Σαλμονέλα: Συμπτώματα, πιθανές επιπλοκές και τρόπος μετάδοσης

Ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ), αναφέρει πως η σαλμονέλα, όπου δύο κρούσματά της καταγράφηκαν στην Θεσσαλία, εκδηλώνεται με συμπτώματα οξείας γαστρεντερίτιδας, τα οποία μπορεί να διαρκέσουν ολόκληρη εβδομάδα.

Μάλιστα, μπορεί να χρειασθεί να περάσουν πολλές εβδομάδες, ακόμα και μήνες, έως ότου πάψει ένα άτομο να είναι μεταδοτικό.

Όπως εξηγεί ο Οργανισμός, η σαλονέλλωση, όπως λέγεται επιστημονικά η λοίμωξη, είναι η συχνότερη αιτία τροφικής δηλητηρίασης στη χώρα μας.

Τα συμπτώματα που προκαλεί είναι:

• Μη αιματηρή διάρροια (στην πλειονότητα των περιπτώσεων) η οποία διαρκεί συνήθως 3-7 ημέρες
• Πυρετό (σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις)
• Πόνο στην κοιλιά (κοιλιακό άλγος)
• Πόνους στους μυς (μυαλγία)
• Πονοκέφαλο
• Ναυτία (μπορεί να προηγείται της διάρροιας)
• Έμετο

Συνήθως τα συμπτώματα από την σαλμονέλα αρχίζουν ξαφνικά και, μολονότι ταλαιπωρεί πολύ τους ασθενείς, συνήθως αντιμετωπίζεται. Ωστόσο μερικές πληθυσμιακές ομάδες διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο επιπλοκών.

Οι πιθανές επιπλοκές

Μία πιθανή επιπλοκή της νόσου, κυρίως στα μικρά παιδιά και τους ηλικιωμένους, είναι η αφυδάτωση. Άλλες επιπλοκές είναι σπάνιες και συμπεριλαμβάνουν:

• Την σηψαιμία
• Τον σχηματισμό αποστημάτων (εξωγαστρεντερικές εστιακές μορφές, π.χ. σηπτική αρθρίτιδα, εγκεφαλικό απόστημα, μηνιγγίτιδα, πυελονεφρίτιδα), κυρίως σε ομάδες υψηλού κινδύνου

Στις ομάδες υψηλού κινδύνου συμπεριλαμβάνονται βρέφη, ανοσοκατασταλμένοι, άτομα με γαστρική αχλωρυδρία και άτομα με χαμηλή οξύτητα γαστρικού υγρού.

Οι θάνατοι από σαλμονέλλωση δεν είναι συχνοί, εκτός αν πρόκειται για βρέφη, ηλικιωμένους και ανοσοκατεσταλμένα άτομα.

Πως μεταδίδεται

Ο πιο συνηθισμένος τρόπος με τον οποίο μεταδίδεται η σαλμονέλα είναι η κατανάλωση μολυσμένου με κόπρανα τροφίμου ή νερού, το οποίο καταναλώνεται ωμό ή μισομαγειρεμένο. Τα τρόφιμα που συχνότερα τη μεταδίδουν είναι το κρέας, τα πουλερικά και τα αυγά που δεν έχουν μαγειρευτεί καλά.

Η σαλμονέλα πολλαπλασιάζεται σε θερμοκρασίες από 7°C έως 46°C. Επομένως, το ανεπαρκές μαγείρεμα των τροφίμων μπορεί να επιτρέψει τον πολλαπλασιασμό των μικροοργανισμών σε ικανό αριθμό για να προκαλέσουν λοίμωξη.

Ο μικροοργανισμός καταστρέφεται με την παραμονή του σε θερμοκρασία μεγαλύτερη των 70°C για τουλάχιστον 2 λεπτά. Όταν η σαλμονέλα μολύνει τρόφιμα πλούσια σε λιπαρά (π.χ. τυρί, σοκολάτα) λίγοι μικροοργανισμοί αργούν για να προκαλέσουν τροφική δηλητηρίαση.

