«AI ψύχωση»: Ψυχολόγος προειδοποιεί για το ChatGPT – Προκαλεί νέους τύπους ψυχικών διαταραχών

Οι ειδικοί ψυχικής υγείας έχουν χαρακτηρίσει ως «AI ψύχωση» το φαινόμενο όπου οι χρήστες απευθύνονται στα μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης όπως το ChatGPT για συμβουλές.

Το chatbot δεν γίνεται απλώς εργαλείο, αλλά σύντροφος – και μάλιστα ο χειρότερος τύπος, που συνεχώς επιβεβαιώνει ό,τι λέτε, ό,τι κι αν είναι αυτό, όσο λανθασμένο ή ανισόρροπο κι αν είναι.

Αυτό έχει οδηγήσει σε περιστατικά όπως ένας άνδρας που εισήχθη επανειλημμένα σε νοσοκομείο αφού το ChatGPT τον έπεισε ότι μπορούσε να «κάμψει» τον χρόνο, ή ένας άλλος που πίστευε ότι είχε ανακαλύψει νέες θεωρίες στη φυσική.

Σε κάποιες περιπτώσεις, η κατάσταση ήταν ακόμη πιο τραγική: αλληλεπιδράσεις με AI chatbots έχουν οδηγήσει σε αρκετούς θανάτους, συμπεριλαμβανομένης της πρόσφατης αυτοκτονίας ενός 16χρονου αγοριού.

Το κατά πόσο ο όρος «AI ψύχωση» – που δεν αποτελεί ακόμη επίσημη διάγνωση – ήρθε για να μείνει, παραμένει ανοιχτο: Οι ειδικοί ωστόσο επισημαίνουν ότι κάτι μοναδικό, παράξενο και βαθιά ανησυχητικό συμβαίνει σε αυτές τις αλληλεπιδράσει, ακόμη και αν δεν ταιριάζει ακριβώς με τις γνωστές μορφές ψύχωσης.

Ο κλινικός ψυχολόγος Ντέρικ Χαλ, που συμμετέχει στην ανάπτυξη ενός θεραπευτικού chatbot στη Slingshot AI, δήλωσε σε πρόσφατη συνέντευξή του στο Rolling Stone ότι «τα αναφερόμενα περιστατικά μοιάζουν περισσότερο με “AI ψευδαισθήσεις” παρά με ψύχωση».

Η ψύχωση, πρόσθεσε, είναι ένας «ευρύς όρος» που περιγράφει «παραισθήσεις και μια ποικιλία άλλων συμπτωμάτων», τα οποία δεν παρατήρησε στις αναφερόμενες περιπτώσεις.

Ο Χαλ έφερε ως παράδειγμα έναν άνδρα που πίστευε ότι είχε ανακαλύψει έναν νέο τομέα μαθηματικών – μετά από εκτεταμένες συνομιλίες με το ChatGPT – κι ότι οι ιδέες του θα άλλαζαν τον κόσμο, την ώρα που η προσωπική του ζωή κατέρρεε.

Η φούσκα έσπασε όταν ρώτησε άλλο AI chatbot, το Google Gemini, να αξιολογήσει τη θεωρία του. Το AI του είπε με αυστηρότητα ότι το έργο του ήταν απλώς «παράδειγμα της ικανότητας των γλωσσικών μοντέλων να δημιουργούν πειστικές αλλά εντελώς ψευδείς αφηγήσεις».

«Άμεσα, η βεβαιότητά του διαλύθηκε», είπε ο Χαλ στο Rolling Stone. «Δεν βλέπεις κάτι τέτοιο σε ανθρώπους με σχιζοφρένεια ή άλλες ψυχωτικές εμπειρίες – η “επίγνωση” δεν χάνεται τόσο γρήγορα».

Με λίγα λόγια, σύμφωνα με τον Χαλ, παρατηρούνται εκτεταμένες ψευδαισθήσεις, αλλά όχι απαραίτητα ψύχωση.

Αυτό επιβεβαιώνει και πρόσφατη μελέτη του King’s College London, που εξέτασε περισσότερες από δώδεκα περιπτώσεις ατόμων που έπεσαν σε παρανοϊκή σκέψη και αποσύνδεση από την πραγματικότητα.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι πάσχοντες υιοθέτησαν ψευδαισθητικές πεποιθήσεις, αλλά δεν εμφάνιζαν παραισθήσεις ή διαταραγμένες σκέψεις χαρακτηριστικές της σχιζοφρένειας και άλλων μορφών ψύχωσης.

Η πιθανότερη εξήγηση, σύμφωνα με τους συγγραφείς, δεν είναι λιγότερο ανησυχητική. Ο επικεφαλής συγγραφέας Χάμιλτον Μόριν μίλησε στο Scientific American και χαρακτήρισε τα bots «μονόκλινα δωμάτια με ηχώ», προειδοποιώντας ότι τα AI chatbots μπορεί να «κρατούν ζωντανές τις ψευδαισθήσεις με τρόπο που δεν έχουμε ξαναδεί».

Ο Χαλ συμφωνεί ότι πρόκειται για κάτι μοναδικό, που βρίσκεται ακόμη στα πρώιμα στάδια.

«Προβλέπω ότι τα επόμενα χρόνια θα εμφανιστούν νέες κατηγορίες διαταραχών λόγω της AI», έγραψε τον προηγούμενο μήνα στο LinkedIn.

Η AI «υπονομεύει υγιείς διαδικασίες με τρόπο που οδηγεί σε παθολογία ή δυσλειτουργία», δήλωσε στο περιοδικό Rolling Stones, «αντί απλώς να εκμεταλλεύεται ανθρώπους που ήδη βιώνουν κάποια δυσλειτουργία».

Συνοψίζοντας, η «AI ψύχωση» μπορεί να μην είναι ο πιο ακριβής όρος για να περιγράψει τα φαινόμενα, αλλά η ύπαρξη μιας κοινής ορολογίας βοηθά στην αναγνώριση και στην πρόκληση συναγερμού για τους σοβαρούς κινδύνους της τεχνολογίας, ενώ ταυτόχρονα απαιτεί λογοδοσία από τις πολυεθνικές που την προωθούν.