Το Hogwarts της πραγματικής ζωής: Η βιβλιοθήκη που ενέπνευσε τον κόσμο του Harry Potter

Στο Μάντσεστερ, η επιβλητική Βιβλιοθήκη  Τζον Ράιλαντς συνεχίζει να εντυπωσιάζει 125 χρόνια μετά τα εγκαίνιά της, φιλοξενώντας αρχεία μοναδικής αξίας και σπάνιες συλλογές, χάρη στην περιουσία της Κουβανής Ενρικέτα Τένναντ.

Συχνά συγκρίνεται με το σχολείο Hogwarts του Χάρι Πότερ, καθώς οι επισκέπτες που αφήνουν πίσω τους τη φασαρία του κέντρου της πόλης μπαίνουν σε έναν χώρο που θυμίζει ναό της γνώσης.

Το «ιερό» αυτό, που κόστισε το ισοδύναμο περίπου 117 εκατ. ευρώ σε σημερινά χρήματα, σύμφωνα με το BBC, φιλοξενεί αρχεία μοναδικής αξίας: από αποσπάσματα αρχαίων γραφών μέχρι τις χειρόγραφες σημειώσεις του πρωτοπόρου της πληροφορικής, Άλαν Τιούρινγκ.

Η ιστορία της ωστόσο συνδέεται με μια λιγότερο γνωστή προσωπικότητα: την Κουβανικής καταγωγής Ενρικέτα Αυγουστίνα Τένναντ, αργότερα Ράιλαντς, η οποία αφιέρωσε την τεράστια περιουσία που κληρονόμησε στον σύζυγό της, Τζον Ράιλαντς, για να ιδρύσει το μνημείο αυτό του πολιτισμού.

Όταν πέθανε, η περιουσία της άγγιζε το αντίστοιχο ποσό των 440 εκατ. ευρώ, όμως η ίδια ξεκίνησε από διαφορετικές συνθήκες.

Ποια ήταν η Ενρικέτα Αυγουστίνα Τένναντ
Γεννημένη το 1843 στην Κούβα, κόρη Γαλλοαμερικανίδας μητέρας και Άγγλου εμπόρου, μεγάλωσε σε οικογένεια ιδιοκτητών φυτειών.

Όπως εξηγεί η δρα Ελίζαμπεθ Γκαου, επιμελήτρια χειρογράφων στη βιβλιοθήκη και συγγραφέας βιογραφίας της Ενρικέτας, η οικογένεια ανήκε στην προνομιούχα τάξη λευκών που κατείχαν σκλάβους.

Μετά τον θάνατο του πατέρα της σε σιδηροδρομικό δυστύχημα, η μητέρα της ξαναπαντρεύτηκε τον Πολωνό μουσικό Τζούλιαν Φοντάνα, γνωστό συνεργάτη του Σοπέν. Η οικογένεια έζησε στη Νέα Υόρκη και κατόπιν στο Παρίσι, μέχρι τον θάνατο της μητέρας της το 1855.

Η Ενρικέτα μεταφέρθηκε τότε στην Αγγλία, μαζί με τα αδέλφια της, για να ζήσει με συγγενείς από την πλευρά του πατέρα. Η κουβανική της καταγωγή, σημειώνει η δρ Γκαου, θεωρούνταν «στίγμα» και την έκανε να μην αντιμετωπίζεται ως πλήρως Βρετανίδα.

Αν και μεγάλωσε σε εύπορο περιβάλλον, δεν φαίνεται να κληρονόμησε σημαντικά ποσά. Έτσι, αργότερα εργάστηκε ως συνοδός και βοηθός της Μάρθας, δεύτερης συζύγου του βιομηχάνου βαμβακιού Τζον Ράιλαντς.

Ο Ράιλαντς, ένας «Λανκαστριανός μέχρι το μεδούλι», θεωρείται ο πρώτος αυτοδημιούργητος πολυεκατομμυριούχος της Βρετανίας. Η οικογενειακή επιχείρησή του, Rylands & Sons, εξελίχθηκε σε κολοσσό της υφαντουργίας, ενώ ο ίδιος ήταν γνωστός για την εργατικότητα και τις φιλανθρωπίες του.

Βαθιά χριστιανός, στήριξε την κατάργηση της δουλείας και φρόντισε να εμπορεύεται βαμβάκι που παραγόταν από ελεύθερους εργάτες, σε μια πρώιμη μορφή του σημερινού «fair trade». Δώρισε χρήματα στους φτωχούς, κατασκεύασε πρότυπα εργοστάσια και τιμήθηκε από την Ιταλία με ιπποτικό τίτλο.

Η Βιβλιοθήκης John Rylands
Μετά τον θάνατο της Μάρθας, ο 75χρονος Ράιλαντς παντρεύτηκε την 32χρονη Ενρικέτα. Τα επτά παιδιά του από τον πρώτο του γάμο είχαν πεθάνει, κι έτσι με την Ενρικέτα υιοθέτησαν δύο παιδιά.

Όταν εκείνος πέθανε, η Ενρικέτα κληρονόμησε το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας του – ισοδύναμο με περίπου 340 εκατ. ευρώ σήμερα – και αποφάσισε να επενδύσει σε ένα έργο πολιτισμού που θα σημάδευε την πόλη.

Ανέθεσε λοιπόν την κατασκευή της Βιβλιοθήκης John Rylands, η οποία χρειάστηκε δέκα χρόνια για να ολοκληρωθεί και εγκαινιάστηκε την 1η Ιανουαρίου 1900.

Από τον πρώτο χρόνο λειτουργίας της, με 27.000 επισκέπτες, προκάλεσε εντύπωση: κάποιοι στο Λονδίνο δεν κατανοούσαν γιατί σπάνιες συλλογές να καταλήξουν στο Μάντσεστερ, αλλά ο τοπικός Τύπος τόνιζε ότι η πόλη ήταν καλλιεργημένη και άξιζε μια τέτοια δωρεά.