Μυστηριώδης υποθαλάσσιος κόσμος στον Ατλαντικό: Η «Χαμένη Πόλη» που αποκαλύπτει τα ίχνη της πρώτης ζωής

Βαθιά στα νερά του Ατλαντικού Ωκεανού, επιστήμονες εντόπισαν έναν εντυπωσιακό και σχεδόν εξωπραγματικό υποθαλάσσιο σχηματισμό. Πρόκειται για την επονομαζόμενη «Χαμένη Πόλη» (Lost City), ένα από τα παλαιότερα γνωστά υδροθερμικά πεδία στον κόσμο, το οποίο προσφέρει μοναδικά στοιχεία για το πώς ενδέχεται να ξεκίνησε η ζωή στον πλανήτη μας.

Η τοποθεσία αυτή —ένα απέραντο σύμπλεγμα από πύργους και σχηματισμούς ορυκτών— αναπτύχθηκε κάτω από συνθήκες απόλυτης απομόνωσης και χωρίς την παρουσία φωτός ή οξυγόνου. Οι ειδικοί θεωρούν πως η ενέργεια που παράγεται στο πεδίο αυτό, ακόμη και χωρίς ηλιακή ακτινοβολία, μπορεί να προσομοιώνει τις συνθήκες της πρώιμης Γης — ή και εκείνες που ίσως επικρατούν σε άλλους πλανήτες.

Το Lost City Hydrothermal Field εντοπίζεται σε βάθος που ξεπερνά τα 700 μέτρα, στις δυτικές πλαγιές ενός υποθαλάσσιου όρους, νότια των Αζορών και κοντά στον άξονα του Μεσοατλαντικού Ρήγματος. Σύμφωνα με εκτιμήσεις των επιστημόνων, το πεδίο αυτό υπάρχει εδώ και περίπου 120.000 χρόνια, γεγονός που το καθιστά το πιο μακρόβιο υδροθερμικό σύστημα που έχει εντοπιστεί μέχρι σήμερα.

Οι ειδικοί ελπίζουν πως η περαιτέρω μελέτη της «Χαμένης Πόλης» μπορεί να ρίξει φως όχι μόνο στην εξέλιξη της ζωής στη Γη, αλλά και στις δυνατότητες ύπαρξής της σε άλλους κόσμους, όπως στους δορυφόρους του Δία ή του Κρόνου.

Σε αντίθεση με τα περισσότερα υδροθερμικά πεδία που τροφοδοτούνται από ηφαιστειακή θερμότητα, το Lost City τροφοδοτείται από τη χημική ενέργεια του μανδύα της Γης. Οι τεράστιοι ασβεστολιθικοί πύργοι – κάποιοι φτάνουν τα 60 μέτρα ύψος – σχηματίζονται μέσω της σερπεντινοποίησης, δηλαδή της αντίδρασης θαλασσινού νερού με καυτά πετρώματα κάτω από τον βυθό.

Από τους αεραγωγούς εκπέμπονται θερμά, αλκαλικά υγρά με θερμοκρασίες έως 90°C. Αυτά υποστηρίζουν ζωή χωρίς ήλιο ή οξυγόνο. Τα μικρόβια χρησιμοποιούν μεθάνιο και υδρογόνο ως μοναδική πηγή ενέργειας. Στις εξωτερικές επιφάνειες των καμινάδων εντοπίζονται λίγα είδη, όπως γαρίδες, σαλιγκάρια, αχινοί και χέλια – σημάδι περιορισμένης ενέργειας.

Οι επιστήμονες ανέκτησαν πρόσφατα δείγμα μανδυακού πετρώματος από το σημείο – τη βασική πηγή του συστήματος. Οι χημικές αντιδράσεις που παράγουν υδρογονάνθρακες χωρίς ηλιακό φως ίσως καθρεφτίζουν τον τρόπο που δημιουργήθηκε η ζωή πριν δισεκατομμύρια χρόνια.

Ο μικροβιολόγος William Brazelton ανέφερε στο Smithsonian: «Αυτό το οικοσύστημα θα μπορούσε να υπάρχει αυτή τη στιγμή στον Εγκέλαδο ή την Ευρώπη – δορυφόροι του Κρόνου και του Δία, με υπόγειους ωκεανούς».

Παρότι το ίδιο το Lost City δεν περιέχει εκμεταλλεύσιμα μέταλλα, το 2017 η Διεθνής Αρχή Θαλάσσιου Πυθμένα (ISA) έδωσε στην Πολωνία άδεια 15ετούς εξερεύνησης γύρω από την περιοχή. Κοντινά πεδία μπορεί να περιέχουν πολυμεταλλικά θειούχα κοιτάσματα, που προσελκύουν την εξορυκτική βιομηχανία. Η εξόρυξη κοντά σε υδροθερμικά πεδία μπορεί να προκαλέσει ρύπανση, διαταράσσοντας ανεπανόρθωτα το οικοσύστημα ακόμα κι αν το ίδιο το Lost City δεν αγγιχτεί.

Η Σύμβαση για τη Βιολογική Ποικιλότητα έχει χαρακτηρίσει το Lost City ως Οικολογικά ή Βιολογικά Σημαντική Θαλάσσια Περιοχή (EBSA). Παρότι δεν προσφέρει νομική προστασία, ενισχύει τη διεκδίκηση μέτρων προστασίας. Η UNESCO εξετάζει το ενδεχόμενο ένταξης στον κατάλογο Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς. Οι επιστήμονες προειδοποιούν: Αν διαταραχθεί, ίσως δεν ανακάμψει ποτέ – και θα χαθεί ένα ζωντανό παράδειγμα για το πώς ξεκίνησε η ζωή στη Γη.