24 Φεβρουαρίου 1975: Το «πραξικόπημα της πυτζάμας» και οι μαζικές συλλήψεις και προφυλακίσεις Ελλήνων αξιωματικών

Συμπληρώνονται σε δώδεκα ημέρες 46 χρόνια από αυτό που ονομάστηκε «πραξικόπημα της πυτζάμας» που στην ουσία δεν ήταν πραξικόπημα αλλά μια προσπάθεια μερίδας Ελλήνων αξιωματικών, κυρίως του Στρατού, να ανακτήσουν τον απωλεσθείσα δυνατότητα παρέμβασης στα πολιτικά πράγματα της χώρας, αλλά και μια προσπάθεια να αποτρέψουν τις δίκες των κινηματιών του 1967 και να αποτρέψουν την καταδίκη τους.

Την ενέργεια προκάλεσε η έγκριση στις 17 Ιανουαρίου του 1975 από την Βουλή, του Δ΄ Ψηφίσματος, σύμφωνα με το οποίο «η δημοκρατία δικαίω ουδέποτε κατελύθη» και χαρακτήριζε ως «πραξικόπημα» την κατάλυση της δημοκρατίας στις 21 Απριλίου 1967 και όχι ως επανάσταση που παράγει δίκαιο, ανοίγοντας το δρόμο για την ποινική δίωξη των πρωταιτίων της δικτατορίας.

Παραβαίνοντας έτσι την σχετική συμφωνία της τελευταίας κυβέρνησης στρατιωτικών με τον Κ.Καραμανλή το καλοκαίρι του 1974.

Αμέσως μετά την έκδοση του ψηφίσματος, προφυλακίστηκαν τα ηγετικά στελέχη της Επταετίας που ως τότε εκρατούντο στην Τζια, οι Γεώργιος Παπαδόπουλος, Στυλιανός Παττακός, Νικόλαος Μακαρέζος, Δημήτριος Ιωαννίδης, Μιχαήλ Ρουφογάλης, Ιωάννης Λαδάς, Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος και Θεόδωρος Θεοφιλογιαννάκος.

Αυτή φέρεται να ήταν η αφορμή για μια ομάδα πιστών στον Ιωαννίδη αξιωματικών να κινηθούν προκειμένου να διαδηλώσουν την αντίθεσή τους στις εξελίξεις με συγκεκριμένα αιτήματα.

Ποια ήταν αυτά;

Η άσκηση πίεσης στην κυβέρνησή Καραμανλή να παύσει τη δίωξη εθνικοφρόνων πολιτών, να αναγνωριστούν ως «πεσόντες εν ώρα καθήκοντος» οι στρατιωτικοί που σκοτώθηκαν στην Κύπρο κατά την τουρκική εισβολή, να μειώσει τη δραστηριότητα του ΚΚΕ, να επαναφέρει την Ελλάδα στο ΝΑΤΟ και να αποφυλακίσει τους προφυλακισθέντες πρωταιτίους του κινήματος της 21ης Απριλίου.

Επρόκειτο για ένα είδος προνουντσιαμέντου και όχι για ένα τυπικό πραξικόπημα.

Η όλη ενέργεια διέρρευσε στην ΚΥΠ από αμερικανικές πηγές και οι επίδοξοι κινηματίες συνελήφθησαν.

Το απόγευμα της 24ης Φεβρουαρίου του 1975 με κυβερνητική ανακοίνωση αποκαλύφθηκε το κίνημα που είχε κατασταλεί εν τη γεννέσει του.

Σε πρώτη φάση συνελήφθησαν 37 αξιωματικοί, οι οποίοι τέθηκαν σε διαθεσιμότητα, ενώ σε σύντομο χρονικό διάστημα αποστρατεύθηκαν άλλοι 200 ανώτατοι και ανώτεροι αξιωματικοί.

Το ποινικό σκέλος της υπόθεσης ανέλαβε η Στρατιωτική Δικαιοσύνη.

Κατά τη διάρκεια της ανάκρισης επιβεβαιώθηκε ότι στόχος των κινηματιών δεν ήταν η ανατροπή της κυβέρνησης του Κ.Καραμανλή, αλλά η διατύπωση συγκεκριμένων αντιρρήσεων στην διακυβέρνησή του και ειδικά στην προφυλάκιση των αξιωματικών οι οποίοι είχαν αποδεχθεί λίγους μήνες ενωρίτερα την επιστροφή του στην Ελλάδα.

Ο σχεδιασμός των κινηματιών περιελάμβανε την κατάληψη του Κέντρου Εκπαιδεύσεως Τεθωρακισμένων, την απομόνωση του αεροπορικού στρατηγείου και την κατάληψη του στρατηγείου της Στρατιάς στη Λάρισα, καθώς και τον περιορισμό των διοικητών ορισμένων νευραλγικών στρατιωτικών μονάδων.

Ως χρόνο δράσεως οι κατηγορούμενοι είχαν προσδιορίσει το διάστημα μεταξύ 23 Φεβρουαρίου και 8 Μαρτίου του 1975.

Τελικά, σε δίκη ενώπιον του Στρατοδικείου Αθηνών, με τη βασική κατηγορία της ένωσης προς στάση, παραπέμφθηκαν οι 21 από τους 37 συλληφθέντες. Η δίκη ξεκίνησε στις 21 Ιουλίου και ολοκληρώθηκε με την έκδοση της απόφασης στις 10 Αυγούστου του 1975. 14 καταδικάσθηκαν σε ποινές φυλάκισης από 4 έως 12 χρόνια, ενώ οι 7 αθωώθηκαν.

Λίγους μήνες αργότερα έγινε και η κατ’ έφεση δίκη ενώπιον του Αναθεωρητικού Δικαστηρίου Αθηνών (12 – 22 Ιανουαρίου 1976) και στους 14 καταδικασθέντες πρωτόδικα επιβλήθηκαν μειωμένες ποινές. Η δίκη είχε διαχωρισθεί για τους εν αποστρατεία αξιωματικούς Δημήτριο Ιωαννίδη και Δημήτριο Παπαποστόλου, οι οποίοι δικάσθηκαν από πολιτικό δικαστήριο και καταδικάσθηκαν αντίστοιχα σε κάθειρξη δεκατεσσάρων και δέκα ετών.

Η αυλαία του αποτυχημένου κινήματος έπεσε στις 27 Απριλίου του 1977, όταν πέντε από τους Ελληνες αξιωματικούς (Λαμπούσης, Ρετζέπης, Μπόλαρης, Αντωνόπουλος και Θανόπουλος) αποβλήθηκαν από το σώμα των αξιωματικών και μετέπεσαν στην τάξη του απλού στρατιώτη. Οι υπόλοιποι είχαν ήδη αποστρατευτεί.