Σεισμός στη Ρωσία: Γεωλόγος αποκαλύπτει γιατί το τσουνάμι στον Ειρηνικό ήταν μικρό

Την ώρα που οι περισσότερες χώρες άρουν τις απαγορεύσεις για τσουνάμι ύστερα από την ισχυρή σεισμική δόνηση μεγέθους 8,8 Ρίχτερ στη Ρωσία, γεωλόγος αποκαλύπτει τους λόγους για τους οποίους δεν εμφανίστηκαν ποτέ πελώρια κύματα, όπως τα έχουμε τουλάχιστον στο μυαλό μας.

Ο σεισμός κοντά στην ανατολική ακτή της χερσονήσου Καμτσάτκα στη Ρωσία στις 30 Ιουλίου 2025 προκάλεσε κύματα τσουνάμι που έφτασαν στη Χαβάη και στις παράκτιες περιοχές της ηπειρωτικής ΗΠΑ.

Το μέγεθος του σεισμού, μεγέθους 8,8 Ρίχτερ, είναι σημαντικό, καθιστώντας τον ενδεχομένως έναν από τους μεγαλύτερους σεισμούς που έχουν καταγραφεί ποτέ.

Χώρες γύρω από μεγάλο μέρος του Ειρηνικού, συμπεριλαμβανομένης της ανατολικής Ασίας, της Βόρειας και Νότιας Αμερικής, εξέδωσαν συναγερμούς και σε ορισμένες περιπτώσεις εντολές εκκένωσης εν αναμονή πιθανώς καταστροφικών κυμάτων. Κύματα ύψους έως και τεσσάρων μέτρων έπληξαν παράκτιες πόλεις στην Καμτσάτκα κοντά στο σημείο που έπληξε ο σεισμός, προκαλώντας σοβαρές ζημιές σε ορισμένες περιοχές.

Σεισμός Ρωσία: Γιατί το τσουνάμι ήταν μικρό

Ο σεισμός συσχετίστηκε με την τεκτονική πλάκα του Ειρηνικού, ένα από τα πολλά σημαντικά κομμάτια του φλοιού της Γης. Αυτή σπρώχνει βορειοδυτικά το τμήμα της βορειοαμερικανικής πλάκας που εκτείνεται δυτικά στη Ρωσία και αναγκάζεται να «κατέβε»ι κάτω από τη χερσόνησο Καμτσάτκα σε μια διαδικασία που ονομάζεται καταβύθιση.

Η Γεωλογική Υπηρεσία των Ηνωμένων Πολιτειών (USGS) αναφέρει ότι ο μέσος ρυθμός σύγκλισης – ένα μέτρο της κίνησης των πλακών – είναι περίπου 80 mm ετησίως. Αυτός είναι ένας από τους υψηλότερους ρυθμούς σχετικής κίνησης στα όρια μιας πλάκας. Αλλά αυτή η κίνηση τείνει να λαμβάνει χώρα ως μια περιστασιακή ξαφνική κίνηση αρκετών μέτρων.

Σε κάθε σεισμό αυτού του τύπου και μεγέθους, η μετατόπιση μπορεί να συμβεί σε μια περιοχή επαφής μεταξύ των δύο τεκτονικών πλακών ελαφρώς μικρότερη από 400 χιλιόμετρα επί 150 χιλιόμετρα, σύμφωνα με την USGS. Ο φλοιός της Γης αποτελείται από βράχο που είναι πολύ σκληρός και εύθραυστος σε μικρή κλίμακα και κοντά στην επιφάνεια. Αλλά σε πολύ μεγάλες περιοχές και βάθη, μπορεί να παραμορφωθεί με ελαφρώς ελαστική συμπεριφορά.

Καθώς η καταβυθιζόμενη πλάκα – η πλάκα του Ειρηνικού – σπρώχνει προς τα εμπρός και κατεβαίνει, το βάθος του πυθμένα του ωκεανού μπορεί να αλλάξει ξαφνικά. Πιο κοντά στην ακτογραμμή, ο φλοιός της υπερκείμενης πλάκας μπορεί να ωθηθεί προς τα πάνω καθώς ο άλλος ωθείται από κάτω ή — όπως συνέβη στα ανοικτά των νησιών της Σουμάτρας το 2004 — η εξωτερική άκρη της υπερκείμενης πλάκας μπορεί να συρθεί κάπως προς τα κάτω πριν αναπηδήσει πίσω μερικά μέτρα.

Αυτές οι σχεδόν ακαριαίες κινήσεις του βυθού δημιουργούν κύματα τσουνάμι, εκτοπίζοντας τεράστιους όγκους νερού. Για παράδειγμα, αν ο βυθός υψωνόταν μόλις ένα μέτρο σε μια περιοχή 200 επί 100 χλμ. όπου το νερό έχει βάθος 1 χλμ., τότε ο όγκος του νερού που εκτοπιζόταν θα γέμιζε το στάδιο Γουέμπλεϊ μέχρι την οροφή 17,5 εκατομμύρια φορές.

Μια άνοδος ενός μέτρου όπως αυτή θα διαδοθεί στη συνέχεια μακριά από την περιοχή της ανύψωσης προς όλες τις κατευθύνσεις, αλληλεπιδρώντας με τα κανονικά κύματα του ωκεανού που παράγονται από τον άνεμο, τις παλίρροιες και το σχήμα του πυθμένα της θάλασσας, παράγοντας μια σειρά από κύματα τσουνάμι. Στον ανοιχτό ωκεανό, το κύμα τσουνάμι δεν θα γινόταν αντιληπτό από σκάφη και πλοία, γι’ αυτό και ένα κρουαζιερόπλοιο στη Χαβάη μετακινήθηκε γρήγορα στη θάλασσα.

Τα κύματα τσουνάμι ταξιδεύουν στον βαθύ ωκεανό με ταχύτητα έως και 700 χιλιομέτρων την ώρα, επομένως αναμένεται να φτάσουν σε οποιαδήποτε ακτογραμμή του Ειρηνικού Ωκεανού εντός 24 ωρών. Ωστόσο, μέρος της ενέργειάς τους θα διαχυθεί καθώς διασχίζουν τον ωκεανό, επομένως συνήθως θα είναι λιγότερο επικίνδυνα στις πιο απομακρυσμένες ακτές μακριά από τον σεισμό.

Ο κίνδυνος προκύπτει από τον τρόπο με τον οποίο τα κύματα τροποποιούνται καθώς ο βυθός ανεβαίνει προς την ακτογραμμή. Θα επιβραδυνθούν και, ως αποτέλεσμα, θα αυξηθούν σε ύψος, δημιουργώντας ένα κύμα νερού προς και στη συνέχεια πέρα από την κανονική ακτογραμμή.

Ο σεισμός της Καμτσάτκα ήταν ελαφρώς βαθύτερος στον φλοιό της Γης (20,7 χλμ.) από τον σεισμό της Σουμάτρας του 2004 και τον σεισμό της Ιαπωνίας του 2011. Αυτό θα έχει οδηγήσει σε κάπως μικρότερη κάθετη μετατόπιση του βυθού, με την κίνηση αυτού του βυθού να είναι ελαφρώς λιγότερο ακαριαία. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο έχουμε δει τις προειδοποιήσεις για τσουνάμι να αίρονται αρκετό καιρό πριν φτάσουν εκεί οποιαδήποτε κύματα τσουνάμι, εξηγεί σεισμολόγος.

Με πληροφορίες από Down To Earth.