Η Αθήνα δεν αποκλείει συνάντηση Κ.Μητσοτάκη – Ρ.Τ.Ερντογάν στο Λονδίνο - Στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ

Ενώ πυκνώνουν τα σύννεφα στις σχέσεις της Αθήνας με την Άγκυρα, η ελληνική κυβέρνηση προετοιμάζεται εντατικά για το ενδεχόμενο συνομιλιών του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Ταγίπ Ερντογάν στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Λονδίνο για τα 70 χρόνια της Συμμαχίας η οποία ξεκινά σήμερα.

Η ελληνική αποστολή δεν προτίθεται να ζητήσει από την τουρκική πλευρά συνάντηση του πρωθυπουργού με τον Τούρκο πρόεδρο, συνεργάτες του Κυριάκου Μητσοτάκη έλεγαν όμως ότι το κυβερνητικό επιτελείο είναι έτοιμο για ένα πιθανό τετ α τετ με την ηγεσία της γειτονικής χώρας σε επίπεδο κορυφής. Στην περίπτωση αυτή ο κ. Μητσοτάκης αναμένεται να επισημάνει ότι η ελληνική πλευρά θα μπορούσε να προσέλθει σε διαπραγματεύσεις, όπως προβλέπει το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας για την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών μεταξύ κρατών στο πλαίσιο της διεθνούς νομιμότητας, εφ’ όσον η Τουρκία σταματήσει «την καθημερινή παραβατικότητα δηλώσεων και ενεργειών».

«Σε αυτή την φάση όλα είναι πιθανά» εξηγούσε υψηλόβαθμο κυβερνητικό στέλεχος για την εξέλιξη των ελληνοτουρκικών σχέσεων μετά την ανακοίνωση της Άγκυρας ότι η Τουρκία προχώρησε σε συμφωνία με την Λιβύη για τις θαλάσσιες ζώνες στην Μεσόγειο. «Είναι η Γαλάζια Πατρίδα στην πλήρη έκτασή της» σχολίασε ο ίδιος παράγοντας κάνοντας αναφορά στις επιδιώξεις του Ταγίπ Ερντογάν με τις τρεις τελευταίες κινήσεις του: Το μνημόνιο Άγκυρας-Τρίπολης, την ανακοίνωση του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών ότι τα ελληνικά νησιά δεν έχουν επήρεια σε θαλάσσιες ζώνες πέραν της περιοχής των 6 ναυτικών μιλίων στα χωρικά τους ύδατα και την επίσημη τουρκική επιστολή προς τον ΟΗΕ με την οποία η Άγκυρα επιχειρεί να υφαρπάξει την ελληνική και την κυπριακή υφαλοκρηπίδα στην ανατολική Μεσόγειο, ώστε να πραγματώσει το σχέδιο για επέκταση της τουρκικής κυριαρχίας στην ανατολική Μεσόγειο.

Τι ακριβώς προβλέπει η συμφωνία που υπέγραψε ο Ταγίπ Ερντογάν με τον Φαγιέζ αλ Σαράζ, πρωθυπουργό της διεθνώς αναγνωρισμένης κυβέρνησης της Λιβύης, ακόμη δεν έχει γνωστοποιηθεί. Είναι ασαφές αν με το μνημόνιο επιχειρείται οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης -παρά το γεγονός ότι οι δύο χώρες δεν έχουν μεταξύ τους θαλάσσια σύνορα- ή για ένα νεφελώδες μνημόνιο συνεργασίας για τη θάλασσα.

Το υπουργείο Εξωτερικών ζήτησε επισήμως από τον πρέσβυ της Λιβύης στην Αθήνα να καταθέσει το αργότερο μέχρι την Πέμπτη 5 Δεκεμβρίου το περιεχόμενο του Μνημονίου Συνεργασίας (Memorandum of Understanding) που υπέγραψε η κυβέρνηση της χώρας του με την τουρκική πλευρά, προειδοποιώντας ότι σε άλλη περίπτωση θα ενεργοποιηθεί το μέτρο της απέλασής του από την Ελλάδα. Η κυβέρνηση, αναφέρουν ασφαλείς πληροφορίες, εξετάζει ακόμη και το ενδεχόμενο να άρει την αναγνώριση της κυβέρνησης της Λιβύης εάν η Τρίπολη δεν αναστείλει την εφαρμογή του Μνημονίου, ενώ κινείται προς την πλευρά του στρατηγού Χαφτάρ -ορκισμένου εχθρού της Τουρκίας ο οποίος ελέγχει το μεγαλύτερο μέρος της Λιβύης αλλά δεν έχει διεθνή αναγνώριση- προετοιμάζοντας συνάντηση με τον πρόεδρο του Κοινοβουλίου της Λιβύης.

