Φερριτίνη: Τι συμβαίνει όταν τα επίπεδά της είναι πολύ υψηλά; – Οι κύριες αιτίες

Η φερριτίνη είναι γνωστή για τον ρόλο της στην ομοιόσταση του σιδήρου στο σώμα, τι συμβαίνει όμως όταν τα επίπεδά της είναι πολύ υψηλά;

Οι τιμές φερριτίνης ορού μπορούν να υπολογιστούν γρήγορα και εύκολα με μια εξέταση αίματος, ενώ το επιθυμητό εύρος για τον ενήλικο πληθυσμό είναι:

• 12-300 ng/ml για τους άνδρες
• 12-150 ng/ml για τις γυναίκες

Τι δείχνει η υπερβολικά υψηλή φερριτίνη;

Οι υψηλές τιμές φερριτίνης μπορεί να σημαίνουν ότι έχετε υπερφόρτωση σιδήρου. Αυτό όμως δεν ισχύει πάντα, καθώς η φερριτίνη είναι ένας δείκτης που επηρεάζεται σημαντικά από διάφορες καταστάσεις, όπως η χρόνια φλεγμονή και οι οξείες λοιμώξεις.

Από τις καταστάσεις που μπορεί να οδηγήσουν σε υπερφερριτιναιμία, μόνο κάποιες συνοδεύονται από υπερφόρτωση σιδήρου.

Αιτίες

Οι κύριες αιτίες της υψηλής φερριτίνης είναι οι ακόλουθες:

• Αιμοχρωμάτωση – κληρονομική (γενετική) διαταραχή που χαρακτηρίζεται από υπερβολική συσσώρευση σιδήρου στον οργανισμό
• Χρόνια φλεγμονή
• Ρευματοειδής αρθρίτιδα
• Υπερθυρεοειδισμός
• Κακοήθειες (κυρίως αιματολογικές)
• Λοίμωξη από ιό (π.χ. COVID-19)
• Μεταγγίσεις αίματος (υπερφόρτωση σιδήρου)
• Υπερβολική πρόσληψη σιδήρου μέσω της διατροφής ή συμπληρωμάτων
• Παχυσαρκία
• Αλκοολισμός
• Ηπατική νόσος (π.χ. ηπατίτιδα C)
• Νεφρική ανεπάρκεια
• Διαβήτης τύπου ΙΙ
• Μεταβολικό σύνδρομο
• Αιμοφαγοκυτταρικό σύνδρομο
• Νόσος του Wilson
• Αναποτελεσματική ερυθροποίηση (ο μυελός των οστών παράγει ερυθροκύτταρα που δεν ωριμάζουν σωστά ή καταστρέφονται προτού να μπουν στην κυκλοφορία, με αποτέλεσμα την αναιμία)
• Βακτηριακές λοιμώξεις
• Φλεγμονώδης νόσος του εντέρου

Συμπτώματα

Αν και δεν είναι βέβαιο ότι ένα άτομο με υπερφερριτιναιμία θα εμφανίσει συμπτώματα, τα πιο τυπικά είναι τα εξής:

• Ανεξήγητη αδυναμία και κόπωση
• Πόνος στις αρθρώσεις ή/και στην κοιλιά
• Σεξουαλική δυσλειτουργία
• Σκούρο χρώμα δέρματος
• Αίσθημα παλμών
• Καρδιακά προβλήματα (καρδιακή ανεπάρκεια)
• Διαβήτης
• Κίρρωση του ήπατος

Υπάρχει θεραπεία για την υψηλή φερριτίνη;

Η αντιμετώπιση της υπερφερριτιναιμίας εξαρτάται από το πόσο υψηλές είναι οι τιμές της φερριτίνης, την αιτία που την προκαλεί (π.χ. αιμοχρωμάτωση), καθώς και τη συνολική κατάσταση της υγείας του ατόμου (π.χ. συννοσηρότητες, διατροφικές ελλείψεις κ.λπ.).

Εάν η εξέταση αίματος δείξει πολύ υψηλά επίπεδα φερριτίνης, είναι απαραίτητη η επίσκεψη στον γιατρό σας.

