Πλατύποδας: Πώς επηρεάζει το δηλητήριό του το ανθρώπινο σώμα – Γιατί δεν υπάρχει αντίδοτο

Ο πλατύποδας θεωρείται ένα από τα πιο ασυνήθιστα θηλαστικά στον κόσμο.

Ένα από τα πιο εντυπωσιακά χαρακτηριστικά του είναι το σύστημα παραγωγής δηλητηρίου που διαθέτουν τα ενήλικα αρσενικά.

Αν και τα περιστατικά δηλητηρίασης ανθρώπων παραμένουν σπάνια, η ένταση του πόνου, η διάρκεια των συμπτωμάτων και η ασυνήθιστη σύνθεση του δηλητηρίου προσελκύουν το ενδιαφέρον ζωολόγων, φαρμακολόγων και ερευνητών από όλο τον κόσμο.

Οι αρσενικοί πλατύποδες διαθέτουν σε κάθε πίσω πόδι μία κερατινοποιημένη ακίδα, συνδεδεμένη με έναν βαθύ αδένα στην περιοχή του μηρού. Ο αδένας αυτός παράγει δηλητήριο κυρίως κατά την περίοδο αναπαραγωγής, όταν αυξάνεται ο ανταγωνισμός μεταξύ αρσενικών. Με την κάμψη του άκρου, η ακίδα περιστρέφεται και διαπερνά το δέρμα του αντιπάλου, διοχετεύοντας δηλητήριο μέσω ενός στενού αγωγού που συνδέεται με τον αδένα. Το υγρό αποτελείται από πρωτεΐνες που δρουν άμεσα στους ιστούς, προκαλώντας άμεση ενόχληση και εμφανές πρήξιμο.

Τα περιστατικά δηλητηρίασης ανθρώπων από πλατύποδες παρουσιάζουν ένα αρκετά σταθερό μοτίβο, με κυρίαρχο χαρακτηριστικό τον γρήγορο πόνο που γίνεται όλο και πιο έντονος μέσα σε λίγα λεπτά από τον τραυματισμό. Τα άτομα συχνά αναφέρουν πρήξιμο που εξαπλώνεται πέρα από το αρχικό σημείο της τρυπήματος, συνοδευόμενο από δυσκολία στην κίνηση του προσβεβλημένου άκρου λόγω αυξημένης ευαισθησίας.

Ο πόνος έχει περιγραφεί ως δυσανάλογος σε σχέση με το μέγεθος του τραύματος και μπορεί να συνεχιστεί για μεγάλο χρονικό διάστημα μετά την είσοδο του δηλητηρίου στον ιστό.\

Το δηλητήριο φαίνεται να ενισχύει την ευερεθιστότητα των νεύρων, γεγονός που εξηγεί γιατί τα κοινά παυσίπονα έχουν περιορισμένη αποτελεσματικότητα.

Σε σοβαρότερες περιπτώσεις χρειάζονται νευρικοί αποκλεισμοί ή ενισχυμένη αναλγητική αγωγή.

Σημαντική πρόοδος στην κατανόηση της βιοχημικής πολυπλοκότητας του δηλητηρίου σημειώθηκε με την ανάλυση της Αμερικανικής Χημικής Εταιρείας, η οποία εντόπισε διάφορα προηγουμένως άγνωστα πεπτίδια με ξεχωριστή βιολογική δραστηριότητα. Η ικανότητά τους να προκαλούν παρατεταμένο πόνο υποδηλώνει ιδιαίτερη αλληλεπίδραση με τους νευρικούς υποδοχείς, με τρόπους διαφορετικούς από τα τυπικά δηλητήρια των ζώων. Παράλληλα, μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Medical Journal of Australia περιέγραψε κλινικές δυσκολίες στη θεραπευτική αντιμετώπιση και την ανάγκη για καλύτερες αναλγητικές στρατηγικές.

Παρά τη σοβαρότητα του πόνου, δεν έχει αναπτυχθεί αντίδοτο για το δηλητήριο του πλατύποδα. Η σπανιότητα των περιστατικών και η έλλειψη απειλής για τη ζωή καθιστούν την παραγωγή του μη βιώσιμη. Επιπλέον, η ποικιλία των πρωτεϊνών του δηλητηρίου δυσκολεύει τον σχεδιασμό αποτελεσματικού αντιδότου, καθώς θα πρέπει να εξουδετερωθούν πολλαπλά βιοδραστικά συστατικά για να επιτευχθεί αξιόπιστη ανακούφιση. Έτσι, η έρευνα στρέφεται περισσότερο στη διαχείριση του πόνου και στη διερεύνηση πιθανών φαρμακευτικών εφαρμογών.