Ανατροπή στη φύση: Τα πτηνά αλλάζουν φύλο πιο συχνά από ό,τι φανταζόμασταν

Η ικανότητα ορισμένων ζώων να αλλάζουν φύλο κατά τη διάρκεια της ζωής τους αποτελεί ένα από τα πιο συναρπαστικά φαινόμενα στη βιολογία. Ψάρια, αμφίβια και ερπετά διαθέτουν αυτή τη μοναδική ευελιξία, η οποία επηρεάζεται από παράγοντες όπως η κοινωνική δομή, οι περιβαλλοντικές συνθήκες και η αναπαραγωγική ανάγκη.

Αυτή η διαδικασία δεν είναι απλώς ένα περίεργο βιολογικό χαρακτηριστικό· πρόκειται για μια σύνθετη αλληλεπίδραση γενετικών, ορμονικών και περιβαλλοντικών παραγόντων που επιτρέπει στα είδη να προσαρμόζονται με εκπληκτικό τρόπο στις αλλαγές του οικοσυστήματός τους.

Η μελέτη της αλλαγής φύλου σε αυτά τα ζώα αποκαλύπτει πολύτιμες γνώσεις για την εξέλιξη των αναπαραγωγικών στρατηγικών, τη σεξουαλική διαφοροποίηση και την προσαρμοστικότητα των ειδών, ενώ οι πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι η δυνατότητα αυτή είναι πιο συχνή και πιο σύνθετη από ό,τι πιστεύαμε μέχρι σήμερα.

Στην περίπτωση των πτηνών, ωστόσο, παρόμοια συμπεριφορά σπάνια έχει καταγραφεί, γράφει μια ομάδα ερευνητών από την Αυστραλία. Αν και τα πτηνά μπορούν επίσης να αλλάξουν το φύλο τους. Όπως καταλήγει η ομάδα στο περιοδικό «Biology Letters», «το φύλο των πτηνών δεν μπορεί να προσδιοριστεί τόσο αξιόπιστα όσο υποθέταμε προηγουμένως».

Για τη μελέτη τους, η ομάδα από το Πανεπιστήμιο Sunshine Coast της Αυστραλίας εξέτασε σχεδόν 500 πτηνά από συνολικά πέντε διαφορετικά είδη. Τα ζώα είχαν προηγουμένως μεταφερθεί σε κλινικές στο νοτιοανατολικό Κουίνσλαντ λόγω τραυματισμών ή ασθενειών. Ωστόσο, αυτό δεν είχε καμία επίδραση στη μελέτη, σύμφωνα με τους ερευνητές. Τα αναπαραγωγικά όργανα και το DNA εξετάστηκαν τελικά για να προσδιοριστεί το γενετικό φύλο.

Τι έδειξε η έρευνα

Το αποτέλεσμα της ανάλυσης: Έως και το 6% των πτηνών είχε τα φυσικά χαρακτηριστικά του ενός φύλου αλλά τη γενετική σύνθεση του άλλου. Το 92% αυτών των ζώων ήταν γενετικά θηλυκά αλλά είχαν αρσενικά αναπαραγωγικά όργανα. «Τα αποτελέσματά μας υποδηλώνουν ότι η αλλαγή φύλου είναι ένα κοινό και δυνητικά διαδεδομένο φαινόμενο μεταξύ των  πτηνών», καταλήγει η ομάδα.

Η ομάδα αμφισβητεί έτσι μια κοινή ερευνητική μέθοδο: τον προσδιορισμό του φύλου χρησιμοποιώντας DNA που εξάγεται από αίμα ή φτερά, για παράδειγμα. «Αλλά αυτό θα μπορούσε να είναι λάθος σε έως και έξι% των περιπτώσεων», λέει ο επικεφαλής συγγραφέας Clancy Hall σε δελτίο τύπου. Πρόσθεσε μάλιστα ότι το φύλο είναι σημαντικό σε πολλούς ερευνητικούς τομείς.

Σύμφωνα με τους ερευνητές, δεν είναι σαφές γιατί ο γενετικός και ο φυσικός προσδιορισμός του φύλου αποκλίνουν στα πτηνά. Πιστεύουν ότι είναι πιθανό περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως ορισμένες χημικές ουσίες, να επηρεάζουν τη σεξουαλική ανάπτυξη.

Η ομάδα αναφέρει επίσης ότι οι συνέπειες αυτού είναι δύσκολο να εκτιμηθούν. Ωστόσο, σύμφωνα με τον Clancy Hall, θα μπορούσε να επηρεάσει αρνητικά την αναπαραγωγική επιτυχία στους άγριους πληθυσμούς. «Μπορεί να οδηγήσει σε ασύμμετρη αναλογία φύλων, μειωμένο μέγεθος πληθυσμού, αλλοιωμένες προτιμήσεις ζευγαρώματος, ακόμα και μείωση του πληθυσμού».