Τι έγινε στην πετρελαϊκή κρίση του 1973 – Ποιες οι ομοιότητες με σήμερα

Ο Γάλλος υπουργός Οικονομικών, Μπρουνό Λεμέρ, ισχυρίστηκε ότι η τωρινή ενεργειακή κρίση είναι συγκρίσιμη με το πετρελαϊκό σοκ του 1973.

Τι είχε γίνει όμως το 1973;

Η πρώτη πετρελαϊκή κρίση, τον Οκτώβριο του 1973, ήταν κυρίως αλλά όχι αποκλειστικά απόρροια του τέταρτου αραβοϊσραηλινού πολέμου, του λεγόμενου Πολέμου του Γιομ Κιπούρ.

Ο Πόλεμος του Γιομ Κιπούρ ξέσπασε αιφνιδίως στις 6 Οκτωβρίου 1973, ύστερα από την επίθεση της Αιγύπτου και της Συρίας κατά του Ισραήλ. Στην αρχή τα δύο αραβικά κράτη σημείωσαν επιτυχίες, αλλά με την πάροδο του χρόνου το Ισραήλ μπόρεσε να ανασυνταχθεί και να αντεπιτεθεί όσο στο συριακό μέτωπο όσο και στο Σινά.

Λίγες ημέρες μετά την έκρηξη του πολέμου τα αραβικά πετρελαιοπαραγωγά κράτη, που συνιστούσαν τον Οργανισμό Αραβικών Εξαγωγέων Πετρελαιοπαραγωγών Κρατών (OAPEC), προέβησαν σε μονομερή αύξηση της τιμής πώλησης πετρελαίου κατά 70%.

Όμως, όταν οι ΗΠΑ έθεσαν σε εφαρμογή μεγάλη επιχείρηση ανεφοδιασμού του Ισραήλ με όπλα και πυρομαχικά, ο OAPEC (Σαουδική Αραβία, Ιράκ, Κουβέιτ, Μπαχρέιν, Κατάρ, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Λιβύη) επέβαλε τη σταδιακή μείωση των εξαγωγών πετρελαίου στα κράτη που υποστήριζαν το Ισραήλ.

Μάλιστα, στις 19 Οκτωβρίου, μετά την ανακοίνωση της χορήγησης έκτακτης οικονομικής βοήθειας από τις ΗΠΑ προς το Ισραήλ, ο OAPEC ανακοίνωσε την επιβολή πλήρους εμπάργκο στις εξαγωγές πετρελαίου προς τις ΗΠΑ εν είδει αντιποίνων, αλλά και για να ασκηθεί πίεση ώστε να επιτευχθεί άμεση ανακωχή με όρους ανεκτούς για τα δύο αραβικά κράτη.

Ανάλογο εμπάργκο επιβλήθηκε και στην Ολλανδία, από την οποία διακινούνταν μεγάλες ποσότητες αραβικού πετρελαίου προς τα κράτη της Δυτικής Ευρώπης.

Έτσι, κατόπιν αμερικανικών πιέσεων προς το Ισραήλ, συνήφθη τελικά ανακωχή στις 26 Οκτωβρίου.

Η συντονισμένη και δυναμική αντίδραση μεγάλου μέρους του αραβικού κόσμου, που χρησιμοποίησε αποτελεσματικά το πετρέλαιο ως μοχλό οικονομικής πίεσης, επέφερε βαρύ πλήγμα στις οικονομίες των Δυτικών χωρών, εάν ληφθεί υπόψη ότι έως το Δεκέμβριο του 1973 η διεθνής τιμή του πετρελαίου είχε σχεδόν τριπλασιαστεί σε σύγκριση με το Σεπτέμβριο του ίδιου έτους.

Το προαναφερθέν εμπάργκο ήρθη τελικά το Μάρτιο του 1974 με σαουδαραβική πρωτοβουλία, κι αφού είχε προηγηθεί αμερικανική μεσολάβηση για την αποχώρηση των αιγυπτιακών, των συριακών και των ισραηλινών δυνάμεων από τις προκεχωρημένες θέσεις τους στη μεθοριακή γραμμή.

Η πρώτη πετρελαϊκή κρίση είχε καθοριστικές επιπτώσεις παγκοσμίως, τόσο σε οικονομικό όσο και σε γεωπολιτικό επίπεδο. Η εποχή της φτηνής ενέργειας έφτασε απότομα και οριστικά στο τέλος της, ενώ ο τριπλασιασμός της τιμής του αργού πετρελαίου συντέλεσε αποφασιστικά στη γενικότερη αύξηση της τιμής των προϊόντων και στην εκτίναξη του πληθωρισμού, γεγονός που σηματοδότησε την εμφάνιση μονιμότερων διαρθρωτικών προβλημάτων στις Δυτικές οικονομίες.

Σημαντικές υπήρξαν οι επιπτώσεις και για τις πιο αδύναμες οικονομίες των αναπτυσσόμενων κρατών, ιδίως του Τρίτου Κόσμου, ενώ βραχυπρόθεσμα ωφελήθηκε η Σοβιετική Ένωση, που κατέστη ο μεγαλύτερος παραγωγός αργού πετρελαίου στον κόσμο και αποκόμισε έτσι πολύτιμο για εκείνη συνάλλαγμα.