Η σαλμονέλα μπορεί επίσης να μεταδοθεί μετά από επιμόλυνση άλλων τροφίμων, τα οποία συνήθως καταναλώνονται ωμά (π.χ. σαλάτες).H επιμόλυνση μπορεί να συμβεί μέσω επιφανειών ή σκευών.

Συχνά, εξ άλλου, σημειώνονται επιδημίες σαλμονέλλωσης μέσω της μόλυνσης τροφίμων από ασθενή ή φορέα χειριστή τροφίμων.

Σε σπάνιες περιπτώσεις η σαλμονέλα μεταδίδεται από άτομο σε άτομο μέσω της εντεροστοματικής οδού, χωρίς τη μεσολάβηση ενδιάμεσου τροφίμου. Ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος κατά τη διάρκεια της οξείας διαρροϊκής φάσης της νόσου.

Η μετάδοση αυτού του τύπου οφείλεται σε ανεπαρκείς συνθήκες υγιεινής. Παιδιά και ενήλικες με ακράτεια κοπράνων συμβάλλουν στη μετάδοση της νόσου.

Η σαλμονέλλωση μπορεί επίσης να προκληθεί από την άμεση επαφή με μολυσμένα ζώα, κατανάλωση μη χλωριωμένου νερού, ενδοσκοπικές τεχνικές (σε νοσοκομεία), μητρικό θηλασμό, μετάγγιση αίματος και επαφή με μολυσμένα με κόπρανα κλινοσκεπάσματα, παιχνίδια και ρούχα αναφέρονται.

Ποια ζώα τη φέρουν και πόσο γρήγορα εκδηλώνεται η λοίμωξη

Τα ζώα που μπορεί να φέρουν το επικίνδυνο βακτήριο είναι πολλά και διαφορετικά. Μπορεί να είναι οικόσιτα ή άγρια και συμπεριλαμβάνουν:

• Πουλερικά
• Χοίρους
• Βοοειδή
• Σκύλους
• Γάτες
• Γαλοπούλες
• Ερπετά
• Αμφίβια

Αν και είναι σπάνια στους ανθρώπους η χρόνια ύπαρξη του βακτηρίου στον οργανισμό τους, στα ζώα και στα πτηνά είναι συχνή.

Από τη στιγμή που θα μολυνθεί ένας άνθρωπος με σαλμονέλα έως τη στιγμή που θα εκδηλώσει συμπτώματα (χρόνος επώασης) μεοσολαβούν από 6 ώρες έως και 3 ημέρες. Εξαρτάται από τον αριθμό των μικροοργανισμών που έχει καταναλώσει.

Τα περισσότερα κρούσματα εκδηλώνονται μέσα σε 12-36 ώρες από την έκθεση. Πάντως στην ιατρική βιβλιογραφία έχουν αναφερθεί και ακραία περιστατικά, τα οποία είχαν χρόνο επώασης έως και 16 ημέρες!

Για πόσο καιρό είναι μεταδοτικός ο ασθενής

Η σαλμονέλα αντιμετωπίζεται κατά κανόνα συμπτωματικά. Αυτό σημαίνει πως χορηγούνται στον ασθενή άφθονα υγρά και ηλεκτρολύτες για να αναπληρωθούν όσα χάνει με τη διάρροια, την εφίδρωση λόγω πυρετού και τους εμέτους.

Παρότι είναι βακτήριο, αντιβιοτική αγωγή χορηγείται μόνο σε επιλεγμένα περιστατικά, διότι δεν επιταχύνει την ανάρρωση.

Ένας ασθενής είναι μεταδοτικός για όσο καιρό αποβάλλει το βακτήριο με τα κόπρανά του. Το διάστημα αυτό ποικίλει από αρκετές ημέρες έως και μήνες, με διάμεση διάρκεια τις πέντε εβδομάδες.