρωτόκολλα συντήρησης.