Βελτιώνονται αντί να μειώνονται οι εγκαταστάσεις για υπόγειες πυρηνικές δοκιμές

Βελτιώνουν τις εγκαταστάσεις για υπόγειες πυρηνικές δοκιμές οι μεγάλες δυνάμεις, καθώς σύμφωνα με δορυφορικές εικόνες που δημοσιεύθηκαν από το CNN Ρωσία, ΗΠΑ και Κίνα έχουν κατασκευάσει νέες εγκαταστάσεις τα τελευταία χρόνια. 

Αν και δεν υπάρχουν στοιχεία που να υποδηλώνουν ότι η Ρωσία, οι ΗΠΑ ή η Κίνα προετοιμάζονται για επικείμενη πυρηνική δοκιμή, οι εικόνες, που αποκτήθηκαν και παρασχέθηκαν από διακεκριμένο αναλυτή σε μελέτες στρατιωτικής μη διάδοσης, απεικονίζουν τις πρόσφατες επεκτάσεις σε τρεις χώρους πυρηνικών δοκιμών σε σύγκριση με μόλις λίγα χρόνια πριν.

Όπως αποκαλύπτει το CNN σε σχετικό ρεπορτάζ του, η μία λειτουργεί από την Κίνα στην άκρως δυτική περιοχή του Σιντζιάνγκ, μία από τη Ρωσία σε ένα αρχιπέλαγος του Αρκτικού Ωκεανού και μία από τις ΗΠΑ στην έρημο της Νεβάδα.

Οι δορυφορικές εικόνες των τελευταίων τριών έως πέντε ετών δείχνουν νέες σήραγγες κάτω από τα βουνά, νέους δρόμους και εγκαταστάσεις αποθήκευσης, καθώς και αυξημένη κυκλοφορία οχημάτων που εισέρχονται και εξέρχονται από τους χώρους, δήλωσε ο Τζέφρι Λιούις, καθηγητής στο James Martin Center for Nonproliferation Studies στο Middlebury Institute of International Studies.

«Υπάρχουν πραγματικά πολλές ενδείξεις που βλέπουμε ότι η Ρωσία, η Κίνα και οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορεί να επαναλάβουν τις πυρηνικές δοκιμές», είπε, κάτι που καμία από αυτές τις χώρες δεν έχει κάνει από τότε που οι υπόγειες πυρηνικές δοκιμές απαγορεύτηκαν από τη Συνθήκη για την Πλήρη Απαγόρευση των Πυρηνικών Δοκιμών του 1996. Η Κίνα και οι ΗΠΑ υπέγραψαν τη συνθήκη, αλλά δεν την έχουν επικυρώσει.

Ο συνταγματάρχης ε.α. της Αεροπορίας των ΗΠΑ Σέντρικ Λέιτον, πρώην αναλυτής των μυστικών υπηρεσιών, εξέτασε τις εικόνες των πυρηνικών εγκαταστάσεων των τριών δυνάμεων και κατέληξε σε παρόμοιο συμπέρασμα.

«Είναι πολύ σαφές ότι και οι τρεις χώρες, η Ρωσία, η Κίνα και οι Ηνωμένες Πολιτείες, έχουν επενδύσει πολύ χρόνο, προσπάθεια και χρήμα όχι μόνο στον εκσυγχρονισμό των πυρηνικών τους οπλοστασίων, αλλά και στην προετοιμασία των τύπων δραστηριοτήτων που θα απαιτούνταν για μια δοκιμή», δήλωσε.

Η Μόσχα έχει επικυρώσει τη συνθήκη, αλλά ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν δήλωσε τον Φεβρουάριο ότι θα διατάξει μια δοκιμή, αν οι ΗΠΑ κινηθούν πρώτες, προσθέτοντας ότι «κανείς δεν πρέπει να έχει επικίνδυνες ψευδαισθήσεις ότι η παγκόσμια στρατηγική ισοτιμία μπορεί να καταστραφεί».

Νέα κούρσα για τα πυρηνικά;

Οι επεκτάσεις κινδυνεύουν να πυροδοτήσουν έναν αγώνα δρόμου για τον εκσυγχρονισμό της υποδομής δοκιμών πυρηνικών όπλων σε μια εποχή βαθιάς δυσπιστίας μεταξύ της Ουάσιγκτον και των δύο κυβερνήσεων, δήλωσαν αναλυτές, αν και η ιδέα μιας πραγματικής ένοπλης σύγκρουσης δεν θεωρείται επικείμενη.