Θεραπείες που μπορεί να σας συστήσει ο γιατρός σας είναι οι ακόλουθες:

• Διατροφή χαμηλή σε σίδηρο και καθημερινή άσκηση
• Φλεβοτομή
• Χήλωση (απομάκρυνση της περίσσειας σιδήρου)

Ο συνδυασμός σωματικής δραστηριότητας (τουλάχιστον 1 ώρα περπάτημα την ημέρα) με μια διατροφή χαμηλή σε σίδηρο και σε ουσίες που προάγουν την απορρόφησή του, είναι μια πολύ καλή αρχή για τη μείωση των τιμών φερριτίνης. Ιδανικά, συνιστάται η σταδιακή αύξηση της έντασης της άσκησης και η προπόνηση με βάρη.

Εάν η δίαιτα και η άσκηση δεν επαρκούν, ο γιατρός μπορεί σάς συστήσει τη θεραπευτική αφαίμαξη. Με την αφαίρεση ορισμένης ποσότητας αίματος, μειώνονται τα επίπεδα σιδήρου και φερριτίνης. Η διαδικασία μπορεί να πραγματοποιηθεί μία ή περισσότερες φορές, ανάλογα με τις ανάγκες.

Δίαιτα υψηλής φερριτίνης

Σε άτομα με υπερβολικά υψηλά επίπεδα φερριτίνης, η διατροφή είναι ζωτικής σημασίας.

Στα άτομα με αιμοχρωμάτωση συνιστώνται τα ακόλουθα:

• Δίαιτα με χαμηλή περιεκτικότητα σε σίδηρο
• Διατροφή με λίγα συστατικά που ενισχύουν την απορρόφηση του σιδήρου (π.χ. βιταμίνη C)
• Διατροφή πλούσια σε ουσίες που εμποδίζουν/μειώνουν την απορρόφηση του σιδήρου (π.χ. ασβέστιο, φυτικά άλατα)
• Επαρκή κατανάλωση πρωτεϊνών (ιδίως εάν πραγματοποιείται φλεβοτομία)
• Αποφυγή κατανάλωσης αλκοολούχων ποτών
• Αποφυγή λήψης συμπληρωμάτων σιδήρου, βιταμίνης C και πολυβιταμινών

Ο ευκολότερος τρόπος για να μειώσετε την ημερήσια πρόσληψη σιδήρου είναι να αποφύγετε τροφές που αποτελούν πλούσιες πηγές του, όπως:

• Συκώτι
• Κόκκινο κρέας (μοσχάρι, χοιρινό, αρνί κ.λπ.)
• Κυνήγι (αγριογούρουνο, λαγός κ.λπ.)
• Προϊόντα κρέατος, όπως λουκάνικα
• Σπανάκι
• Θαλασσινά (οστρακοειδή όπως μύδια, στρείδια και αστακοί)
• Τροφές εμπλουτισμένες με σίδηρο (δημητριακά, χυμοί κ.λπ.)

Συνιστάται επίσης τα γεύματα να περιλαμβάνουν τρόφιμα που εμποδίζουν/μειώνουν την απορρόφηση του σιδήρου, λόγω ορισμένων συστατικών που περιέχουν. Τα συστατικά αυτά περιλαμβάνουν τα εξής

• Ασβέστιο
• Πολυφαινόλες (π.χ. τανίνες)
• Οξαλικά
• Φυτικά άλατα

Τα τρόφιμα και τα ποτά που περιέχουν ένα ή περισσότερα από τα παραπάνω είναι:

• Ολόκληρα δημητριακά (π.χ. πίτουρο βρώμης)
• Όσπρια
• Κόκκινο κρασί
• Καφές
• Γάλα
• Μαύρο τσάι
• Πράσινο τσάι
• Ξηροί καρποί και σπόροι

Η υψηλή φερριτίνη δεν είναι συνήθως κάτι που χρήζει άμεσης ανησυχίας και τα επίπεδά της θα μπορούσαν να μειωθούν σταδιακά και χωρίς άγχος, εκτός αν δοθεί διαφορετική οδηγία από τον επιβλέποντα ιατρό.