Εκτός από το μνημόνιο για τις θαλάσσιες ζώνες, ο Ταγίπ Ερντογάν και ο Λίβυος Φαγιέζ αλ Σαράζ υπέγραψαν και συμφωνία στρατιωτικής συνεργασίας, κάτι που έχει προκαλέσει συγκρατημένη ανησυχία στην ελληνική κυβέρνηση.

Ο πυρήνας της τουρκικής στρατηγικής έγκειται στον ισχυρισμό ότι τα νησιά δεν έχουν πλήρη δικαιώματα σε θαλάσσιες ζώνες πλην της χωρικής τους θάλασσας. Στην περίπτωση της Κυπριακής Δημοκρατίας οι Τούρκοι ισχυρίζονται ότι η Λευκωσία έχει επήρεια σε μια ζώνη μόλις 12 ναυτικών μιλίων από τις ακτές, ενώ για τα ελληνικά νησιά θέλουν να επιβάλλουν την άποψή τους ότι η Αθήνα έχει δικαιοδοσία μόνο σε μια ζώνη 6 ναυτικών μιλίων γύρω από τις ακτές των νησιών, διαγράφοντας πλήρως την έννοια της υφαλοκρηπίδας και της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης εάν πρόκειται για την Ελλάδα. Στην επιστολή που κατέθεσε στη Νέα Υόρκη ο μόνιμος αντιπρόσωπος της Τουρκίας στα Ηνωμένα Έθνη Φεριντούν Σινιρλίογλου, αναφέρεται ότι η τουρκική υφαλοκρηπίδα στην Ανατολική Μεσόγειο θα διαμοιραστεί με την Αίγυπτο με βάση την μέση γραμμή. Όταν πρόκειται όμως για την Ελλάδα, διαγράφουν τα ελληνικά δικαιώματα και την θεωρία της μέσης γραμμής που κι η Αθήνα είχε επικαλεστεί προκειμένου να χαραχθούν οι θαλάσσιες ζώνες μεταξύ χωρών που έχουν απέναντι ακτές.

Δεν πρέπει να περάσει απαρατήρητο το γεγονός ότι πριν από περίπου ένα μήνα, η Βουλή κύρωσε τις συμβάσεις για την παραχώρηση των δικαιωμάτων έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων σε τέσσερις θαλάσσιες περιοχές: Δύο στο Ιόνιο και ακόμη δύο «Νοτιοδυτικά Κρήτης» και «Δυτικά Κρήτης» που εκμισθώθηκαν στην κοινοπραξία Total, ExxonMobil και Ελληνικά Πετρέλαια.

Η τουρκική πλευρά, στην ακραία περίπτωση που επιλέξει τον επικίνδυνο δρόμο της περαιτέρω κλιμάκωσης, θα μπορούσε να ενεργοποιήσει τρία βασικά σενάρια για να δρομολογήσει τις αυθαίρετες επιδιώξεις της, όπως έχουν ήδη σχηματοποιηθεί από αρμόδιες ελληνικές υπηρεσίες:

1.Μπορεί η Τουρκία να έχει αναλάβει την υποχρέωση (ουσιαστικά δηλαδή ο Ερντογάν να έχει αναθέσει την αρμοδιότητα στις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις να λειτουργούν για λογαριασμό της Λιβύης) να προστατεύει τις θαλάσσιες ζώνες της Λιβύης. Εάν η Άγκυρα επιμείνει στον ισχυρισμό ότι η Αθήνα έχει δικαιοδοσία σε μια περιορισμένη θαλάσσια ζώνη μόλις 6 μίλια γύρω από τα νησιά, η Τρίπολη -με όχημα τουρκικές ένοπλες δυνάμεις- θα μπορούσε να διεκδικήσει τον έλεγχο περιοχών πολύ κοντά στις ακτές των ελληνικών νησιών, δοκιμάζοντας τα όρια των αντοχών της ελληνικής κυβέρνησης.

