USS Stark: Η προσβολή της αμερικανικής φρεγάτας στον Κόλπο το 1987 που θυμίζει… ‘‘Moskva’’

Μπορεί η αμερικανική φρεγάτα να μην βυθίστηκε, η αδράνεια όμως της ενεργοποίησης των αμυντικών της συστημάτων απέναντι σε μια ταχύτατα επερχόμενη απειλή είναι χρήσιμο να αναφερθεί και να αναλυθεί.

Το συµβάν έγινε το 1987 όταν ένα ιρακινό Mirage F1EQ-5 εκτοξεύοντας ένα πύραυλο ΑΜ39 κτύπησε την αµερικανική φρεγάτα.

Η επίθεση πραγµατοποιήθηκε στις 17 Μαΐου στις 22:10 το βράδυ όταν το ιρακινό Mirage χωρίς προειδοποίηση και αφού εγκλώβισε πρώτα τη φρεγάτα µε το ραντάρ του Cyrano-IV εκτόξευσε δύο βλήµατα το πρώτο από απόσταση 35 χλµ. (άλλες πηγές αναφέρουν από 41,5 χλµ.) και το δεύτερο από απόσταση 24 χλµ. (άλλες πηγές αναφέρουν 28,7 χλµ.).

Ο πρώτος πύραυλος κτύπησε το σκάφος στην αριστερή πλευρά κοντά στη γέφυρα και παρά το γεγονός ότι αυτός δεν εξερράγη η σύγκρουσή του προκάλεσε πυρκαγιά που επεκτάθηκε γρήγορα σε κρίσιµη διαµερίσµατα του σκάφους.

Ο δεύτερος Exocet κτύπησε και αυτός το πλοίο στην αριστερή πλευρά, αλλά αυτή τη φορά υπήρξε πυροδότηση της βάρους 165 χλγρ. πολεµικής κεφαλής του, µε αποτέλεσµα να δηµιουργηθεί µια οπή 3×4,6 µ.

Γιατί δεν λειτούργησαν τα αµυντικά συστήµατα της φρεγάτας

Η έκρηξη και η πυρκαγιά αχρήστευσαν το ηλεκτρονικό κέντρο ελέγχου των βληµάτων, το SM-1 καταστράφηκε µε αποτέλεσµα το πλοίο να µην µπορέσει να εκτοξεύσει κάποιο βλήµα για την κατάρριψη του αεροσκάφους.

Το πλήρωµα απέτυχε να εντοπίσει τους επερχόµενους Exocet παρά µόνο στιγµές πριν αυτοί κτυπήσουν το σκάφος.

Όπως επίσης αναφέρεται το σύστηµα εγγύς άµυνας Phalanx CIWS βρισκόταν σε λειτουργία SDBY ενώ το σύστηµα αναλωσίµων που θα µπορούσε να είχε εκτοξεύσει αερόφυλλα προκειµένου να «ξεγελάσει» τον ενεργό ερευνητή του Exocet δεν ήταν οπλισµένο για άφεση.

Παράλληλα όπως αναφέρεται τόσο το αεροσκάφος όσο και τα βλήµατα βρίσκονταν στον «τυφλό» τοµέα του καταυγαστήρα STIR µέρος του συστήµατος ελέγχου πυρός Mark 92 του πλοίου, όπως και του πυροβόλου Oto Melara Mk 75.

Ήταν όµως ορατά από το ραντάρ έρευνας αέρος AN/SPS-49 όσο και από τον µονό εκτοξευτή Mk 13 Mod 4.

Αυτό σηµαίνει ότι θα µπορούσε να είχε εκτοξευθεί βλήµα SM-1 κατά του µαχητικού αλλά δεν θα µπορούσε να το κτυπήσει εφόσον το STIR δεν το «έβλεπε».

Φυσικά το σκάφος θα µπορούσε να στρέψει ανάλογα προκειµένου να αποκτήσει επαφή µε το Mirage αλλά για να γινόταν κάτι τέτοιο θα έπρεπε πρώτα να υπήρχε η… διαταγή, που δεν ήρθε.

