Νέα μελέτη: Ο κορωνοϊός είναι εποχική λοίμωξη - Ο ρόλος της θερμοκρασίας & του γεωγραφικού πλάτους

Σύμφωνα με μια νέα μεγάλη αμερικανική μελέτη που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Evolutionary Bioinformatics, επιβεβαιώνεται η εποχικότητα της λοίμωξης COVID-19.

Συγκεκριμένα, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Ιλινόις στις ΗΠΑ μελέτησαν στοιχεία από 221 χώρες αναφορικά με τον αριθμό των κρουσμάτων, τη θνησιμότητα αλλά και άλλα επιδημιολογικά δεδομένα και απέδειξαν ότι η θερμοκρασία του περιβάλλοντος και το γεωγραφικό πλάτος παίζουν ρόλο στην εμφάνιση της λοίμωξης COVID-19.

«Ένα πρώτο συμπέρασμα είναι ότι η νόσος είναι εποχική, όπως η γρίπη. Κι αυτό σχετίζεται άμεσα με το τι περιμένουν από εδώ και πέρα που έχουμε τα εμβόλια για τον έλεγχο της πανδημίας», αναφέρει ο Γκουστάβο Καετάνο-Ανογιες, καθηγητής στο Τμήμα Επιστήμης των Καλλιεργειών του Πανεπιστημίου του Ιλινόις.

Η εποχική φύση των ιογενών λοιμώξεων είναι τόσο συχνή που έχουμε πλέον συνηθίσει να ονομάζουμε την γρίπη «εποχική» και να αναφερόμαστε στην εμφάνισή της τους χειμερινούς μήνες.

​Σε ότι αφορά στον ιό SARS-CoV-2 από την αρχή της πανδημίας, οι επιστήμονες είχαν εικάσει ότι μπορεί να συμπεριφέρεται όπως και άλλοι κορωνοϊοί, δηλαδή να είναι συχνότερος το φθινόπωρο και τον χειμώνα. Αλλά δεν υπήρχαν επαρκή επιστημονικά στοιχεία για να αποδειχθεί κάτι τέτοιο.

Πώς έγινε η μελέτη

Ο Δρ. Γκουστάβο Καετάνο-Ανογιες και οι συνεργάτες του μελέτησαν όλα τα διαθέσιμα επιδημιολογικά δεδομένα (συχνότητα της νόσου, θνησιμότητα, ρυθμό ανάρρωσης, ενεργά κρούσματα και νοσηλείες) από 221 χώρες και τα συσχέτισαν με την μέση θερμοκρασία περιβάλλοντος, το γεωγραφικό πλάτος και μήκος.

​Τα στοιχεία αφορούσαν το διάστημα από τις 15 Απριλίου, πρόκειται για χρονικό ορόσημο που αντιπροσωπεύει την στιγμή του έτους που εποχική διακύμανση της θερμοκρασίας του περιβάλλοντος είναι το αποκορύφωμά της παγκοσμίως. Η συγκεκριμένη ημερομηνία επίσης συμπίπτει με μια στιγμή των αρχικών σταδίων της πανδημίας όταν οι λοιμώξεις COVID-19 κορυφώνοντας σε πολλές περιοχές του πλανήτη.

Εν συνεχεία οι ερευνητές χρησιμοποίησαν στατιστικά μοντέλα για να ελέγξουν αν οι επιδημιολογικές μεταβλητές συσχετίζονταν με την θερμοκρασία και το γεωγραφικό μήκος και πλάτος. Αυτό που περίμεναν να δουν είναι ότι στις πιο ζεστές χώρες, πιο κοντά στον ισημερινό της Γης θα επηρεάζονταν λιγότερο από τον κορωνοϊό.

Και πράγματι όπως αναφέρει ο Δρ. Καετάνο-Ανογιες «η παγκόσμια επιδημιολογική ανάλυση έδειξε έναν στατιστικά σημαντικό συσχετισμό μεταξύ θερμοκρασίας και συχνότητας, θνησιμότητας, ρυθμού ανάρρωσης και ενεργών κρουσμάτων. Η ίδια τάση εντοπίστηκε και σε σχέση με το γεωγραφικό πλάτος, αλλά όχι με το μήκος, όπως περιμέναμε», λέει ο ειδικός.