«Η απειλή από τις πυρηνικές δοκιμές προέρχεται από το βαθμό στον οποίο επιταχύνει την αυξανόμενη κούρσα εξοπλισμών μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών από τη μία πλευρά και της Ρωσίας και της Κίνας από την άλλη», δήλωσε ο Λιούις. «Οι συνέπειες αυτού είναι ότι ξοδεύουμε τεράστια χρηματικά ποσά, παρόλο που δεν γινόμαστε πιο ασφαλείς».

Ακόμη και όταν ο ρωσικός στρατός εισέβαλε στην Ουκρανία πέρυσι, οι αναλυτές είδαν επίσης μια επέκταση του χώρου πυρηνικών δοκιμών της χώρας στη Νοβάγια Ζέμλια στο αρχιπέλαγος του Αρκτικού Ωκεανού. Στα μέσα Αυγούστου, η εγκατάσταση έλαβε νέα έμφαση όταν ο υπουργός Άμυνας Σεργκέι Σόιγκου πραγματοποίησε επίσκεψη, σύμφωνα με το ρωσικό υπουργείο Άμυνας.

Η τοποθεσία Νοβάγια Ζέμλια χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τη Σοβιετική Ένωση για τη διεξαγωγή πυρηνικών δοκιμών το 1955 μέχρι την τελευταία υπόγεια δοκιμή της ΕΣΣΔ το 1990. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, στην τοποθεσία έγιναν συνολικά 130 δοκιμές με περισσότερες από 200 συσκευές, σύμφωνα με μια ανασκόπηση που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Science and Global Security.

Δορυφορικές εικόνες που περιήλθαν στην κατοχή του CNN έδειξαν ότι από το 2021 έως το 2023 έχουν γίνει εκτεταμένες κατασκευές στο πεδίο δοκιμών Νοβάγια Ζέμλια, με πλοία και νέα εμπορευματοκιβώτια να καταφθάνουν στο λιμάνι του, οι δρόμοι να κρατούνται ελεύθεροι το χειμώνα και σήραγγες να σκάβονται βαθιά μέσα στα βουνά της Αρκτικής.

«Το ρωσικό πεδίο δοκιμών είναι πλέον ανοιχτό όλο το χρόνο, τους βλέπουμε να καθαρίζουν το χιόνι από τους δρόμους, τους βλέπουμε να χτίζουν νέες εγκαταστάσεις». δήλωσε ο Λιούις. Κοντά σε αυτές τις εγκαταστάσεις υπάρχουν σήραγγες όπου η Ρωσία έκανε δοκιμές στο παρελθόν, δήλωσε ο Lewis.

«Τα τελευταία πέντε ή έξι χρόνια είδαμε τη Ρωσία να σκάβει νέες σήραγγες, γεγονός που υποδηλώνει ότι είναι έτοιμη να συνεχίσει τις πυρηνικές δοκιμές», πρόσθεσε.

Αυξημένη δραστηριότητα εντοπίστηκε επίσης στο κινεζικό πεδίο πυρηνικών δοκιμών στο Λοπ Νουρ, μια αποξηραμένη αλμυρή λίμνη ανάμεσα σε δύο ερήμους στην αραιοκατοικημένη δυτική Κίνα. Δορυφορικές εικόνες δείχνουν ότι τα τελευταία χρόνια έχει ανασκαφεί μια νέα, πέμπτη υπόγεια σήραγγα και έχουν κατασκευαστεί νέοι δρόμοι. Μια σύγκριση των εικόνων που λήφθηκαν το 2022 και το 2023 δείχνει ότι ο σωρός των λατομείων αυξάνεται σταθερά σε μέγεθος, γεγονός που οδηγεί τους αναλυτές να πιστεύουν ότι οι σήραγγες επεκτείνονται, δήλωσε ο Λιούις.

Σε δήλωσή του στο CNN, το υπουργείο Εξωτερικών της Κίνας επέκρινε την έκθεση ως «υπερβολή της ‘πυρηνικής απειλής της Κίνας’» και τη χαρακτήρισε «εξαιρετικά ανεύθυνη». «Από την ανακοίνωση της αναστολής των πυρηνικών δοκιμών το 1996, η κινεζική πλευρά έχει σεβαστεί με συνέπεια αυτή την υπόσχεση και έχει εργαστεί σκληρά για την υπεράσπιση της διεθνούς συναίνεσης για την απαγόρευση των πυρηνικών δοκιμών», ανέφερε. Πρόσθεσε ότι ο διεθνής κόσμος θα πρέπει να έχει «υψηλή επαγρύπνηση» σχετικά με τις δραστηριότητες των Ηνωμένων Πολιτειών στις πυρηνικές δοκιμές.

