Τα μυστικά των μενίρ: Από την προϊστορία στον Οβελίξ

Στις σελίδες του Αστερίξ, του πιο διάσημου ευρωπαϊκού κόμικ όλων των εποχών, ο αξιολάτρευτος Οβελίξ είναι αχώριστος από τα μενίρ του. Τα κουβαλά παντού, τα στοιβάζει, τα πουλά ή ακόμα και τα χαρίζει σαν ιδιαίτερα δώρα. Ωστόσο, τα αληθινά μενίρ δεν έχουν καμία σχέση με την εποχή των Γαλατών. Πρόκειται για κατασκευές που τοποθετήθηκαν χιλιάδες χρόνια νωρίτερα, σε προϊστορικές κοινωνίες.

Τι είναι τα μενίρ;

Η ίδια η λέξη προέρχεται από το βρετονικό (τη γλώσσα της Βρετάνης, περιοχής στη βορειοδυτική Γαλλία) men, που σημαίνει «πέτρα» και hir «μακρύς». Πρόκειται για μακρόστενους ογκόλιθους, όρθια τοποθετημένους στο έδαφος. Μπορεί να είναι είτε λαξευμένοι με φροντίδα είτε εντελώς ακατέργαστοι. Το μέγεθός τους κυμαίνεται εντυπωσιακά, από λίγα εκατοστά έως και 23 μέτρα ύψος.

Κρόμλεχ και ντολμέν

Τα μενίρ συχνά δεν στέκονταν μεμονωμένα. Όταν σχημάτιζαν κύκλο, το μνημείο ονομαζόταν κρόμλεχ – με το Στόουνχεντζ να αποτελεί το πιο διάσημο παράδειγμα. Αντίθετα, όταν δύο ή περισσότερα όρθια μενίρ στήριζαν μια οριζόντια πλάκα, σχηματίζοντας το γνωστό «Π», προέκυπταν τα ντολμέν, τα οποία θεωρούνται ταφικές κατασκευές.

Ποια ήταν η χρησιμότητά τους

Για δεκαετίες επικρατούσε η άποψη ότι τα μενίρ αποτελούσαν τόπους θυσιών και θρησκευτικών τελετών. Ωστόσο, νεότερες ανασκαφές έδειξαν πως συχνά συνδέονταν με ταφικές πρακτικές, οδηγώντας στην ερμηνεία ότι χρησίμευαν κυρίως ως μνημεία ταφής.

Σήμερα οι μελετητές τείνουν να πιστεύουν ότι τα μενίρ λειτουργούσαν ως επιτύμβιες στήλες για άτομα υψηλής κοινωνικής σημασίας. Παράλληλα, ο προσανατολισμός τους φαίνεται να είχε ουράνιες αναφορές: η θέση τους συνδέεται με αστέρια, τον ήλιο ή τη σελήνη, κάτι που ενισχύει την ιδέα ότι χρησίμευαν και ως πρώιμα ημερολόγια ή αστρονομικά παρατηρητήρια.

Μνημεία που αντέχουν στον χρόνο

Σήμερα, τα μενίρ εξακολουθούν να προκαλούν δέος. Είναι πέτρες που στήθηκαν με τεχνικές που ακόμη δεν κατανοούμε πλήρως, και στέκονται σιωπηλοί μάρτυρες της ανθρώπινης επινοητικότητας. Παρόλο που οι περισσότεροι τα συνδέουμε με τον Οβελίξ, στην πραγματικότητα αποτελούν ένα από τα πιο αινιγματικά κεφάλαια της ευρωπαϊκής προϊστορίας.