35 χρόνια από την κατάληψη της αμερικανικής πρεσβείας στην Τεχεράνη – Οι 444 ημέρες ομηρίας των διπλωματών

Ήταν 4 Νοεμβρίου 1979 όταν ομάδα περίπου 300 Ιρανών φοιτητών συγκεντρώθηκε έξω από την αμερικανική πρεσβεία της Τεχεράνης απαιτώντας την έκδοση του ανατραπέντος σάχη Μοχάμεντ Ρεζά Παχλαβί στο Ιράν, ο οποίος είχε αυτοεξοριστεί στις ΗΠΑ.

Οι φοιτητές εξαγριωμένοι κατόρθωσαν να σπάσουν την κλειδαριά της πόρτας της πρεσβείας με αποτέλεσμα να εισβάλουν στο κτίριο, καταλαμβάνοντας όλους τους χώρους της πρεσβείας και κρατώντας όμηρους 52 Αμερικανούς διπλωμάτες, αλλά και περίπου 20 Ιρανούς υπαλλήλους.

Η ομηρία των Αμερικανών διπλωματών διήρκησε 444 ημέρες και προκάλεσε τη διπλωματική κρίση ανάμεσα στις ΗΠΑ και το Ιράν που παρατηρείται μέχρι σήμερα.

Οι φοιτητές που υποστήριζαν τον σκληροπυρηνικό Αγιατολάχ Χομεϊνί, κατά τη διάρκεια της κατάληψης της αμερικανικής πρεσβείας είχαν εντοπίσει απόρρητα έγγραφα, τα οποία είχαν παρουσιάσει ως απόπειρα ανατροπή της ιρανικής επανάστασης. Ισχυριζόμενοι, λοιπόν, πως οι ΗΠΑ είχαν εμπλοκή στις εσωτερικές υποθέσεις της χώρας, προέβαλαν τα έγγραφα αυτά ως όπλο για να συνεχίσουν την κατάληψη.

Με την υποστήριξη σημαντικής μερίδας του λαού και των κινημάτων κατά του σάχη, η ομάδα των φοιτητών εξακολούθησε να κρατά υπό ομηρία τους Αμερικανούς διπλωμάτες, με την «ευλογία» του Αγιατολάχ Χομεϊνί.

Ο ανώτατος θρησκευτικός ηγέτης εισήγαγε την αντιαμερικανική ιδεολογία στον ιρανικό λαό σε μία προσπάθεια να απογυμνώσει τη χώρα από τη φιλοδυτική επιρροή του σάχη. Αναφερόμενος στις ΗΠΑ ως «το μεγάλο σατανά», ο Χομεϊνί επηρέασε τους πολίτες σε τέτοιο βαθμό που έβλεπαν με καχυποψία καθετί αμερικανικό, υποπτευόμενοι πως οι ΗΠΑ επιχειρούν να εμπλακούν στις υποθέσεις της χώρας, αλλά και να επαναφέρουν τον σάχη.

Όπως έγινε γνωστό αργότερα, ένα μήνα πριν την κατάληψη της πρεσβείας οι Αμερικανοί διπλωμάτες στην Τεχεράνη είχαν ειδοποιήσει την Ουάσιγκτον λέγοντας πως αν ο σάχης γινόταν δεκτός στις ΗΠΑ για τη θεραπεία του καρκίνου από τον οποίο έπασχε, οι συνέπειες θα ήταν πολλές. Είχαν προβλέψει, μάλιστα, πως οι διαφωνούντες με τη φιλοδυτική πολιτική του θα ξεσπούσαν σε διαδηλώσεις και θα μπορούσαν να καταλάβουν την πρεσβεία.

Οι προβλέψεις τους βγήκαν αληθινές και σαν να μην έφτανε αυτό, όπως αποκαλύφθηκε οι όμηροι υπέστησαν ψυχολογική κακοποίηση από τους Ιρανούς φοιτητές. Παρότι το Ιράν υποστηρίζει πως η συμπεριφορά απέναντι στους Αμερικανούς διπλωμάτες ήταν καλή, σύμφωνα με δηλώσεις των ίδιων, έπεσαν θύματα ακόμα και εικονικών εκτελέσεων.

Οι ΗΠΑ επιχείρησαν να επιλύσουν την κρίση δια της διπλωματικής οδού, ωστόσο μετά την αποτυχία στις προσπάθειες αυτές, η αμερικανική κυβέρνηση προχώρησε στην επιβολή οικονομικών κυρώσεων, αλλά και προειδοποιήσεις για στρατιωτική επέμβαση.

Η μυστική επιχείρηση διάσωσης των ομήρων με την κωδική ονομασία «Επιχείρηση Νύχι του Αετού», έληξε άδοξα με το θάνατο οκτώ Αμερικανών στρατιωτών και σημαίνοντας τη λήξη της προεδρίας του Τζίμι Κάρτερ.

Τελικά, η κρίση τερματίστηκε έπειτα από τη διακήρυξη του Αλγερίου στις 19 Ιανουαρίου 1981 η οποία, μεταξύ άλλων, προέβλεπε πως οι ΗΠΑ δεν θα αναμιγνύονταν στρατιωτικά ή πολιτικά στις εσωτερικές υποθέσεις του Ιράν.

Οι όμηροι αφέθηκαν ελεύθεροι και επέστρεψαν στις ΗΠΑ, ενώ ήδη μία ομάδα έξι Αμερικανών είχε καταφέρει να ξεγλιστρήσει από τα χέρια των Ιρανών και να βρει καταφύγιο στην πρεσβευτική οικία του Καναδού πρέσβη, γεγονός που έδωσε την αφορμή στον Μπεν Άφλεκ να σκηνοθετήσει την ταινία «Επιχείρηση Αργώ» που απέσπασε Όσκαρ καλύτερης ταινίας.

Η κρίση, ωστόσο, ανάμεσα στις δύο χώρες οδήγησε στη διακοπή των διπλωματικών σχέσεων ανάμεσα σε Τεχεράνη και Ουάσιγκτον, ενώ ακόμα και σήμερα 35 χρόνια μετά την κατάληψη της αμερικανικής πρεσβείας η ένταση είναι έκδηλη μεταξύ των δύο πλευρών.

Παρά το φιλοδυτικό προφίλ του νέου προέδρου, Χασάν Ρουχανί, και παρά τις εγγυήσεις για τον ειρηνικό χαρακτήρα του πυρηνικού προγράμματος της χώρας, οι ΗΠΑ εξακολουθούν να βλέπουν με σκεπτικισμό τις προθέσεις της Τεχεράνης.

Τμήμα ειδήσεων defencenet.gr