Το ερώτημα παραμένει μετά τους αμερικανικούς βομβαρδισμούς: Τι απέγιναν τα 400 κιλά εμπλουτισμένου ουρανίου;

Όλοι έχουν την ίδια απορία, τι έχουν από γίνει τα 400 και πλέον κιλά ουρανίου της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν που είναι εμπλουτισμένο σε επίπεδα λίγο κάτω από αυτά που είναι κατάλληλα για δημιουργία πυρηνικών όπλων.

Αφού τα αμερικανικά βομβαρδιστικά stealth έριξαν τεράστιες βόμβες bunker-buster 13.600 κιλών στις κύριες πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, ο Ντόναλντ Τραμπ ισχυρίστηκε ότι «οι βασικές εγκαταστάσεις πυρηνικού εμπλουτισμού έχουν εξαλειφθεί πλήρως».

Οι εγκαταστάσεις που χρησιμοποιεί η Τεχεράνη για την παραγωγή ουρανίου υψηλού εμπλουτισμού – Νατάνζ και Φορντό – μπορεί να έχουν υποστεί σοβαρές ζημιές μπορεί και όχι.

Μια τρίτη τοποθεσία στο Ισφαχάν, που χρησιμοποιείται στον κύκλο καυσίμων αλλά και για αποθήκευση, χτυπήθηκε από πυραύλους cruise Tomahawk που εκτοξεύτηκαν από αμερικανικό υποβρύχιο.

Όμως, το κρίσιμο ερώτημα θα είναι εάν το πρόγραμμα του Ιράν έχει καταστραφεί ή απλώς έχει μεταφερθεί σε μικρότερες, μυστικές εγκαταστάσεις που είναι πιο δύσκολο να βρεθούν.

Η απάντηση εξαρτάται σημαντικά από το τι έχει συμβεί στο απόθεμα ουρανίου των 408 κιλών του Ιράν που είναι εμπλουτισμένο σε καθαρότητα 60% το οποίο είναι κοντά στο 90% που απαιτείται για όπλα.

«Εξαρτάται από το υλικό και το πού βρίσκεται», δήλωσε ο Ρίτσαρντ Νέφιου, πρώην ανώτερος αξιωματούχος των ΗΠΑ που εργάστηκε για το Ιράν στις κυβερνήσεις Ομπάμα και Μπάιντεν.

«Με βάση αυτά που έχουμε δει μέχρι στιγμής, δεν γνωρίζουμε πού βρίσκεται το υλικό. Δεν έχουμε καμία πραγματική εμπιστοσύνη ότι έχουμε την ικανότητα να το αποκτήσουμε σύντομα».

«Νομίζω ότι θα ήσασταν ανόητοι», πρόσθεσε, «αν λέγατε ότι το πρόγραμμα καθυστέρησε για κάτι περισσότερο από μερικούς μήνες».

Ο Μάρκο Ρούμπιο, υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, δήλωσε ότι «κανείς δεν θα ξέρει με σιγουριά για μέρες» αν το Ιράν επιχείρησε ή μπόρεσε να μετακινήσει ουράνιο υψηλού εμπλουτισμού.

«Αμφιβάλλω αν το μετέφεραν, γιατί πραγματικά δεν μπορείς να μετακινήσεις τίποτα αυτή τη στιγμή», δήλωσε στο CBS.

«Τη στιγμή που ένα φορτηγό αρχίζει να κινείται κάπου, οι Ισραηλινοί το έχουν δει, το έχουν στοχεύσει και το έχουν εξαλείψει».

Αλλά ένας άνθρωπος από το ιρανικό καθεστώς είπε ότι θα ήταν «πολύ αφελές να διατηρήσουμε το εμπλουτισμένο ουράνιο μας σε αυτές τις εγκαταστάσεις», προσθέτοντας: «Το εμπλουτισμένο ουράνιο είναι ανέγγιχτο τώρα».

Πρόσθεσε ότι το Ιράν, το οποίο πάντα επέμενε ότι το πρόγραμμά του προορίζεται για ειρηνικούς, πολιτικούς σκοπούς δεν θα επιδιώξει να κατασκευάσει όπλο.

