«Ολημερίς το χτίζανε, το βράδυ εγκρεμιζόταν» – Πώς το γεφύρι της Άρτας έγινε συνώνυμο του ακατόρθωτου

«Ολημερίς το χτίζανε, το βράδυ εγκρεμιζόταν» – Πώς το γεφύρι της Άρτας έγινε συνώνυμο του ακατόρθωτου

Το πασίγνωστο γεφύρι της Άρτας βρίσκεται στα δυτικά της πόλης και απέχει από το κέντρο 1 χλμ. Είναι το πιο γνωστό πολύτοξο λιθόκτιστο γεφύρι της Ηπείρου, που γεφυρώνει τις δύο όχθες του ποταμού Αράχθου και αποτελεί ένα από τα πιο καλοδιατηρημένα μνημεία της πόλης.

Διακρίνεται για τη μοναδική αρχιτεκτονική του αλλά και για τους θρύλους που έχουν συνδεθεί με την κατασκευή του και κυρίως από το ομώνυμο θρυλικό δημοτικό τραγούδι που αναφέρεται στην θυσία της γυναίκας του πρωτομάστορα στα θεμέλια της γέφυρας.

Στη σύγχρονη εποχή η φράση «ολημερίς το χτίζανε, το βράδυ εγκρεμιζόταν» χρησιμοποιείται για κάθε έργο που συναντά δυσκολίες και αδυνατεί να ολοκληρωθεί.

Η μεγάλη δυσκολία κατασκευής του ενέπνευσε την παράδοση, τον μύθο, την ποίηση, τη ζωγραφική και τη μουσική για να εξυμνηθεί ο δύσκολος αγώνας του ανθρώπου να πραγματοποιήσει μεγαλόπνοα σχέδια. Το γεφύρι της Άρτας σε γκραβούρα του W. Turner (1820). Η Άρτα, παλιά πρωτεύουσα του Δεσποτάτου της Ηπείρου, γνωστή με αυτό το όνομα από το έτος 1082, ήταν κτισμένη στην αριστερή όχθη του Αράχθου, απλωνόταν αμφιθεατρικά στους πρόποδες του λόφου της Περάνθης (Βαλαώρας) και κατείχε τη θέση της αρχαίας Αμβρακίας.

Παραδόθηκε στους Οθωμανούς στις 10 Μαρτίου του 1449, εξασφαλίζοντας κάποια προνόμια και παρέμεινε στην κατοχή τους μέχρι τις 24 Ιουνίου του 1881, με ένα μικρό διάστημα Βενετοκρατίας (1688-1715). Κατασκευή Χρονολογικά, το χτίσιμο του δεν έχει καθοριστεί ακριβώς. Υπάρχουν διάφορες εκδοχές. Φαίνεται ότι είχε αρχικά θεμελιωθεί κατά τον 3ο π.Χ. αιώνα επί βασιλείας Πύρρου του Α΄.

Κατά καιρούς έγιναν επισκευές και προσθήκες στην κατασκευή, με τελευταία εκείνη του 1612 που πιθανόν του έδωσε και την σημερινή του μορφή. Είναι κομψό, επιβλητικό και οι καμάρες του στηρίζονται σε ευρείες βάσεις. Η κρεμάλα στον πλάτανο του Αλή Πασά Στην ανατολική όχθη του Αράχθου, κοντά στην αρχή της γέφυρας, μπροστά στην ταβέρνα «Πρωτομάστορας» σώζεται ο μεγάλος πλάτανος του Αλή Πασά. Λέγεται ότι κάτω από αυτό το τεράστιο δέντρο καθόταν ο Αλή Πασάς Τεπελενλής και απολάμβανε τον απαγχονισμό από τα κλαδιά του, όσων Ελλήνων καταδίκαζε σε θάνατο. Σ’ αυτό το μακάβριο θέαμα μας μεταφέρει το δημοτικό τραγούδι: «Τι έχεις καημένε πλάτανε και στέκεις μαραμένος με τις ριζούλες στο νερό; Αλή πασάς επέρασε και δεν μπορώ να πιώ».

Ο θρύλος Η ιστορική έρευνα καταδεικνύει ότι ο θρύλος αυτός βασίζεται σε μια ιστορική αλήθεια. Όταν οι Τούρκοι χρειάστηκαν γέφυρα για να περάσει ο στρατός τους προς τη νότια Ελλάδα ζήτησαν από τους ντόπιους να τους βοηθήσουν στην κατασκευή της. Πολλοί Έλληνες προσφέρθηκαν να βοηθήσουν ελπίζοντας ότι θα κερδίσουν την εύνοιά τους. Μόλις όμως έμαθαν οι κάτοικοι τις προθέσεις των Τούρκων, πήγαιναν τη νύκτα και γκρέμιζαν ό,τι οι ίδιοι είχαν φτιάξει την ημέρα.

