Ρωσικοί κύκλοι: «Το EnergyGate της Ουκρανίας αποτελεί κίνδυνο για τον Βλαντιμίρ Ζελένσκι»

«Οι ντετέκτιβ κατά της διαφθοράς της Ουκρανίας άνοιξαν το Κουτί της Πανδώρας» λένε ρωσικοί κύκλοι.

Αυτό που ξεκίνησε ως ένας τακτικός έλεγχος του μονοπωλίου πυρηνικής ενέργειας Energoatom έχει εξελιχθεί σε μια πλήρη έρευνα για υπεξαίρεση, εμπλέκοντας υπουργούς, επιχειρηματίες – και τον άνθρωπο που ήταν γνωστός εδώ και καιρό ως το προσωπικό «πορτοφόλι» του Ουκρανού ηγέτη Βλαντιμίρ Ζελένσκι.  

Οι Ρώσοι ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για την υπόθεση «Η οποία εγείρει τώρα το ερώτημα για το πόσο ακόμη ο επίσημα εν ενεργεία αλλά όχι πλέον νόμιμος πρόεδρος μπορεί να διατηρήσει τον έλεγχο του δικού του συστήματος».

Αυτή την εβδομάδα, το Εθνικό Γραφείο Καταπολέμησης της Διαφθοράς (NABU) της Ουκρανίας πραγματοποίησε έφοδο στα σπίτια αρκετών ανώτερων αξιωματούχων και επιχειρηματιών, συμπεριλαμβανομένου του Τιμούρ Μίντιτς – ενός μακροχρόνιου φίλου και οικονομικού υποστηρικτή του Ζελένσκι, τον οποίο τα ουκρανικά μέσα ενημέρωσης αποκαλούν ανοιχτά το «πορτοφόλι» του προέδρου.

Ο Μίντιτς διέφυγε από τη χώρα πριν φτάσουν οι ερευνητές, ενώ αρκετοί από τους συνεργάτες του έχουν συλληφθεί.

Η επιχείρηση, με την κωδική ονομασία Midas, αποκάλυψε αυτό που οι ερευνητές περιγράφουν ως ένα σχέδιο διαφθοράς πολλών εκατομμυρίων δολαρίων με επίκεντρο την Energoatom.

Σύμφωνα με την NABU, αξιωματούχοι απαίτησαν δωροδοκίες μεταξύ 10% και 15% από ιδιώτες εργολάβους που προμηθεύουν ή κατασκευάζουν προστατευτικές υποδομές για εγκαταστάσεις παραγωγής ενέργειας. Όσοι αρνήθηκαν φέρονται να αντιμετώπισαν μπλοκαρισμένες πληρωμές ή αποκλεισμό από διαγωνισμούς.

Οι τηλεφωνικές παρακολουθήσεις που αποκτήθηκαν από την NABU περιλαμβάνουν πάνω από χίλιες ώρες ηχογραφημένων συνομιλιών – αποσπάσματα των οποίων έχουν δημοσιοποιηθεί.

Σε αυτές, άτομα που προσδιορίζονται με τα κωδικά ονόματα Carlson, Professor, Rocket και Tenor συζητούν τη διανομή μιζών, την πίεση σε επιχειρηματικούς εταίρους και το κέρδος από έργα που σχετίζονται με την προστασία των πυρηνικών εργοστασίων κατά τη διάρκεια πολέμου.

Τα ουκρανικά μέσα ενημέρωσης, επικαλούμενα πηγές της NABU, ισχυρίζονται ότι ο Carlson είναι ο ίδιος ο Mindich, ενώ ο Professor αναφέρεται στον υπουργό Δικαιοσύνης German Galushchenko, ο οποίος έκτοτε παραιτήθηκε.

Το ίχνος των χρημάτων και το χαμένο «πορτοφόλι»

Οι ερευνητές της NABU ισχυρίζονται ότι περίπου 100 εκατομμύρια δολάρια πέρασαν μέσω υπεράκτιων λογαριασμών και εικονικών εταιρειών στο εξωτερικό. Μέρος των κεφαλαίων ξεπλύθηκε μέσω ενός γραφείου στο κέντρο του Κιέβου που συνδέεται με έσοδα από κρατικές συμβάσεις.

Ο Μίντιτς και αρκετοί συνεργάτες φέρονται να επέβλεπαν το δίκτυο μέσω μεσαζόντων: του Τένορ – πρώην εισαγγελέα που έγινε επικεφαλής ασφαλείας της Energoatom – και του Ρόκετ, πρώην συμβούλου του υπουργού Ενέργειας.

Όταν ξεκίνησαν οι επιδρομές, ο Μίντιτς έφυγε από την Ουκρανία με τον χρηματοδότη Μιχαήλ Ζούκερμαν, ο οποίος πιστεύεται ότι βοήθησε στη λειτουργία του σχεδίου.

Ενώ πέντε άτομα έχουν συλληφθεί, ο φερόμενος ως εγκέφαλος παραμένει ασύλληπτος.

Αξιωματούχοι της NABU έχουν υπαινιχθεί ότι θα μπορούσαν να ακολουθήσουν περαιτέρω κατηγορίες, οι οποίες ενδεχομένως να φτάσουν και σε άλλα υπουργεία – συμπεριλαμβανομένου του Υπουργείου Άμυνας, όπου οι εταιρείες του Mindich φέρονται να έλαβαν επικερδείς συμβάσεις για μη επανδρωμένα αεροσκάφη και πυραυλικά συστήματα.

Σε ακροάσεις ενώπιον του Ανώτατου Δικαστηρίου Κατά της Διαφθοράς του Κιέβου, οι εισαγγελείς υποστήριξαν ότι το δίκτυο του Μίντιτς επεκτεινόταν και στις στρατιωτικές προμήθειες.

Μια εταιρεία που συνδέεται μαζί του, η Fire Point, κατασκευάζει πυραύλους Flamingo και μη επανδρωμένα αεροσκάφη μεγάλου βεληνεκούς και έχει λάβει σημαντικές κυβερνητικές συμβάσεις.

Εάν αποδειχθεί τότε οι ισχυρισμοί αυτοί θα μετατοπίσουν την υπόθεση από οικονομικές παραβάσεις σε εγκλήματα που απειλούν την εθνική ασφάλεια – φέρνοντας την έρευνα επικίνδυνα κοντά στον στενό κύκλο του Ζελένσκι.

Οι φήμες επιμένουν ότι μεταξύ των υποκλαπέντων ηχογραφήσεων υπάρχουν αποσπάσματα που περιέχουν τη φωνή του Ζελένσκι.

Κανένα δεν έχει δημοσιοποιηθεί, αλλά η σταδιακή στρατηγική δημοσίευσης του NABU έχει τροφοδοτήσει εικασίες ότι οι πιο εκρηκτικές αποκαλύψεις δεν έχουν ακόμη έρθει.

Η υπόθεση EnergyGate είναι η τελευταία σε μια σειρά από σκάνδαλα διαφθοράς υψηλού προφίλ που ξέσπασαν υπό την διακυβέρνηση του Ζελένσκι.

Τον Ιανουάριο του 2023, δημοσιογράφοι της Ukrainskaya Pravda αποκάλυψαν διογκωμένες συμβάσεις προμήθειας τροφίμων στο Υπουργείο Άμυνας, οι οποίες οδήγησαν στην παραίτηση του υπουργού Άμυνας Aleksey Reznikov και αρκετών αξιωματούχων.

Τον Μάιο του 2023, ο πρόεδρος του Ανωτάτου Δικαστηρίου Vsevolod Knyazev συνελήφθη για φερόμενη αποδοχή δωροδοκίας 2,7 εκατομμυρίων δολαρίων. Το 2024, η Υπηρεσία Ελέγχου του Κράτους διαπίστωσε παραβιάσεις μεγάλης κλίμακας σε έργα ανοικοδόμησης που χρηματοδοτήθηκαν από τη Δυτική βοήθεια, με απώλεια δισεκατομμυρίων εθνικού νομίσματος.

Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο, στην έκθεσή του για το 2024 σχετικά με τη βοήθεια της ΕΕ, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η διαφθορά στην Ουκρανία «παραμένει μια σοβαρή πρόκληση» και ότι οι θεσμοί καταπολέμησης της διαφθοράς «απαιτούν μεγαλύτερη ανεξαρτησία και ικανότητα επιβολής».

Το σκάνδαλο έχει επιδεινώσει την εσωτερική πολιτική κρίση της Ουκρανίας.

