Η δειλή Δύση και ο κίνδυνος για τις ΗΠΑ να πάει ανοικτό μέχρι τον Απρίλη το θέμα με την Τουρκία

Μια από τις ελάχιστες φορές που η γραφειοκρατική ”συναστρία” των ΗΠΑ έδωσε όφελος στην ελληνική και στην κυπριακή πλευρά, δεν έχει ακόμη αποδώσει τους καρπούς που θα μπορούσε.

Ποιούς καρπούς ακόμη θα μπορούσε να έχει ήδη φέρει; Είναι μήπως κακές οι ελληνοαμερικανικές σχέσεις; Απεναντίας. Είναι οι καλύτερες δυνατές. Παρόλα αυτά, ένα ξεχωριστό κεφάλαιο των Ελληνοαμερικανικών Σχέσεων είναι το τρίγωνο-πλέγμα σχέσεων μεταξύ της Ελλάδας, των ΗΠΑ και της Τουρκίας.

Για να είμαστε ειλικρινείς, δύο ήταν τα σημαντικά θέματα που αναβάθμισαν την Ελλάδα στα μάτια των Αμερικανών αξιωματούχων. Ο κίνδυνος της φυγής της Ελλάδας από δομές της Ε.Ε σαν την ΕΖ (χωρίς να γνωρίζουμε τις συνέπειες) που θα είχε οικονομικές και γεωπολιτικές συνέπειες για τις ΗΠΑ και το δεύτερο θέμα, ήταν (και είναι) η επιταχυνόμενη απομάκρυνση της Τουρκίας από θέσεις υπεράσπισης των αμερικανικών συμφερόντων.

Ο Ερντογάν θέλει κομμάτι στη Συρία ώστε να παρατήσει μια και καλή τη Δύση

Η παραφωνία αυτής της εξαιρετικής συναστρίας, ακούει στο όνομα του Αμερικανού Προέδρου η οποία όμως δεν πρόκειται να συνεχίζεται επ’ άπειρον, δεδομένων των ζητημάτων που εντάσσει στην αμερικανοτουρκική ατζέντα η πλευρά της Τουρκίας (επιβαρύνοντάς την και συσχετίζοντας κάθε ζήτημα με τους S-400).

Ο χρόνος που κερδίζει ο Τραμπ (και επομένως και ο Ερντογάν) οφείλει να είναι γόνιμος και για την Ελλάδα η οποία οφείλει να δουλέψει πάνω στην επικοινωνία των συμφερόντων της στις ΗΠΑ. Γιατί πρέπει να γίνει αυτό;

Ο πολιτικός ρεαλισμός είναι υπαρκτός. Πολλές φορές, όσοι βάλλουν κατά του ρεαλισμού, είναι γιατί μεταφράζεται με μη ορθολογικές πράξεις. Αυτό συμβαίνει όμως στην επιφάνεια και όχι στο βάθος των αποφάσεων. Για παράδειγμα, μας φαίνεται παράλογη η απόφαση του Τραμπ να τα βάλει με όλο το αμερικανικό κράτος προκειμένου να δώσει ”ανάσα” στον Σουλτάνο. Σίγουρα όμως, κάτι έχει να κερδίσει ο Τραμπ.

Όλα είναι ζήτημα lobbying και το ”εθνικό συμφέρον” ερμηνεύεται αλλά και εξαργυρώνεται με αυτούς τους όρους. Το μόνο βέβαιο, είναι οτι τα lobbies είναι εκείνα που σηκώνουν και ρίχνουν αυτοκρατορίες. Η προεκλογική στρατηγική του Αμερικανού προέδρου, στηρίχθηκε στην υπόσχεσή του οτι θα αφήσει το αόρατο χέρι του καθαρού εθνικού συμφέροντος των ΗΠΑ, να πράττει χωρίς αόρατα χέρια ιδιωτικών συμφέροντων. Αν ο Τραμπ δεν τιμωρήσει την Τουρκία θα βλάψει τα ίδια τα αμερικανικά συμφέροντα.

Δυστυχώς, αν αποφασιστεί κάτι τέτοιο, η Ελλάδα δεν μπορεί να κάνει κάτι. Η ιστορία βρίθει από παραδείγματα ανορθολογικών αποφάσεων ή για να είμαστε πιο ακριβείς με τη θεωρία λήψης αποφάσεων, από παραδείγματα αποφάσεων που λήφθηκαν με περιορισμένο ορθολογισμό.