Όπως επίσης αναφέρεται οι προθέσεις του Ιρακινού πιλότου µε το όνοµα Abdul Rhaman φάνηκαν όταν το σύστηµα ESM του σκάφους SLQ-32 εντόπισε εκποµπή εγκλωβισµού από το ραντάρ του Mirage F1, αλλά είναι άγνωστο εάν εντόπισε την εκποµπή του ενεργού ερευνητή που αναλαµβάνει την τελική καθοδήγηση προς τον στόχο.

Αυτή έρχεται περίπου στα 15 µε 12 χλµ. πριν το στόχο και µε το βλήµα να ίπταται στα 3 µέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας.

Και πάλι αυτό να γινόταν δε θα µεσολαβούσαν όµως παρά λίγα δευτερόλεπτα από 40 έως 50 µέχρι να προσβάλλει το στόχο του ο Exocet ο οποίος πετά µε ταχύτητα 0,93 mach ή 1.140 χ.α.ω. περίπου.

Βέβαια τα δευτερόλεπτα αυτά είναι αρκετά για να ενεργοποιηθεί το Phalanx και να προβεί σε αναχαίτιση του βλήµατος, κάτι που όµως δεν έγινε.

Αναχαίτιση του βλήµατος θα µπορούσε πιθανόν να γίνει και µε τον SM-1, αλλά πρόκειται για µια αρκετά εξεζητηµένη βολή που µόνο το ΠΝ έχει κάνει, τον Ιούνιο του 2012 όταν µε Sea Sparrow αναχαίτισε βλήµα Exocet στην τελική του φάση προσβολής.

Συµπερασµατικά

Αυτό που εξάγεται σαν ένα βασικό συµπέρασµα από την αλληλουχία των γεγονότων είναι πως υπήρξε αποτυχία στην διοικητική ιεραρχία στο να αναγνωρίσουν έγκαιρα την απειλή και στη συνέχεια να προβούν σε πρακτικά αυτοµατοποιηµένες διαδικασίες για την εξάλειψή της. Η επίθεση κόστισε τη ζωή σε 37 µέλη του πληρώµατος.

Βέβαια υπάρχει το ελαφρυντικό για τον πλοίαρχο του σκάφους (ο οποίος αποπέµφθηκε από το Ναυτικό στη συνέχεια) και το πλήρωµα ότι η προσβολή έγινε σε περίοδο µη εχθροπραξιών σε ένα περιβάλλον µεν επιβαρυµένο, εν µέσω του πολέµου Ιράκ-Ιράν αλλά χωρίς να είναι εµπλεκόµενες οι ΗΠΑ.

Σε περιβάλλον σύγκρουσης µε αποδεσµευµένους κανόνες εµπλοκής η αντίδραση του USS Stark θα ήταν πιθανά διαφορετική.

Παράλληλα όµως καταδεικνύεται και το γεγονός ότι ένα βλήµα επιφανείας-επιφανείας µπορεί να δηµιουργήσει σοβαρές ζηµιές σε ένα σκάφος ακόµη και αν δεν εκραγεί η πολεµική του κεφαλή αλλά η πλέον βέλτιστη τακτική είναι αυτή της βολής δύο βληµάτων ανά στόχο.

Ένα ακόµη συµπέρασµα από τη χρήση των Exocet είναι ότι η οπή που ανοίγουν στο σκάφος και αν το κτυπήσουν σχετικά κοντά στην ίσαλο γραµµή τότε είναι πιθανή έως πολύ πιθανή η βύθισή τους.

Το USS Stark δεν είχε την τύχη των Sheffield, και Atlantic Conveyor στον πόλεµο των Φώκλαντς  εξαιτίας της πείρας του κυβερνήτη του σκάφους που πληρώνοντας µε νερό το δεξιό µέρος κατάφερε να το ισορροπήσει και να το σώσει.