Καθώς οι εχθροπραξίες με το Ισραήλ έχουν ενταθεί, άλλοι Ιρανοί αξιωματούχοι έχουν υπαινιχθεί ότι η Τεχεράνη θα μπορούσε να επιδιώξει να αλλάξει το πυρηνικό της δόγμα.

Οι αναλυτές έχουν προειδοποιήσει ότι η Τεχεράνη θα μπορούσε να βιαστεί να αναπτύξει βόμβα χρησιμοποιώντας μυστικές εγκαταστάσεις εάν απελπιστεί και αισθανθεί την ανάγκη να αποκαταστήσει την αποτρεπτική της ικανότητα.

Ο Αλί Σαμχανί, ανώτερος σύμβουλος του ανώτατου ηγέτη του Ιράν, δήλωσε ότι οι πυρηνικές ικανότητες της χώρας παραμένουν σταθερές. «Ακόμα κι αν καταστραφούν οι πυρηνικές εγκαταστάσεις, το παιχνίδι δεν έχει τελειώσει», έγραψε στο X.

«Τα εμπλουτισμένα υλικά, η εγχώρια γνώση και η πολιτική βούληση παραμένουν», δήλωσε ο Σαμχανί, ο οποίος αναφέρθηκε ότι τραυματίστηκε στον πρώτο γύρο επιθέσεων του Ισραήλ πριν από περισσότερο από μια εβδομάδα.

Το ουράνιο υψηλού εμπλουτισμού φυλασσόταν στο Νατάνζ, στο κεντρικό Ιράν· στο Φόρντο, την κύρια εγκατάσταση εμπλουτισμού σκαμμένη βαθιά σε ένα βουνό κοντά στην ιερή πόλη Κομ και σε σήραγγες στις εγκαταστάσεις του Ισφαχάν, είπε ο Νέφιου.

Μόλις ψυχθεί, αποθηκεύεται σε μορφή σκόνης σε μεγάλους κυλίνδρους, παρόμοιους με θερμοσίφωνα.

Το απόθεμα ουρανίου εμπλουτισμένο στο 60% — μέρος ενός συνολικού αποθέματος άνω των 8.400 κιλών, το μεγαλύτερο μέρος του οποίου είναι χαμηλού επιπέδου καθαρότητας σημαίνει ότι η Τεχεράνη είχε την ικανότητα να παράγει επαρκές σχάσιμο υλικό που απαιτείται για αρκετές πυρηνικές βόμβες εντός ημερών, εάν το επέλεγε.

Ωστόσο, η πραγματική διαδικασία οπλοποίησης αναμένεται να διαρκέσει μήνες ή ένα χρόνο, ανέφεραν οι ειδικοί.

Ο κίνδυνος ήταν πάντα ότι μετά την έναρξη της εκστρατείας του Ισραήλ με το πρόσχημα της καταστροφής του πυρηνικού προγράμματος της Τεχεράνης, το Ιράν θα μετέφερε κρυφά το απόθεμα σε κρυφές τοποθεσίες, όπου είχαν εγκατασταθεί κρυφά προηγμένες μηχανές φυγοκέντρισης.

Ο Nέφιου είπε ότι οι «άγνωστοι Χ εδώ μας σκοτώνουν».

«Αν έχουν στήσει μια γραμμή μετατροπής ουρανίου… και αν ήταν σε θέση να εμπλουτίσουν έως και 90% στο Φόρντο πριν δεχθεί επίθεση, και είχαν οκτώ ή εννέα ημέρες, αυτό είναι δυνητικά αρκετό για δύο βόμβες αξίας 90%», είπε.

Η Ινδία, το Πακιστάν και η Βόρεια Κορέα ανέπτυξαν με επιτυχία μυστικά προγράμματα πυρηνικών όπλων παρά την επαχθή παρακολούθηση και τους περιορισμούς από τις ΗΠΑ.

Η Σίμα Σάιν, πρώην ειδικός για θέματα του Ιράν στη Moσάντ, την ισραηλινή υπηρεσία πληροφοριών, δήλωσε πεπεισμένη ότι το Ιράν είχε μετακινήσει εμπλουτισμένο υλικό.