Δραστηριότητα στην έρημο της Νεβάδα

Οι ΗΠΑ δημοσιεύουν κάθε λίγα χρόνια μια μη διαβαθμισμένη έκδοση της Επισκόπησης Πυρηνικής Στάσης, η οποία παρέχει μια επισκόπηση του ρόλου των πυρηνικών όπλων στη στρατηγική ασφαλείας τους.

Η πιο πρόσφατη έκθεση, που δημοσιεύθηκε τον Οκτώβριο του περασμένου έτους, ανέφερε ότι η Ουάσιγκτον θα εξετάσει το ενδεχόμενο χρήσης πυρηνικών όπλων μόνο σε «ακραίες περιστάσεις». Ωστόσο, ανέφερε επίσης ότι οι ΗΠΑ δεν υιοθετούν μια «πολιτική μη πρώτης χρήσης», διότι αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα ένα «απαράδεκτο επίπεδο κινδύνου» για την ασφάλειά τους.

Οι ΗΠΑ πραγματοποίησαν την τελευταία υπόγεια δοκιμή τους το 1992, αλλά ο Λιούις δήλωσε ότι οι ΗΠΑ διατηρούν εδώ και καιρό τον εαυτό τους σε κατάσταση ετοιμότητας για μια πυρηνική δοκιμή, έτοιμες να αντιδράσουν εάν ένας από τους αντιπάλους τους κινηθεί πρώτος.

«Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν την πολιτική να είναι έτοιμες να πραγματοποιήσουν μια πυρηνική δοκιμή σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα, περίπου έξι μήνες», είπε.

Οι εμπορικές δορυφορικές εικόνες, που ελήφθησαν πάνω από το χώρο πυρηνικών δοκιμών στη Νεβάδα, επίσημα γνωστό ως Nevada National Security Site, δείχνουν ότι μια υπόγεια εγκατάσταση – το συγκρότημα U1a – επεκτάθηκε σημαντικά μεταξύ 2018 και 2023.

Η Διοίκηση Εθνικής Ασφάλειας (NNSA), ένας βραχίονας του αμερικανικού υπουργείου Ενέργειας που επιβλέπει την τοποθεσία, λέει ότι το εργαστήριο προορίζεται για τη διεξαγωγή «υποκρίσιμων» πυρηνικών πειραμάτων, μια μακροχρόνια πρακτική που αποσκοπεί στη διασφάλιση της αξιοπιστίας των όπλων του σημερινού αποθέματος χωρίς δοκιμές πλήρους κλίμακας.

Ωστόσο, η επέκταση των εγκαταστάσεων στο πεδίο δοκιμών της Νεβάδα θα μπορούσε να τροφοδοτήσει τους φόβους στη Μόσχα και το Πεκίνο ότι η Ουάσιγκτον μπορεί να προετοιμάζεται για μια πυρηνική δοκιμή – επειδή, ενώ και οι δύο χώρες θα μπορούσαν να δουν την ανάπτυξη από δορυφορικές εικόνες, δεν έχουν τη δυνατότητα να επαληθεύσουν ανεξάρτητα τι συμβαίνει στο εσωτερικό, δήλωσε ο Λιούις.

Και τέτοιες αντιλήψεις μπορούν να γίνουν επικίνδυνες, ειδικά στην τρέχουσα εποχή με το φόβο και την έλλειψη εμπιστοσύνης σε όλες τις πλευρές, είπε.

Αν το κάνουν, ο κόσμος θα το μάθει – οποιαδήποτε μεγάλη υπόγεια έκρηξη είναι πιθανό να εντοπιστεί από το Διεθνές Σύστημα Παρακολούθησης (IMS), ένα δίκτυο 337 εγκαταστάσεων που παρακολουθεί τον πλανήτη για ενδείξεις πυρηνικών εκρήξεων.

«Βρισκόμαστε στα πρόθυρα αυτού του είδους μέλλοντος επιστημονικής φαντασίας, όπου αναβιώνουμε όλες αυτές τις τρομερές ιδέες από τον Ψυχρό Πόλεμο», κατέληξε ο Λιούις.