Ο κόσμος τρέχει… Εμείς;

«Οι περισσότεροι από εσάς θα απασχοληθούν σε δουλειές που δεν έχουν ακόμη ανακαλυφθεί»! Αυτά ήταν τα λόγια, σαν είδος καλωσορίσματος, του προέδρου Πανεπιστημίου μου του εξωτερικού, στους πρωτοετείς φοιτητές πριν από επτά περίπου χρόνια.

Και πόσο δίκιο είχε! Οι ραγδαίες εξελίξεις της τεχνολογίας επιβάλλουν συντριπτικές μεταβολές στον τρόπο που δουλεύουμε, αναγνωρίζουμε τον κόσμο γύρω μας και μεθοδεύουμε τα μεγέθη της οικονομίας. Σε ολόκληρο τον κόσμο. Με την εξαίρεση ίσως της Ελλάδας…

Εδώ εξακολουθούν να κυριαρχούν αντιλήψεις ξεπερασμένες που απηχούν ανησυχίες, ιδέες και προβληματισμούς κολλημένους στις δεκαετίες του ’70 και του ’80. Το τι αναγνωρίζουμε σαν «προοδευτικό» ή τι χαρακτηρίζουμε σαν «αντιλαϊκό» ή «ξεπερασμένο» προέρχεται από ιδεοληψίες δημιουργημένες σε μια άλλη εποχή με ξεπερασμένες προσλαμβάνουσες παραστάσεις. Με την εξαίρεση της Αννας Διαμαντοπούλου, δεν έχω εντοπίσει κάποιον να φέρνει στον δημόσιο διάλογο προβληματισμούς για το πώς ετοιμάζουμε τη νέα γενιά για ένα μέλλον ψηφιακών τεχνολογιών, αυτοματισμών και ρομποτικής. Οι μισές σημερινές δουλειές δεν θα υπάρχουν πλέον σε λίγα χρόνια! Η γραφειοκρατία του Δημοσίου θα είναι πρακτικά πλέον τροχοπέδη κι όχι εργαλείο λειτουργίας του κράτους. Τι θα γίνει τότε;

Οι προοπτικές είναι ανησυχητικές. Οχι όμως και μη αντιμετωπίσιμες – βλ. σχετ. και το βιβλίο «The Globotics Upheaval: Globalisation, Robotics and the Future of Work», 2019, του Ρίτσαρντ Μπάλντουιν. Ο Αλεκ Ρος σε ένα πραγματικά ανατρεπτικό πρόσφατο βιβλίο («The Industries of the Future», εκδ. Simon & Schuster, 2019) δείχνει ρεαλιστικά αυτό το μέλλον. Αυτοματισμοί, κωδικοποιήσεις, ρομποτική παντού (ιατρική, νομικά, διοίκηση, εκλογικές διαδικασίες, εμπόριο, γεωργία, παιδεία κ.ά.) είναι το αύριο. Κι εξηγεί πως μόνο οι έτοιμοι θα αισθανθούν άνετα για να το αντιμετωπίσουν.

Ο καθηγητής επίσης του Χάρβαρντ, Αλμπέρτο Αλεσίνα, έδειξε πως μονάχα με μειώσεις φόρων και κρατικών δαπανών ξεπερνιούνται οι οικονομικές δυσκολίες κι επιτυγχάνεται ανάπτυξη («Austerity: When it works and when it doesn’t», εκδ. Princeton, 2019). Μελετώντας 200 περιπτώσεις οικονομικών κρίσεων συμπέρανε με στατιστικά στοιχεία πως όπου αυξήθηκαν οι φόροι, για να διατηρηθούν τα παραδοσιακά μοντέλα ανάπτυξης, τα αποτελέσματα υπήρξαν καταστρεπτικά. Μόνο οι μειώσεις φόρων, οι στροφές σε νέες τεχνολογίες και η αλλαγή των δεδομένων της εργασίας – με πλήρη εγκατάλειψη των παραδοσιακών μορφών και κανόνων απασχόλησης – ανοίγουν δρόμους και διευκολύνουν την είσοδο της ευημερίας.

Τέτοια έλεγα από τα μέσα της δεκαετίας του ’80! Ποιος άκουγε όμως; Αν και τώρα σιωπήσουμε, το μέλλον έχει τελειώσει…