Αυτό που ανησυχεί ιδιαίτερα αρκετό κόσμο και είναι το πιο σοβαρό απ’ όλα είναι οτι ο Ερντογάν έχει γίνει μύθος. Η φήμη του Τούρκου προέδρου έχει ανεξήγητα γίνει αυτεκπληρούμενη προφητεία, θρέφουσα τον ναρκισσισμό του. Ως γνωστόν, ο Ερντογάν θεωρεί οτι στον κόσμο υπάρχει αυτός, ο Πούτιν και άντε και ο Κινέζος ομόλογός του. Όλους τους άλλους ηγέτες και πολιτικούς, τους θεωρεί ανυπόληπτους. Όσους θεωρεί ανυπόληπτους, σπεύδουν για διαφορετικό λόγο ο καθένας, να τον δικαιώσουν. Ο Ταγίπ Ερντογάν έφτιαξε ένα πολύ μεγάλο παζάρι στον Τραμπ, γεμίζοντάς το με Boeing , με S-400 και με τον αφανισμό των Κούρδων. Ταυτόχρονα με όλα αυτά, το καλάθι το γεμίζει με τις γεωτρήσεις στην ΑΟΖ της Κύπρου. Όλα αυτά, σχετίζονται με την αναγωγή του ονόματος του Ερντογάν σε μύθο.

Ο Τούρκος πρόεδρος κάθε φορά που αντιμετωπίζει ένα πρόβλημα, είτε το εφευρίσκει και το επινοεί για να παρουσιαστεί ως διακυβευτής και τελικά, καταλύτης, είτε λαμβάνει χώρα ένα ζήτημα που περιλαμβάνει κινδύνους και διακυβεύματα για την Τουρκία, διευρύνει τις συζητήσεις, αυξάνει τα ζητήματα και τα συσχετίζει κάνοντας τις διαπραγματεύσεις για την άλλη πλευρά, χρονοβόρες και στερούμενες οφθαλμοφανών διεξόδων.

Εν τέλει, η άλλη πλευρά αποφεύγει την επίλυση και προτιμά να συνεχίσει ο Ταγίπ Ερντογάν να κάνει του κεφαλιού του, θεωρώντας οτι η Τουρκία θα το μετανιώσει στο τέλος και οτι όλα είναι ”καπρίτσια” και ”νάζια” της Τουρκίας. Η Τουρκία όμως δεν καταστρέφεται, συνεχίζει να κερδίζει έδαφος κάνοντας ακόμη πιο ασύμφορες τις διαπραγματεύσεις (πχ για τις ΗΠΑ, την Ελλάδα ή/και την Ε.Ε). Οι S-400 δεν είναι το πρώτο θέμα για την Τουρκία.

Μέχρι τον Απρίλιο, ο Ταγίπ Ερντογάν θέλει να κάνει τις δουλειές του. Το οτι είναι ταπεινωτικό να βάζει χρονοδιάγραμμα το αδύναμο μέρος μιας διαπραγμάτευσης στο αντίστοιχο ισχυρό, είναι είναι ένα ξεχωριστό ζήτημα. Το ζήτημα των Κούρδων άνοιξε πάλι για την Τουρκία και τις ΗΠΑ. Αν η Ρωσία εμπλέκεται μια φορά στο θέμα των S-400 (με τους οποίους έκανε τη δουλειά της στη Συρία) στο θέμα των Κούρδων και στο μέχρι που θα φτάσει η Τουρκία εντός της Συρίας, εμπλέκεται πολλαπλάσιες φορές. Τι θα κάνει τελικά η Τουρκία αν όλα μείνουν έτσι όπως τα ανακοίνωσε ο Ερντογάν και σιωπηρά συμφώνησε ο Τραμπ;

Τον Απρίλιο η Τουρκία θα μπορεί να έχει λειτουργικούς S-400 και να κάνει το κόστος στη Συρία για τις ΗΠΑ, πολύ μεγάλο. Η Τουρκία, έχοντας δέσει τα συμφέροντά της στην περιοχή και μην έχοντας να πάρει κάτι άλλο από τις ΗΠΑ και τη Δύση (ειδικά όταν εξομαλυνθεί η κατάσταση στη Συρία) θα ασχοληθεί με μεγάλα συμβόλαια ανασυγκρότησης και ανοικοδόμησης της περιοχής, θα τα μοιραστεί με τη Ρωσία και αφού το ζήτημα των προσφυγικών ροών θα έχει ολοκληρωθεί, θα κλειδώσει τη Δύση απ΄ έξω από τα συμφέροντά της και θα πετάξει το κλειδί.

Τι θα φταίει τότε; Ό,τι φταίει και τώρα. Η Δύση συνεχίζει να παίρνει αψήφιστα την Τουρκία του Ερντογάν, έχοντας για παρηγοριά κάποια σενάρια ανατροπής του ή εκλογής κάποιου άλλου διαχειρίσιμου, μην βλέποντας πλέον την πολιτική πραγματικότητα της Τουρκίας η οποία θα παράγει ”Ερντογάν”. Η στάση άρνησης της πραγματικότητας, είναι τρόπος διαχείρισης ήττας και μάλιστα το πρώτο της στάδιο, καθώς η συνειδητοποίηση της ήττας, έρχεται αργότερα.

* Ο Αλέξανδρος Δρίβας είναι Διεθνολόγος – Συντονιστής Παρατηρητηρίου Ανατολικής Μεσογείου (Τομέας Ρωσίας-Ευρασίας και Ν/Α Ευρώπης) στο Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων.