Η άγνωστη ιστορία των αιχμαλώτων πολέμου του Λουξεμβούργου

Η ιστορία των Λουξεμβούργιων αιχμαλώτων πολέμου, ιδιαίτερα αυτών που βρέθηκαν στο Ανατολικό Μέτωπο και αργότερα στις σοβιετικές φυλακές, αποτελεί ένα από τα λιγότερο γνωστά κεφάλαια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Η πορεία τους ξεκίνησε με την κατοχή του Λουξεμβούργου από τη ναζιστική Γερμανία στις 10 Μαΐου 1940, όταν η μικρή αυτή χώρα, παρά την ουδετερότητά της, ενσωματώθηκε στο Γ’ Ράιχ μέσω της πολιτικής της “Γερμανικοποίησης”.

Οι Λουξεμβούργιοι, παρά τη θέλησή τους, αναγκάστηκαν να υπηρετήσουν στον γερμανικό στρατό (Wehrmacht) λόγω της πολιτικής υποχρεωτικής στρατολόγησης που επέβαλε η ναζιστική διοίκηση. Περίπου 12.000-15.500 Λουξεμβούργιοι, σύμφωνα με ιστορικές εκτιμήσεις κατατάχθηκαν βίαια, με πολλούς να είναι έφηβοι μόλις 16 ετών ενώ αν αρνούνταν οι Γερμανοί τους απειλούσαν με μαζικές εκτελέσεις.

Η διαδικασία ξεκίνησε το 1942, όταν η Γερμανία, αντιμετωπίζοντας σοβαρές απώλειες στο Ανατολικό Μέτωπο ενάντια στην ΕΣΣΔ, στράφηκε στους κατοίκους των κατεχόμενων εδαφών για ενίσχυση. Οι Λουξεμβούργιοι, ως γερμανόφωνοι αλλά με ισχυρή εθνική ταυτότητα, θεωρήθηκαν κατάλληλοι για αυτή την αναγκαστική στρατολόγηση.

Πολλοί στάλθηκαν στην πρώτη γραμμή, όπου οι συνθήκες ήταν απάνθρωπες.

Όταν η Γερμανία ηττήθηκε στο Ανατολικό Μέτωπο, χιλιάδες Λουξεμβούργιοι αιχμαλωτίστηκαν από τον Κόκκινο Στρατό. Από αυτούς, μόνο 600 επέστρεψαν στο Λουξεμβούργο στις 5 Νοεμβρίου 1945, φτάνοντας στις 3 π.μ. μετά από φρικτές συνθήκες στα σοβιετικά στρατόπεδα του Ταμπόφ, νοτιοανατολικά της Μόσχας.

Οι αιχμάλωτοι αντιμετώπισαν ακραία κακομεταχείριση, πείνα και ασθένειες, με περισσότερους από 2.000 να χάνουν τη ζωή τους λόγω της έλλειψης πόρων στη Σοβιετική Ένωση μετά τον πόλεμο.

Οι ιστορίες τους, συχνά καταγεγραμμένες σε προσωπικά ημερολόγια, αποκαλύπτουν μυστικές προσπάθειες επιβίωσης και αλληλοϋποστήριξης μέσα στα στρατόπεδα.

Η τύχη αυτών των ανθρώπων έμεινε για δεκαετίες στο περιθώριο της ευρωπαϊκής ιστοριογραφίας. Πρόσφατες αρχαιολογικές έρευνες το 2025 αποκάλυψαν έναν ομαδικό τάφο κοντά στο Ταμπόφ, ρίχνοντας φως στον αριθμό των θυμάτων. Το 2024, μια απόφαση της ΕΕ αναγνώρισε το μαρτύριο των αναγκαστικά στρατολογημένων από κατεχόμενες περιοχές, ανοίγοντας τη συζήτηση για αποζημιώσεις.

Never forget,
Never forgive 🕯

75 years ago today: Luxembourgish prisoners of war return home from Russian captivity.

A grand welcome: On November 5, 1945, around 3 a.m. in the middle of the night, the Luxembourgers from Tambov arrived in Luxembourg. They had been prisoners of… pic.twitter.com/V6ldI4zBOq

— Freya_Fae 💙💛 🤝 🤍💙🤍 (@_FreyaFae) November 5, 2025