Η αρχαία μπλε μάσκα 600 ετών του θεού της φωτιάς και οι τελετουργικές ανθρωποθυσίες των Αζτέκων

Η μάσκα που εκτίθεται στο Βρετανικό Μουσείο στο Λονδίνο είναι ένα από τα πολλά τιρκουάζ αντικείμενα που ο Ισπανός κατακτητής Ερνάν Κορτές πιθανώς αφαίρεσε από την Αυτοκρατορία των Αζτέκων στις αρχές του 16ου αιώνα.

Αυτή η εντυπωσιακή μπλε μάσκα ενδέχεται να συμβολίζει τον κύκλο του θανάτου και της ανανέωσης για τους Αζτέκους.

Κατασκευασμένη από ισπανικό κέδρο, η μάσκα είναι διακοσμημένη με ψηφιδωτά τιρκουάζ, μάτια από φίλντισι περιβαλλόμενα με χρυσό και δόντια από κοχύλια. Το εσωτερικό της καλύπτεται από κιννάβαρι, ένα κεραμιδί ορυκτό που περιέχει υδράργυρο. Με ύψος περίπου 16,8 εκατοστά, διαθέτει μικρές οπές στους κροτάφους, που δείχνουν ότι κάποτε φοριόταν ή ήταν προσαρτημένη σε κάποιο αντικείμενο.

Ο Xiuhtecuhtli , του οποίου το όνομα σημαίνει «τυρκουάζ άρχοντας» στη γλώσσα Nahuatl, ήταν ο θεός της «νέας φωτιάς» των Αζτέκων. Οι Αζτέκοι διατηρούσαν μια «ιερή φωτιά» αναμμένη συνεχώς στον Ναό της Φωτιάς στο Τενοτστιτλάν, από την οποία άναβαν όλες οι άλλες φωτιές.

Μία φορά κάθε 52 χρόνια, οι Αζτέκοι ιερείς άφηναν τη φωτιά να σβήσει. Ο αρχιερέας, φορώντας μια τιρκουάζ μάσκα που αντιπροσώπευε τον Xiuhtecuhtli, τελούσε στη συνέχεια μια Xiuhtlalpilli, ή «τελετή νέας φωτιάς », η οποία περιελάμβανε το άναμμα φωτιάς επ’ανω στο στήθος ενός θυσιαζόμενου θύματος. Όταν οι φλόγες ήταν υψηλές, η καρδιά του θύματος κοβόταν και ρίχνονταν στη φωτιά.

Αυτή η τελετουργία εξασφάλιζε την ανανέωση του πολιτισμού των Αζτέκων για μισό αιώνα ακόμη. Τα πιο σκούρα τιρκουάζ ψηφιδωτά κομμάτια στα μάγουλα και τη μύτη της μάσκας φαίνεται να σχηματίζουν μια πεταλούδα, ένα άλλο σύμβολο ανανέωσης που συνδέεται με τον Xiuhtecuhtli.

Αλλά δεν είναι σαφές αν η μάσκα φορέθηκε ποτέ ή αν αντιπροσωπεύει τον Xiuhtecuhtli. Στην πραγματικότητα, το ανάγλυφο τιρκουάζ της μάσκας μπορεί να απεικονίζει τον θεό Nanahuatzin, ο οποίος, σύμφωνα με τη μυθολογία των Αζτέκων, θυσιάστηκε στη φωτιά και αναδύθηκε για να γίνει ο ήλιος.