Γιατί ξεχνάμε τα ονόματα των άλλων; – Η εξήγηση της ψυχολογίας

Όλοι έχουμε ζήσει αυτή την εμπειρία: συζητάς με κάποιον, περνάτε καλά, κι ενώ μόλις πριν λίγα λεπτά σου είπε το όνομά του, δεν μπορείς να το θυμηθείς.

Είναι λίγο άβολο, γιατί πρέπει να το ξαναρωτήσεις και φοβάσαι πως μπορεί να νομίσει ότι δεν τον άκουσες ή ότι δεν ενδιαφέρεσαι πραγματικά να τον γνωρίσεις.

Κι όμως, αυτό συμβαίνει πολύ πιο συχνά απ’ ό,τι φαντάζεσαι, και δεν οφείλεται απαραίτητα σε κακή μνήμη ή έλλειψη προσοχής. Το επιβεβαιώνει μια γνωστή ψυχολογική μελέτη, η λεγόμενη «παράδοξη του Baker/Baker».

Σε αυτή τη μελέτη, έδειξαν σε δύο ομάδες ανθρώπων την ίδια άγνωστη φωτογραφία. Στην πρώτη ομάδα είπαν πως το όνομα του ατόμου ήταν Baker (ένα κοινό επώνυμο στα αγγλικά). Στη δεύτερη ομάδα είπαν ότι το επάγγελμα αυτού του ατόμου ήταν… «baker» (δηλαδή φούρναρης).

Το αποτέλεσμα; Η δεύτερη ομάδα θυμόταν πιο εύκολα το επάγγελμα! Αυτό δείχνει κάτι πολύ ενδιαφέρον για τη μνήμη μας: δεν αποθηκεύει απλά τυχαίες «ετικέτες», αλλά συνδέει τις πληροφορίες με εικόνες, έννοιες ή άλλες ιδέες.

Όταν ακούμε «φούρναρης», το μυαλό μας το συνδέει αυτόματα με τη μυρωδιά του ψωμιού ή με ένα ζεστό φούρνο. Αντίθετα, ένα όνομα δεν έχει τέτοιες εικόνες ή συνδέσεις είναι απλά μια λέξη που μοιάζει να μην έχει νόημα από μόνη της. Γι’ αυτό ξεχνιέται πιο εύκολα.

Το 1991, οι ψυχολόγοι Deborah Burke και Donald MacKay εξήγησαν πως λέξεις όπως «σκύλος», «μαμά» ή «γιατρός» έχουν και ήχο και νόημα που τις κάνουν πιο «δυνατές» στη μνήμη μας. Τα ονόματα όμως, όχι τόσο.

Τι σημαίνει τελικά να ξεχνάμε τα ονόματα;

Συχνά πιστεύουμε πως όταν δεν θυμόμαστε το όνομα κάποιου που μόλις γνωρίσαμε, φταίει η κακή μας προσοχή ή η μνήμη μας. Αυτό μπορεί να ισχύει, αλλά πολλές φορές είναι απλά θέμα του πώς λειτουργεί ο εγκέφαλός μας και το πώς αποθηκεύει τις πληροφορίες.

Επίσης, μπορεί να συμβαίνει γιατί δεν έχουμε δημιουργήσει ακόμα κάποιο συναισθηματικό δεσμό με το άτομο η μνήμη μας θυμάται κυρίως όσα θεωρεί σημαντικά. Όμως το να ξεχάσουμε ένα όνομα δεν σημαίνει πως δεν μας ενδιαφέρει κάποιος ή ότι δεν έχουμε σχέση μαζί του.

Άλλος παράγοντας είναι το στρες ή η κούραση, που επηρεάζουν πολύ τη μνήμη. Όταν είμαστε κουρασμένοι ή αγχωμένοι, δυσκολευόμαστε να συγκρατήσουμε λεπτομέρειες.

Μερικά tips για να θυμάσαι καλύτερα τα ονόματα

• Πες το όνομα δυνατά όταν το ακούς ή νωρίς στη συζήτηση.
• Σύνδεσέ το με μια εικόνα ή με κάποιον άλλο που έχει το ίδιο όνομα.
• Χρησιμοποίησε τεχνικές μνημονικής και συνειρμούς — βοηθάνε πολύ, ειδικά αν είσαι ξεχασιάρης/α!