2.Η Άγκυρα θα μπορούσε να εξουσιοδοτήσει την κρατική τουρκική εταιρεία πετρελαίων (TPAO) να ξεκινήσει έρευνες για εντοπισμό υδρογονανθράκων σε κάποια θαλάσσια περιοχή νότια της Κρήτης και μάλιστα εντός του ελληνικού FIR, που περιλαμβάνει το σύνολο της ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Σε ένα παρόμοιο σενάριο, η αναγνωρισμένη από τον ΟΗΕ λιβυκή κυβέρνηση του Φαγιέζ αλ Σαράζ θα μπορούσε να παραχωρήσει στην τουρκική ΤΡΑΟ περιοχές εντός του ελληνικού FIR με σκοπό έρευνες για εντοπισμό υδρογονανθράκων.

3.Η τουρκική πρόκληση θα μπορούσε να ξεκινήσει και αντίστροφα: Στο ενδεχόμενο να επιχειρήσει η Ελλάδα την έναρξη γεωφυσικών ερευνών για εντοπισμό φυσικού αερίου και πετρελαίου σε κάποια αδειοδοτημένη θαλάσσια περιοχή νοτιοδυτικά ή δυτικά της Κρήτης οι Τούρκοι να λάβουν την απόφαση να παρεμποδίσουν με στρατιωτικά μέσα τις εργασίες είτε σαν εκπρόσωποι της λιβυκής κυβέρνησης είτε για να προστατεύσουν τα υποτιθέμενα δικαιώματά τους προκαλώντας θερμό επεισόδιο.

Πυκνώνουν τα σύννεφα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις

Η κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει λάβει την απόφαση να αναπροσαρμόσει την τακτική της έναντι της Τουρκίας, μετά τις απειλητικές κινήσεις της Άγκυρας με τις οποίες ο Ταγίπ Ερντογάν προσπαθεί να υφαρπάξει μεγάλα τμήματα της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, περιορίζοντας την ελληνική κυριαρχία στο Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο μόλις σε μια ζώνη 6 ναυτικών μιλίων γύρω από τα ελληνικά νησιά…

«Στην αρχή ο Κυριάκος Μητσοτάκης ήταν αισιόδοξος ότι θα βρει δίαυλο επικοινωνίας με την Τουρκία» σημειώνει κυβερνητικό στέλεχος και προσθέτει ότι ο πρωθυπουργός αντελήφθη τις πραγματικές διαθέσεις της Άγκυρας από τις μαζικές εισόδους μεταναστών στα ελληνικά νησιά τους τελευταίους μήνες. Επιπλέον, με την επιλογή του την 1η Σεπτεμβρίου του 2019 να φωτογραφηθεί μπροστά από χάρτη της Ελλάδας και της Τουρκίας με το Αιγαίο χωρισμένο στη μέση και την περιοχή ανατολικά του 25ου μεσημβρινού υπό τουρκική επήρεια, ο Ταγίπ Ερντογάν δεν άφησε στον Κυριάκο Μητσοτάκη περιθώρια για κινήσεις προσέγγισης.

Κλιμακώνοντας την τακτική του, ο ανεξέλεγκτος πρόεδρος της Τουρκίας έστειλε στον ΟΗΕ επιστολή με συντεταγμένες της υποτιθέμενης τουρκικής υφαλοκρηπίδας στην Ανατολική Μεσόγειο, περιορίζοντας την Κυπριακή Δημοκρατία σε μια ζώνη 12 νμ γύρω από το ελεύθερο νησί και επιχειρώντας να εγκλωβίσει τα ελληνικά νησιά στην τουρκική υφαλοκρηπίδα με μόνη θαλάσσια περιοχή ελληνικής κυριαρχίας τη ζώνη των 6 ναυτικών μιλίων της χωρικής θάλασσας γύρω από τα νησιά.

Η επίσκεψη Μητσοτάκη στις ΗΠΑ

Οι βασικές επιδιώξεις της ελληνικής διπλωματίας είναι η προσπάθεια ακύρωσης της συμφωνίας Άγκυρας-Τρίπολης μέσω της άσκησης πίεσης στην κυβέρνηση της Λιβύης, η προσπάθεια επιτάχυνσης των διαπραγματεύσεων με το Κάιρο στην κατεύθυνση οριοθέτησης υφαλοκρηπίδας με την Αίγυπτο και η αναζήτηση συμμαχιών με ισχυρούς διεθνείς παίκτες.