«Έχουν αρκετό εμπλουτισμένο ουράνιο κάπου και πήραν κάποιες προηγμένες μηχανές φυγοκέντρισης κάπου, προκειμένου να μπορέσουν κάποια μέρα να προχωρήσουν σε μια πυρηνική βόμβα», είπε η Σάιν. «Το πρόγραμμα δεν έχει καταστραφεί εντελώς, ό,τι και να λένε οι Αμερικανοί».

Ένας Ισραηλινός αξιωματούχος δήλωσε ότι εάν η Τεχεράνη και η Ουάσινγκτον επαναλάβουν τις συνομιλίες για να επιτρέψουν στο Ιράν να έχει ένα ειρηνικό πρόγραμμα πυρηνικής ενέργειας, ο Νετανιάχου μπορεί να επιμείνει στην Τεχεράνη να παραδώσει το ουράνιο υψηλού εμπλουτισμού για να μεταφερθεί και να αποθηκευτεί εκτός της χώρας.

Ένας δεύτερος αξιωματούχος αναγνώρισε ότι το Ιράν θα μπορούσε να έχει απομακρύνει τουλάχιστον μέρος του αποθέματός του υψηλού εμπλουτισμού.

Αλλά οι αξιωματούχοι πρόσθεσαν ότι μετά τη δολοφονία τουλάχιστον 11 Ιρανών πυρηνικών επιστημόνων από το Ισραήλ την περασμένη εβδομάδα, το καθεστώς θα δυσκολευτεί να δημιουργήσει ένα «αποδοτικό, μικροσκοπικό πυρηνικό όπλο».

Ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ) έχει επιθεωρητές που επισκέπτονται συχνά το Φόρντο, τη Νατάνζ και άλλες δηλωμένες εγκαταστάσεις.

Αλλά η βομβαρδιστική εκστρατεία του Ισραήλ σταμάτησε αυτές τις επιθεωρήσεις. Ακόμα και πριν από τις επιθέσεις, ο πυρηνικός φορέας του ΟΗΕ δεν είχε εποπτεία στις χιλιάδες προηγμένες συσκευές φυγοκέντρισης που ανέπτυξε το Ιράν αφότου ο Τραμπ, στην πρώτη του θητεία, αποχώρησε από την πυρηνική συμφωνία του 2015 που περιόριζε σοβαρά τη δραστηριότητα της Τεχεράνης.

Η συνεργασία του Ιράν με την ΙΑΕΑ είχε επίσης επιδεινωθεί σοβαρά τα τελευταία χρόνια, εμποδίζοντας την ικανότητα του οργανισμού να διεξάγει επιθεωρήσεις στο επίπεδο που συμφωνήθηκε το 2015.

Αφού το Ιράν επικρίθηκε σε ψήφισμα του οργανισμού, λίγες ημέρες πριν το Ισραήλ ξεκινήσει την επίθεσή του, το Ιράν αποκάλυψε επίσης ότι είχε κατασκευάσει μια προηγουμένως αδήλωτη εγκατάσταση εμπλουτισμού – την τρίτη της χώρας.

Το Ισραήλ στόχευσε την εγκατάσταση Νατάνζ την πρώτη ημέρα των επιθέσεών του και την έπληξε ξανά, προκαλώντας ζημιές στις υπέργειες και υπόγειες εγκαταστάσεις του, δήλωσε η ΙΑΕΑ την περασμένη εβδομάδα.

Το Ισραήλ έπληξε επίσης δύο φορές την εγκατάσταση του Ισφαχάν. Αλλά δεν είχε την στρατιωτική ικανότητα να προκαλέσει σημαντική ζημιά στο Φόρντο και περίμενε την παρέμβαση των ΗΠΑ.

«Είναι σίγουρα το τέλος του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος όπως το γνωρίζαμε», δήλωσε ο Αλί Βαέζ, ειδικός στο Ιράν στην Crisis Group.

«Εάν το πρόγραμμα επιβιώσει, είτε θα γίνει ένα παράνομο πρόγραμμα όπλων είτε, σε περίπτωση συμφωνίας, ένα εξουδετερωμένο πολιτικό πρόγραμμα χωρίς πρόσβαση στην τεχνολογία πυρηνικών καυσίμων».