Μύκητες εισαγωγής που εξαπλώνονται γρήγορα ξεραίνουν τα ελληνικά δάση – Πού εντοπίζεται το πρόβλημα

Ανησυχία προκαλεί το εκτεταμένο φαινόμενο ξήρανσης δέντρων σε πολλά σημεία της ηπειρωτικής Ελλάδας.

Σύμφωνα με ειδικούς, τα δέντρα προσβάλλονται από παθογόνους μύκητες και φλοιοφάγα έντομα, τα οποία σε συνδυασμό με υψηλές θερμοκρασίες ξεραίνουν τα δέντρα μέχρι τη ρίζα.

Το πρόβλημα εντοπίζεται σε όλους τους ορεινούς όγκους στην Ελλάδα και τα τελευταία χρόνια εντείνεται στα Τζουμέρκα, στην Κοιλάδα του Αχελώου και τα Αγραφα, τον Ελικώνα, περιοχές της Ηπείρου, αλλά και την Πελοπόννησο.

Μόνη λύση για τον περιορισμό του φαινομένου φαίνεται πως είναι η υλοτόμηση των δέντρων που έχουν πληγεί και η απομάκρυνσή τους από τα δάση.

Ειδικά για τα πλατάνια, μάλιστα, η πρώτη φορά που καταγράφηκε η ασθένεια που τώρα τα ξεραίνει μαζικά ήταν το 2003 στη Μεσσηνία.

Τότε ο μύκητας Ceratokystis platani (προκαλεί μεταχρωματικό έλκος) είχε απονομονωθεί σε ετοιμοθάνατα ή νεκρά δέντρα.

Το μεταχρωματικό έλκος που προκαλεί ο μύκητας αναπτύσσεται μέσα στο ξύλο των δέντρων και προσβάλλει ρίζες, κορμό και κλαδιά.

Αναλύσεις που είχαν γίνει τότε είχαν δείξει ότι το στέλεχος που είχε εντοπιστεί στην Ελλάδα είναι πανομοιότυπο με εκείνα που είχαν αναφερθεί στην Ιταλία, στη Γαλλία και την Ελβετία, πράγμα που δείχνει κατά πάσα πιθανότητα ότι η ασθένεια των πλατάνων εισήχθη με κάποιον τρόπο από αυτές τις χώρες, με πιθανότερη την Ιταλία απ’ όπου εισάγονταν φυτώρια.

Μετά τη Μεσσηνία επεκτάθηκε σε ολόκληρη την Πελοπόννησο. Πέρασε στην Ηπειρο και τη Θεσσαλία και ακολούθως στη Στερεά και την Εύβοια.

Το ξύλο των νεκρών δέντρων που κόβονται, πάντως, απαγορεύεται να χρησιμοποιηθεί για καύση, αφού η μεταφορά του ενέχει τον κίνδυνο εξάπλωσης της αρρώστιας και σε άλλες περιοχές.

Το πρόβλημα είναι ήδη πολύ μεγάλο, αναφέρει σε κυριακάτικη εφημερίδα ο δήμαρχος Αγράφων Αλέξης Καρδαμπίκης και περιγράφει: «Βλέπεις ξερά δέντρα ακόμη και στα ρέματα, στη Γρανίτσα η κατάσταση είναι πολύ άσχημη, στα έλατα έχουμε νέα αρρώστια, ενώ τα πλατάνια άρχισαν να ξεραίνονται μαζικά τα τελευταία 3-4 χρόνια στις δικές μας περιοχές. Καταλαβαίνετε ότι οι συνέπειες είναι πολλαπλές. Χάνονται δάση, αλλάζει η φυσιογνωμία ολόκληρων περιοχών και όλοι ξέρουμε πόσο μεγάλη σημασία έχουν τα δέντρα για το οικοσύστημα συνολικά».

«Το πρόβλημα εκτείνεται σε όλη τη Στερεά Ελλάδα, όπου υπάρχουν έλατα, ενώ φοβόμαστε ότι για τα πλατάνια που έχουν προσβληθεί δεν υπάρχει σωτηρία», λέει η κυρία Κατερίνα Καλαντζή, δασολόγος και αντιπεριφερειάρχης Ορεινής και Δασικής Πολιτικής Στερεάς.

Οπως λέει, το φαινόμενο ξήρανσης των πλατανιών εντοπίζεται στα δάση της Στερεάς εδώ και περίπου μία δεκαετία.

Ωστόσο, εστίες με μολυσμένα δέντρα υπάρχουν σε όλη την Ελλάδα, όπου υπάρχουν έλατα.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα των εργαστηριακών αναλύσεων για τα αίτια πρόκλησης της νέκρωσης πεύκων και ελάτων, η ξήρανση οφείλεται σε συνδυαστική εμφάνιση ξυλοφάγων και φλοιοφάγων εντόμων, τα οποία εμφανίζουν πληθυσμιακή έκρηξη.

Ως τρόπο ανάσχεσης της εξάπλωσης των εντόμων, το Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών του ΕΛΓΟ «Δήμητρα» προτείνει την έγκαιρη υλοτόμηση και απομάκρυνση των νεκρών και κυρίως των προσβεβλημένων πεύκων και ελάτων, στο μέτρο του δυνατού.

Με τον τρόπο αυτό αφενός θα μειωθεί το πληθυσμιακό δυναμικό των εντόμων, ενώ ταυτόχρονα θα ελαχιστοποιηθεί και η διαθέσιμη τροφή που θα συντηρούσε τον πληθυσμό τους.

«Η καταλληλότερη περίοδος για μια τέτοια επέμβαση προτείνεται χρονικά από το φθινόπωρο μέχρι και την άνοιξη, καθώς σε αυτήν την περίοδο τα έντομα θα βρίσκονται κάτω από τον φλοιό και εντός του ξύλου των δέντρων κι έτσι οι επεμβάσεις έχουν άμεσο αντίκτυπο στο πληθυσμό τους», λέει η κυρία Καλαντζή, που προσθέτει ότι μεγάλη σημασία για τον περιορισμό της μεταφοράς των ασθενειών είναι τόσο ο έλεγχος στις εισαγωγές φυτωρίων όσο και η επιμελής απολύμανση των αλυσοπρίονων και των άλλων εργαλείων που χρησιμοποιούνται για την υλοτόμηση προκειμένου να μη μεταφέρονται οι παθογόνοι οργανισμοί από μια μολυσμένη σε μια παρθένα, υγιή περιοχή.

Ο ΕΛΓΟ «Δήμητρα» προτείνει επιπλέον στις περιπτώσεις δύσκολης πρόσβασης και αδυναμίας μεταφοράς των υλοτομημένων δέντρων να απομακρύνεται μόνο ο φλοιός όσων έχουν προσβληθεί. «Με τον τρόπο αυτό τα φλοιοφάγα έντομα θα εκτεθούν σε εξωγενείς βιοτικούς και αβιοτικούς παράγοντες που σταδιακά θα επιδράσουν αρνητικά στον πληθυσμό τους», αναφέρεται χαρακτηριστικά στην έκθεση που παραδόθηκε στις αρχές Μαΐου στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας που αντιμετωπίζει το πρόβλημα.

Ο μύκητας Ceratocystis platani, που προκαλεί την ασθένεια του μεταχρωματικού έλκους (προσβάλλει αποκλειστικά πλατάνια), σύμφωνα με πληροφορίες έχει εισαχθεί στην Ευρώπη από τη Βόρεια Αμερική και κατά πάσα πιθανότητα έχει μεταφερθεί με κιβώτια από ξύλο πλατάνου κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, στην Ιταλία και τη Γαλλία.