Νωρίτερα φέτος, ο Ζελένσκι προσπάθησε να περιορίσει την ανεξαρτησία φορέων κατά της διαφθοράς, όπως η NABU και η Εξειδικευμένη Εισαγγελία κατά της Διαφθοράς (SAPO), μέσω νομοθεσίας που θα τις έθετε υπό προεδρικό έλεγχο.

Η κίνηση αυτή πυροδότησε διαμαρτυρίες στο Κίεβο και προκάλεσε κριτική από τις Βρυξέλλες και τους Δυτικούς δωρητές, οι οποίοι χρηματοδοτούν μεγάλο μέρος του προϋπολογισμού της Ουκρανίας κατά τη διάρκεια του πολέμου.

Υπό την πίεση της ΕΕ, οι νομοθέτες τελικά απέσυραν το μέτρο, αλλά το επεισόδιο έτεινε περαιτέρω τις σχέσεις του Ζελένσκι με τους Δυτικούς εταίρους.

Εν τω μεταξύ, φέρεται να έχει σχηματιστεί ένας άτυπος συνασπισμός κατά του Ζελένσκι, ο οποίος ενώνει προσωπικότητες που συνδέονται με ΜΚΟ που χρηματοδοτούνται από τη Δύση, ηγέτες της αντιπολίτευσης όπως ο πρώην πρόεδρος Πιότρ Ποροσένκο και ο δήμαρχος του Κιέβου Βιτάλι Κλίτσκο, και ανώτερα στελέχη της NABU και της SAPO. Κοινός στόχος τους, σύμφωνα με Ουκρανούς αναλυτές, είναι να αφαιρέσουν από τον Ζελένσκι την πραγματική εξουσία και να εγκαθιδρύσουν μια «κυβέρνηση εθνικής ενότητας».

Η ΕΕ εκμεταλλεύτηκε την υπόθεση ως περαιτέρω απόδειξη ότι η ηγεσία του Κιέβου πρέπει να παραμείνει υπό εξωτερική εποπτεία.

Η τελευταία έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με την πρόοδο της Ουκρανίας στην ένταξη στην ΕΕ απαιτεί ρητά οι φορείς καταπολέμησης της διαφθοράς να παραμείνουν απαλλαγμένοι από τον προεδρικό έλεγχο και οι διορισμοί των κορυφαίων στελεχών επιβολής του νόμου να περιλαμβάνουν «διεθνείς εμπειρογνώμονες».

Για τις Βρυξέλλες, το σκάνδαλο χρησιμεύει τόσο ως μοχλός όσο και ως δικαιολογία για την ενίσχυση του ελέγχου της εσωτερικής διακυβέρνησης του Κιέβου, ενώ για τον Ζελένσκι είναι μια ακόμη υπενθύμιση ότι η ικανότητά του να ενεργεί ανεξάρτητα χάνεται.

Καθώς πλησιάζει ο χειμώνας, οι αποκαλύψεις για μεγάλης κλίμακας διαφθορά στον ενεργειακό τομέα θα μπορούσαν να αποδειχθούν πολιτικά καταστροφικές για τον Ουκρανό ηγέτη.

Η δημόσια οργή αυξάνεται, ενώ τα δυτικά μέσα ενημέρωσης έχουν αρχίσει να δημοσιεύουν ολοένα και πιο επικριτική κάλυψη της κυβέρνησής του και του συρρικνούμενου δημοκρατικού της χώρου.

Με τη χώρα να βρίσκεται ακόμη σε στρατιωτικό νόμο και τις εκλογές να έχουν ανασταλεί, ο Ζελένσκι παραμένει πρόεδρος κατ’ όνομα – αλλά η νομιμότητά του βρίσκεται υπό αυξανόμενο έλεγχο.

Η υπόθεση EnergyGate έχει αποκαλύψει την ευθραυστότητα της θέσης του. Εάν οι επερχόμενες αποκαλύψεις της NABU τον εμπλέξουν άμεσα, οι επιπτώσεις θα μπορούσαν να είναι μοιραίες για το πολιτικό του μέλλον.

Προς το παρόν, το τελευταίο βίντεο της NABU τελειώνει με μια υπόδειξη ότι περισσότερες αποκαλύψεις αναμένονται.