Η κυβέρνηση Σαράζ στην Τρίπολη ελέγχεται πλήρως από την Τουρκία που την εφοδιάζει με πολεμικό υλικό και θεωρείται δύσκολο (αλλά όχι αδύνατο) να καμφθεί, ενώ οι Αιγύπτιοι συμφώνησαν σε επιτάχυνση των συνομιλιών για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών της χώρας τους με την Ελλάδα αλλά στην Αθήνα έχει γίνει αντιληπτό ότι η κυβέρνηση Σίσι δεν «καίγεται» για υπογραφή συμφωνίας η οποία θα μπορούσε να ακυρώσει στην πράξη τις όποιες τουρκικές επιδιώξεις υπηρετεί το μνημόνιο Αγκυρας-Τρίπολης.

Παράθυρο αισιοδοξίας άνοιξε η ανακοίνωση της Ουάσιγκτον για την επίσημη συνάντηση του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο στις 7 Ιανουαρίου του 2020. «Ο πρόεδρος Τραμπ και ο πρωθυπουργός Μητσοτάκης θα συζητήσουν πώς θα μπορούσαν να προωθήσουν τη διμερή συνεργασία στην ανατολική Μεσόγειο» αναφέρεται στην επίσημη ανακοίνωση των Αμερικανών. Θα μπορούσε ο Ντόναλντ Τραμπ να παρέμβει υπέρ της Ελλάδας, ή μήπως οι πρόσφατες εξελίξεις στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις επ’ αφορμής και των ρωσικών πυραύλων S-400 που αγόρασε η κυβέρνηση Ερντογάν δείχνουν ότι η Τουρκία αυτονομείται με γοργούς ρυθμούς, άρα δεν ελέγχεται ούτε καν από την Ουάσιγκτον; Τις προηγούμενες ημέρες πάντως, η αμερικανική κυβέρνηση έμοιαζε να τηρεί στάση παρατηρητή.

«Η Τουρκία θα πρέπει να σέβεται το Διεθνές Δίκαιο, να διατηρεί καλές σχέσεις με τις γειτονικές της χώρες και να αποφεύγει κάθε είδους απειλή ή ενέργεια που θα μπορούσε να βλάψει τις σχέσεις καλής γειτονίας ή την ειρηνική διευθέτηση διαφορών, όποιες κι αν είναι αυτές» σχολίασε ο εκπρόσωπος της Κομισιόν.

Η στάση Γαλλίας, Γερμανίας και η παρότρυνση Πάιατ

Στα τελευταία επεισόδια της προετοιμασίας των Τούρκων για το στήσιμο της «Γαλάζιας Πατρίδας», εκτός από την αντίδραση της Ουάσιγκτον, ειδικό ενδιαφέρον έχει η στάση των Παρισίων και του Βερολίνου.

Επί του παρόντος δεν είναι γνωστό τι απάντησε ο πρεσβευτής των ΗΠΑ Τζέφρι Πάιατ τις προηγούμενες ημέρες,όταν οι αρμόδιοι υπουργοί της ελληνικής κυβέρνησης τον ενημέρωσαν για την υπογραφή του Μνημονίου της Τουρκίας με την Λιβύη, με το οποίο επιχειρείται η ακύρωση της ελληνικής κυριαρχίας σε θαλάσσιες ζώνες εντός του ελληνικού FIR. «Εγώ δεν θα το έπαιρνα στα σοβαρά» ήταν η αντίδραση του κ. Πάιατ όταν η ελληνική διπλωματία είχε διαμαρτυρηθεί για την φωτογραφία του κ. Ερντογάν με φόντο χάρτη που αποτύπωνε το μισό Αιγαίο υπό τουρκική κυριαρχία…

Νερό στον μύλο του Ταγίπ Ερντογάν έριξε η Άνγκελα Μέρκελ που δήλωσε ότι «είναι γεωστρατηγικής σημασίας για το ΝΑΤΟ η παραμονή της Τουρκίας στους κόλπους του». Με τον τρόπο αυτό η καγκελάριος της Γερμανίας πήρε αποστάσεις και από τον πρόεδρο της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν που είχε σχολιάσει ότι το ΝΑΤΟ είναι «εγκεφαλικά νεκρό», αναφερόμενος στις αμερικανικές παλινωδίες, τους τουρκικούς τσαμπουκάδες στην Συρία εν αγνοία των άλλων χωρών-μελών της Συμμαχίας και την επιλογή της Αγκυρας να προμηθευτεί ένα ρωσικό οπλικό σύστημα υψηλής τεχνολογίας για να καλύψει τις στρατιωτικές της ανάγκες.