Μαγκουφάνα: Η γνωστή γειτονιά της Αθήνας που ονομαζόταν έτσι στο παρελθόν (φωτό)

Ένας από τους μικρότερους σε έκταση δήμους της Αττικής ήταν η Πεύκη που παλαιότερα ήταν συνοικισμός του δήμου Αμαρουσίου με την ονομασία Μαγκουφάνα. Η ιστορία της πόλης τυπικά ξεκινά από τα πρώτα χρόνια μετά τη Μικρασιατική καταστροφή το 1922.

Η περιοχή της σημερινής Μαγκουφάνας ήταν στην αρχαιότητα μέρος του ιστορικού Δήμου των Αθμονέων, ενός από τους 12 δήμους της Αρχαίας Αθήνας. Οι Αθμονείς ήταν απόγονοι του βασιλιά Κέκροπα και οι ασχολίες τους ήταν η γεωργία, η κτηνοτροφία και η αγγειοπλαστική.

Σύντομα οι κάτοικοι της περιοχής ανέβηκαν και κατοίκησαν στα παρθένα τότε βοσκοτόπια της Μαγκουφάνας. Αναζητώντας τις ρίζες του ονόματος της περιοχής “Μαγκουφάνα” φθάνουμε στον Θεόδωρο Μαγκαφά-Μάγιστρο δηλαδή Έπαρχο στη Μικρά Ασία την εποχή του Βυζαντίου.

Ιστορείται πως απόγονοί του γύρω στον 16ο αιώνα έφθασαν στην τουρκοκρατούμενη Ελλάδα και εγκαταστάθηκαν στην Αττική. Την εποχή αυτή αγάδες της Αθήνας παραχώρησαν στους Μαγκουφάδες βακούφια στη βορειοδυτική Αττική. Στις εκτάσεις αυτές περιλαμβανόταν και η περιοχή της σημερινής Πεύκης. Στη συνέχεια όταν ιδρύθηκε το ελληνικό κράτος ο βασιλιάς Όθωνας παραχώρησε τις εύφορες αυτές εκτάσεις της Μαγκουφάνας σε Βαυαρούς ακολούθους της αυλής, οι οποίοι εγκαταστάθηκαν εκεί δίπλα στις στάνες Ελλήνων κτηνοτρόφων της περιοχής. Έτσι υποστηρίζεται πως το όνομα “Μαγκουφάνα” προέρχεται και ετυμολογικά από την παραφθορά του ονόματος της Βυζαντινής οικογένειας των Μαγκαφά.

Ωστόσο, υπάρχει και άλλη εκδοχή. Από περιηγητές του 1843 υποστηρίζεται πως το όνομα “Μαγκουφάνα” προέρχεται από τη “Μαγκούφα Άννα” γυναίκα της εποχής, η οποία ήταν κωφή και άρρωστη από φυματίωση και η οποία ήρθε και κατοίκησε στην περιοχή για να θεραπευθεί και τα κατάφερε και έζησε στην περιοχή μέχρι τον θάνατό της. Ανεξακρίβωτη πληροφορία αναφέρει πως στο κτήμα Αργύρη κοντά στο Ηλιακό Χωριό βρέθηκε επιτύμβια πλάκα της “Άννας της Μαγκούφας”.

Ουσιαστικά η ζωή της παλιάς Μαγκουφάνας ξεκινά με τους πρώτους Μικρασιάτες οι οποίοι ξεριζωμένοι από τις εστίες τους έφθασαν το 1922 στο Μαρούσι και από εκεί ορισμένοι ανέβηκαν στη Μαγκουφάνα και έκτισαν τα πρώτα πλινθόκτιστα προσφυγικά σπιτάκια μέσα στο δάσος, αρκετά από τα οποία υπάρχουν μέχρι και σήμερα στον λεγόμενο συνοικισμό της Άνω Πεύκης. Κάποια τέτοια σπιτάκια κτίστηκαν και στην κάτω Πεύκη. Τα πρώτα πέτρινα σπίτια κτίστηκαν το 1927-1929 και αποτέλεσαν τον κρατικό συνοικισμό, όπως λεγόταν της περιοχής. Το 1950 προσδιορίζονται επίσημα τα όρια της κοινότητας Μαγκουφάνας από τις όμορες κοινότητες. Το 1960 με Προεδρικό Διάταγμα μετονομάστηκε η περιοχή σε Πεύκη.

Ολοκληρώνεται η ηλεκτροδότηση και η ύδρευση και οι πρώτες αστικές συγκοινωνίες που συνδέουν την κοινότητα με το Μαρούσι και το κέντρο της Αθήνας κάνουν την εμφάνισή τους. Ιδρύεται το πρώτο Γυμνάσιο-Λύκειο της περιοχής με τη διεύρυνση του ιδιωτικού Σμαράγδειου Εκπαιδευτηρίου το οποίο λειτουργούσε από το 1952. Το 1982 η κοινότητα της Μαγκουφάνας γίνεται δήμος με πρώτο δήμαρχο τον γιατρό Αντώνη Κυδωνάκη.