Δωριείς-Μακεδόνες: Τα αίτια κατάρρευσης του μυκηναϊκού κόσμου

Τα ελληνικά αχαϊκά βασίλεια μετά την νίκη τους επί της Τροίας, άρχισαν σταδιακά να καταρρέουν. Είχαν ξοδέψει και την τελευταία ικμάδα της δυνάμεως τους για να επικρατήσουν των Τρώων Ελλήνων αντιπάλων τους.

​Αν αυτό φαίνεται παράξενο σε κάποιους, τους αντιπαραθέτουμε το παράδειγμα του Πελοποννησιακού πολέμου, ο οποίος διήρκεσε 27 έτη και κατέστρεψε την Ελλάδα ολόκληρη.

Τα μυκηναϊκά βασίλεια, εξαντλημένα οικονομικά και δημογραφικά, συγκλονίστηκαν επίσης και από έντονες πολιτικές διαμάχες, όπως ξεκάθαρα φανερώνουν τα επεισόδια του Οδυσσέως και των μνηστήρων και του Αγαμέμνονα, ο οποίος δολοφονήθηκε από τη σύζυγο του και τον απόγονο της προηγουμένης των Ατρειδών δυναστείας Αίγισθο.

Οι Δωριείς – Μακεδόνες

Τα αίτια κατάρρευσης του μυκηναϊκού κόσμου πρέπει λοιπόν να αναζητηθούν σε εσωτερικά αίτια και όχι στην εισβολή κάποιου ξένου λαού, οπλισμένου με σιδηρά όπλα, όπως από την παιδική μας ηλικία μας βαυκαλίζουν. Η διαβόητη κάθοδος των Δωριέων, των» αιμοσταγών πολεμιστών με τα σιδηρά όπλα», οι οποίοι έρχονται από τον Βορρά στην Ελλάδα και υποτάσσουν τους Αχαιούς, μόνο στην ονειροφαντασία των εμπνευστών της θεωρίας συνέβη. Οι Δωριείς δεν ήρθαν από κανέναν Βορρά γιατί απλούστατα κατοικούσαν ήδη στην Ελλάδα, μαζί με τους Αχαιούς και τους λοιπούς Έλληνες.

Σύμφωνα με τον θρύλο οι Δωριείς ήσαν απόγονοι του Δώρου, γιου του Έλληνος από τη γενιά του Δευκαλίωνος. Αδελφοί του ήσαν ο Αίολος, γενάρχης των Αιολών, και ο Ξούθος γενάρχης των Αχαιών και των Ιώνων. Οι Δωριείς, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο (Ι, 56), ονομάστηκαν Μακεδνοί (Μακεδόνες) όταν κατοίκησαν στην περιοχή της Πίνδου, διωγμένοι από την περιοχή μεταξύ της Όσσας και Ολύμπου. Δωριείς ονομάστηκαν, πάντα σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, όταν κατοίκησαν στην Πελοπόννησο. Ωστόσο υπάρχουν και άλλες απόψεις σχετικά με το πως έλαβαν αυτό το όνομα.

Ο πρώτος και επικρατέστερος έχει να κάνει με τον οπλισμό των συγκεκριμένων ορεσίβιων ελληνικών φυλών και συγκεκριμένα με τη δωρίδα, ένα μονόστομο βαρύ κοπτικό σπαθί, τον πρόγονο της κοπίδας των κλασικών χρόνων. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή οι Δωριείς ονομάζονταν εξ’ αρχής – από τον γενάρχη τους Δώρο- έτσι και έδωσαν μάλιστα το όνομα τους στην περιοχή της Δωρίδας (ορεινή Ευρυτανία – Φωκίδα) στην οποία κατοίκησαν και η οποία ως τότε καλείτο Δρυοπίς.

Σύμφωνα τέλος με άλλη άποψη, την λιγότερο και δικαίως διαδεδομένη, οι Δωριείς ονομάστηκαν έτσι γιατί πολεμούσαν με δόρατα. Οι Δωριείς, αρχικά, δεν εμφανίζονται συνδεδεμένοι με τους Ηρακλειδείς, τους απογόνους τους Ηρακλή. Οι σχέσεις τους άρχισαν πάντως να αναπτύσσονται πολύ νωρίς από την εποχή που βασιλιάς των Δωριέων ήταν ο γιος του Δώρου Αιγίμιος, ο οποίος συνδέθηκε με τον Ηρακλή. Στην «αυλή» του Αιγιμίου κατέφυγε αργότερα ο γιος του Ηρακλή Ύλλος, αμέσως μετά την εκδίωξη του από τις Μυκήνες, από τον Ευρυσθέα.

Ο πατέρας του Ύλλου, Ηρακλής, είχε ενισχύσει τους Δωριείς στους πολέμους τους κατά των Λαπίθων και των Δρυόπων. Ο βασιλεύς Αιγίμιος λοιπόν δέχθηκε εξαιρετικά φιλοφρόνως τον Ύλλο και τον αναγνώρισε ως διάδοχο του, μαζί με τους υιούς του Δύμανα και Πάμφυλο. Και μόνο το γεγονός αυτό αποδεικνύει ότι οι Δωριείς δεν θεωρούσαν ξένους τους Αχαιούς και το αντίστροφο. Άλλωστε και τα μυθολογικά στοιχεία, τα οποία θέλουν τον Δώρο αδελφό του Αιόλου (αίολος = ανάμικτος), αποδεικνύουν ότι όλα τα ελληνικά φύλα είχαν ήδη αναμιχθεί, σε κάποιο τουλάχιστον βαθμό, μεταξύ τους.

Αρκετοί τους ταυτίζουν με τους Ηρακλείδες, τους απογόνους του ήρωα, οι οποίοι πολέμησαν τους Πελοποννησίους, ήδη από τον 13ο αιώνα π.Χ. Και μόνο η σύνδεση τους όμως με τον Θηβαίο στην καταγωγή και ταγμένο στην υπηρεσία των Μυκηνών ήρωα, αποδεικνύει περίτρανα την ελληνική και όχι ξενική καταγωγή τους, καθώς και το ότι προϋπήρχαν της καταστροφής των μυκηναϊκών ανακτόρων στην Ελλάδα και σίγουρα δεν την προκάλεσαν αυτοί.

Οι φοβεροί Δωριείς πολεμιστές με τα σιδηρά όπλα τους δεν είναι παρά ένας μύθος. Οι ίδιοι άλλωστε, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, έλαβαν το όνομα Δωριείς μετά την εγκατάσταση τους στην Πελοπόννησο. Προηγουμένως δε ονομάζονταν Μακεδνοί, δηλαδή Μακεδόνες – αυτούς την καταγωγή των οποίων διεκδικούν Σλάβοι, απόγονοι αυτών που κατήλθαν στην Βαλκανική τον 6ο αιώνα μ.Χ.

Οι ίδιοι οι Σπαρτιάτες παραδέχονταν ότι οι πρόγονοι τους που κατέβηκαν στη Λακωνία γύρω στο 1100 π.Χ. δεν αριθμούσαν παρά λίγες χιλιάδες ψυχές, αριθμός εξαιρετικά μικρός για να φορτωθεί όλες τις καταστροφές που συνέβησαν. Φυσικά, στο πλαίσιο των πολιτικών ζυμώσεων και της καταρρεύσεως του παλαιού καθεστώτος, είναι πιθανό Δωριείς να στρατολογήθηκαν από αντιμαχόμενους Αχαιούς πρίγκιπες. Και γιατί όχι άλλωστε, αφού επρόκειτο για συμπατριώτες.