Οι Τούρκοι προβληματίστηκαν από την κωλυσιεργία και ζήτησαν εξηγήσεις. Οι ντόπιοι για να δικαιολογηθούν ισχυρίστηκαν ότι το γεφύρι ήταν στοιχειωμένο, με την ελπίδα ότι οι Τούρκοι δεν θα περνούσαν από εκεί. Όμως ο Τούρκος διοικητής, οργισμένος από την κοροϊδία, διέταξε τη σύλληψη του πρωτομάστορα και της γυναίκας του και τη θανάτωσή τους. Όταν οι ντόπιοι έμαθαν τις εξελίξεις φοβήθηκαν και ολοκλήρωσαν το γεφύρι. Φρόντισαν όμως να καταραστούν όποιον διέσχιζε το γεφύρι. Μετά την εθνεγερσία του 1821 και αναμένοντας την απελευθέρωσή τους από τον ελληνικό στρατό οι προηγούμενες κατάρες έγιναν ευχές.

Το δημοτικό τραγούδι και η ανθρωποθυσία Το τραγούδι βασίζεται στη λαϊκή δοξασία ότι για να θεμελιωθεί γερά ένα κτίσμα πρέπει να θυσιαστεί κάποιο ζώο ή άνθρωπος, που θα πρέπει κατά κάποιον τρόπο να εντοιχιστεί στα θεμέλια. Δηλαδή η λαϊκή παράδοση από τους αρχαίους χρόνους απαιτεί θυσία στα θεμέλια των δύσκολων έργων, με κορύφωμα την ανθρωποθυσία, όπως στη γέφυρα της Άρτας. Το γνωστό δημοτικό τραγούδι «της Άρτας το γεφύρι», που υπήρξε πρότυπο για παραλλαγές σε όλη τη Βαλκανική χερσόνησο, αναφέρει σχετικά σε στίχο του: «Αν δε στοιχειώσετε άνθρωπο, γεφύρι δεν στεριώνει».

Έτσι ο πρωτομάστορας αποφάσισε να παραπλανήσει τη γυναίκα του προφασιζόμενος ότι έχασε την βέρα του στα θεμέλια . Εκείνη προθυμοποιήθηκε να ψάξει και τότε ο πρωτομάστορας προχώρησε στο μακάβριο σχέδιο της ανθρωποθυσίας. Όταν η τραγική γυναίκα κατάλαβε ότι οι μάστορες και κυρίως ο Πρωτομάστορας άντρας της την ξεγέλασαν, έριξε βαριά κατάρα για όσους διαβούν το γεφύρι: «Αν τρέμουν τ’ άγρια βουνά, να τρέμει το γιοφύρι κι αν πέφτουν τ’ άγρια πουλιά, να πέφτουν οι διαβάτες». «Ως τρέμει το καρυόφυλλο, να τρέμει το γιοφύρι κι ως πέφτουν τα δεντρόφυλλα, να πέφτουν οι διαβάτες»….

Μια φωτογραφία χίλιες λέξεις: Ακολούθησε το pronews.gr στο Instagram για να «δεις» τον πραγματικό κόσμο!

ΠΗΓΗ

ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ
ΔΕΙΤΕ ΟΛΑ ΤΑ ΝΕΑ
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ

Tο pronews.gr δημοσιεύει κάθε σχόλιο το οποίο είναι σχετικό με το θέμα στο οποίο αναφέρεται το άρθρο. Ο καθένας έχει το δικαίωμα να εκφράζει ελεύθερα τις απόψεις του. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι υιοθετούμε τις απόψεις αυτές και διατηρούμε το δικαίωμα να μην δημοσιεύουμε συκοφαντικά ή υβριστικά σχόλια όπου τα εντοπίζουμε. Σε κάθε περίπτωση ο καθένας φέρει την ευθύνη των όσων γράφει και το pronews.gr ουδεμία νομική ή άλλα ευθύνη φέρει.

Δικαίωμα συμμετοχής στη συζήτηση έχουν μόνο όσοι έχουν επιβεβαιώσει το email τους στην υπηρεσία disqus. Εάν δεν έχετε ήδη επιβεβαιώσει το email σας, μπορείτε να ζητήσετε να σας αποσταλεί νέο email επιβεβαίωσης από το disqus.com

Όποιος χρήστης της πλατφόρμας του disqus.com ενδιαφέρεται να αναλάβει διαχείριση (moderating) των σχολίων στα άρθρα του pronews.gr σε εθελοντική βάση, μπορεί να στείλει τα στοιχεία του και στοιχεία επικοινωνίας στο [email protected] και θα εξεταστεί άμεσα η υποψηφιότητά του.