Η Κύπρος εξασφάλισε χρηματοδότηση 1,2 δισ.€ για εξοπλιστικά προγράμματα από τον μηχανισμό SAFE της ΕΕ

Την ένταξη της Κύπρου στον Πρόγραμμα SAFE της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με χρηματοδοτική συνδρομή ύψους 1.2 δισ. € ανακοίνωσε ο Κύπριος Κυβερνητικός Εκπρόσωπος Κωνσταντίνος Λετυμπιώτης, υπογραμμίζοντας ότι η απόφαση αποκτά ιδιαίτερη σημασία υπό τη διεθνή συγκυρία. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προχώρησε στις 9 Σεπτεμβρίου στην κατανομή των ποσών προς τα κράτη μέλη.

Nα σημειωθεί ότι η Ελλάδα δεν μπόρεσε να εξασφαλίσει μεγαλύτερο ποσό από την Κύπρο αφού εξασφάλισε το ποσό των 787 εκατ. €

Το SAFE είναι το νέο ευρωπαϊκό χρηματοδοτικό εργαλείο για την άμεση ενίσχυση της αμυντικής ετοιμότητας των κρατών μελών μέσω ευνοϊκών δανείων για κοινές προμήθειες και επενδύσεις στην ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία. Υιοθετήθηκε στις 27 Μαΐου 2025 και τέθηκε σε ισχύ μετά τη δημοσίευσή του στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ. Πρόκειται για πακέτο δανείων έως €150 δισ., με μακρά διάρκεια και περίοδο χάριτος, που στοχεύει στο κλείσιμο κρίσιμων κενών αμυντικών ικανοτήτων.

Σύμφωνα με την απόφαση της Κομισιόν, το μερίδιο της Κύπρου ανέρχεται σε 1.181.503.924 €. Τα κράτη μέλη οφείλουν να υποβάλουν τα εθνικά επενδυτικά τους σχέδια έως τα τέλη Νοεμβρίου 2025, προκειμένου να αρχίσουν οι εκταμιεύσεις από το 2026. Η Λευκωσία σημειώνει ότι ο μέσος ετήσιος ρυθμός αξιοποίησης για την πενταετία εκτιμάται περί τα 220–230 εκατ.€, προσαρμοσμένος στις ανάγκες της Εθνικής Φρουράς της Κύπρου.

Το κυπριακό Υπουργείο Άμυνας, σε συνεργασία με το ΓΕΕΦ (Γενικό Επιτελείο Εθνικής Φρουράς) , οριστικοποιεί τη λίστα των προγραμμάτων που θα ενταχθούν στο εθνικό σχέδιο έως τις 30 Νοεμβρίου. Προτεραιότητα δίνεται τόσο στην κάλυψη επιχειρησιακών αναγκών όσο και στην ενίσχυση της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας, με στόχο την εξωστρέφεια και τη συμμετοχή σε ευρωπαϊκές αλυσίδες παραγωγής.

Παράλληλα με το ευρωπαϊκό σκέλος, η Λευκωσία αξιοποιεί την ένταξη της Κύπρου στα αμερικανικά προγράμματα Excess Defense Articles και Foreign Military Sales. Με το προεδρικό μνημόνιο της 15ης Ιανουαρίου 2025, οι ΗΠΑ κατέστησαν την Κύπρο πλήρως επιλέξιμη για απευθείας προμήθειες και πρόσβαση σε πλεονάζοντα αμυντικά υλικά. Η εξέλιξη επιβεβαιώθηκε από τον Λευκό Οίκο και την πρεσβεία των ΗΠΑ, ενώ κυπριακές πηγές επισημαίνουν ότι τεχνικά κλιμάκια θα εξετάσουν επιτόπου διαθέσιμα συστήματα.

Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσονται οι παρεμβάσεις για την αναβάθμιση της αεροπορικής βάσης «Ανδρέας Παπανδρέου» στην Πάφο και της ναυτικής βάσης στο «Ευάγγελος Φλωράκης» στο Μαρί, με τεχνική και ενδεχομένως οικονομική συμβολή από ΗΠΑ και ΕΕ, όπως έχει δηλώσει το Υπουργείο Άμυνας της Κύπρου.

Ο Κύπριος Κυβερνητικός Εκπρόσωπος, κληθείς να σχολιάσει το ενδεχόμενο συμμετοχής της Τουρκίας στο SAFE, ανέφερε ότι δεν έχει αλλάξει κάτι ως προς τις πρόνοιες για τρίτες χώρες και παρέπεμψε στις «ασφαλιστικές δικλίδες», κάνοντας ειδική μνεία στο άρθρο 16 που επιτρέπει τον αποκλεισμό συμμετεχόντων όταν παραβιάζονται συμφέροντα ασφάλειας κράτους μέλους ή της ΕΕ.

Υπενθύμισε επίσης ότι για την πρόσβαση υποψήφιου κράτους απαιτείται σύναψη ειδικής συμφωνίας με την ΕΕ. Στο κανονιστικό πλαίσιο, η συμμετοχή τρίτων χωρών προϋποθέτει θεσμικές συμφωνίες ασφάλειας και άμυνας και υπόκειται σε αυστηρούς κανόνες επιλεξιμότητας και ελέγχους ασφάλειας εφοδιαστικής αλυσίδας.