Επιστήμονες μελετούν αν η θρησκευτική πίστη μπορεί να λειτουργήσει ως θεραπευτικό εργαλείο

Η ιδέα ότι η θρησκευτική πίστη μπορεί να συμβάλλει στην υγεία ενός ανθρώπου δεν είναι καινούρια, αντιθέτως, έχει βαθιές ρίζες σε παραδόσεις αιώνων.

Από τα αρχαία θεραπευτικά τελετουργικά έως τις σύγχρονες προσευχές των πιστών, ο άνθρωπος στρέφεται στην πίστη όταν το σώμα ή η ψυχή ασθενούν. Αλλά τι λέει γι’ αυτό η επιστήμη;

Πολυάριθμες μελέτες έχουν προσπαθήσει να κατανοήσουν τον ρόλο της πνευματικότητας στην ευεξία του ανθρώπου.

Μελέτες δείχνουν ότι η πνευματικότητα μπορεί να λειτουργήσει ως προστατευτικός παράγοντας. Η σύνδεση με κάτι μεγαλύτερο –είτε Θεό, είτε κάποιο ανώτερο νόημα– φαίνεται πως σχετίζεται με χαμηλότερα επίπεδα άγχους, κατάθλιψης και μεγαλύτερη ανθεκτικότητα στις αντιξοότητες της ζωής.

Ο H.G. Koenig, κορυφαίος ερευνητής στον τομέα, στο βιβλίο του Handbook of Religion and Health, επισημαίνει πως η πνευματική ζωή «συνδέεται με μειωμένα επίπεδα άγχους και κατάθλιψης» και μπορεί να ενισχύσει την ικανότητα ενός ανθρώπου να διαχειρίζεται καταστάσεις υψηλής πίεσης.

Επίσης, αναφέρει πως άτομα με υψηλότερη θρησκευτική πίστη έχουν μικρότερες πιθανότητες εμφάνισης καρδιαγγειακών παθήσεων.

Στο ίδιο μήκος κύματος, ο ψυχολόγος Kenneth Pargament, στο έργο του The Psychology of Religion and Coping, υποστηρίζει ότι: «Η πίστη μπορεί να λειτουργήσει ως σημαντικό εργαλείο αντιμετώπισης κρίσεων».

Πέρα από την ψυχολογική διάσταση, ορισμένοι επιστήμονες εξετάζουν και τις φυσιολογικές αντιδράσεις που πυροδοτούνται από την πίστη. Πολλοί πιστεύουν ότι η ελπίδα, η ασφάλεια και η αίσθηση νοήματος ενεργοποιούν μηχανισμούς στο νευρικό και ανοσοποιητικό σύστημα.

Σύμφωνα με δημοσίευση στο Journal of Behavioral Medicine, οι ψυχολογικοί αυτοί παράγοντες μπορούν να μειώσουν την κορτιζόλη –την ορμόνη του στρες– και να ενισχύσουν την παραγωγή ενδορφινών.

Και αυτό, έχει ως αποτέλεσμα καλύτερη ανοσολογική ανταπόκριση και πιο αργή φλεγμονώδης δράση στο σώμα.

Συγκριτικές μελέτες στο Psychosomatic Medicine αναφέρουν πως αν και υπάρχει συχνά θετική συσχέτιση, η επίδραση της πίστης εξαρτάται και από άλλους παράγοντες. Η κοινωνική υποστήριξη που προσφέρει η θρησκευτική κοινότητα ή ο τρόπος που κάποιος ερμηνεύει την πίστη του παίζουν κρίσιμο ρόλο.

Με άλλα λόγια, η θεραπευτική δύναμη της πίστης δεν προκύπτει από κάποιο «θαύμα», αλλά από μια πολύπλευρη αλληλεπίδραση ψυχής, κοινωνίας και σώματος.

Παρά τα ενθαρρυντικά ευρήματα, οι επιστήμονες τονίζουν ότι δεν υπάρχουν επαρκή δεδομένα για να χαρακτηριστεί η πίστη ως «φάρμακο» και φυσικά δεν μπορεί να υποκαταστήσει την ιατρική φροντίδα.

Όπως εξηγούν οι ειδικοί, «η πίστη δεν είναι πανάκεια».

Χρειάζεται περισσότερη έρευνα για να κατανοηθεί σε βάθος πώς και γιατί η πνευματικότητα επιδρά στην υγεία, και κυρίως να υπάρχουν αξιόπιστα και επαναλήψιμα αποτελέσματα.