Κι ενώ η θερμοκρασία και το πλάτος σχετίστηκαν με τα κρούσματα COVID-19, οι επιστήμονες σημειώνουν ότι το κλίμα είναι ένας μόνο παράγοντας που πυροδοτεί την εποχικότητα της λοίμωξης, παγκοσμίως.

Συνεκτίμησαν λοιπόν και άλλους παράγοντες τυποποιώντας ακατέργαστα επιδημιολογικά δεδομένα σε κατά κεφαλήν ποσοστά νόσησης και αποδίδοντας σε κάθε χώρα έναν δείκτη κινδύνου που αντικατοπτρίζει την ετοιμότητα των δομών δημόσιας υγείας και τη συχνότητα εμφάνισης των συννοσηροτήτων στον πληθυσμό.

​Η ιδέα ήταν ότι εάν η λοίμωξη είχε αυξημένη συχνότητα σε χώρες με ανεπαρκείς πόρους ή υψηλότερα από το μέσο όρο ποσοστά διαβήτη, παχυσαρκίας ή γήρατος, ο δείκτης κινδύνου θα ήταν πιο σημαντικός στην ανάλυση από τη θερμοκρασία. Αλλά αυτό δεν συνέβη. Ο δείκτης δεν συσχετίστηκε καθόλου με τα στατιστικά της νόσου.

Οι μεταλλάξεις του κορωνοϊού

Αξίζει να σημειωθεί ότι προηγούμενη μελέτη της ίδιας επιστημονικής ομάδας εντόπισε περιοχές του γονιδιώματος του SARS-CoV-2 που μεταλλάσσονται γρήγορα, μερικές εκ των οποίων αφορούν και στην περίπτωση της λεγόμενης «βρετανικής» μετάλλαξης, αλλά και άλλες γονιδιωματικές περιοχές που είναι πιο σταθερές.

Δεδομένου ότι παρόμοιοι ιοί δείχνουν εποχικές αυξήσεις στα ποσοστά μετάλλαξης, η ερευνητική ομάδα έψαξε να βρει συσχετίσεις μεταξύ μεταλλαγματικών αλλαγών στον ιό και της θερμοκρασίας, του γεωγραφικού πλάτους και μήκους από τις τοποθεσίες από τις οποίες έγιναν γονιδιωματικές δειγματοληψίες, παγκοσμίως.

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι ο ιός αλλάζει με τον δικό του ρυθμό και οι μεταλλάξεις επηρεάζονται από παράγοντες πέραν τις θερμοκρασίας ή του γεωγραφικού πλάτους.

​«Δεν γνωρίζουμε ποιοι είναι αυτοί οι άλλοι παράγοντες αλλά ξέρουμε πια ότι οι εποχικές επιδράσεις είναι ανεξάρτητες της γενετικής σύστασης του κορωνοϊού», εξηγεί ο Δρ. Γκουστάβο Καετάνο-Ανογιες.

Ο ρόλος του ανοσοποιητικού συστήματος

Τέλος, οι επιστήμονες σημειώνουν ότι το ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί εν μέρει ευθύνεται για την κλιματολογική και εποχική φύση της συχνότητας της COVID-19. Για παράδειγμα, η ανοσοαπόκριση στην εποχική γρίπη επηρεάζεται από τη θερμοκρασία περιβάλλοντος και τη διατροφή που κάνει ο καθείς εξ ημών, με τα ποσοστά της βιταμίνης D να παίζουν καθοριστικό ρόλο στην άμυνα του οργανισμού μας έναντι της γρίπης. Τον χειμώνα η έκθεση στον ήλιο είναι μειωμένη άρα και τα ποσοστά της βιταμίνης D στον οργανισμό μας.

Προς το παρόν δεν είναι σαφές αν η εποχικότητα και το ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπου αλληλεπιδρούν κάπως στην περίπτωση της λοίμωξης COVID-19.

«Γνωρίζουμε ότι η εποχική γρίπη δεν εμφανίζεται το καλοκαίρι. Αυτό μας δίνει την ευκαιρία να αλλάζουμε τη σύσταση του εμβολίου και να είναι αποτελεσματικό για την επόμενη σεζόν. Αλλά όταν βρισκόμαστε ακόμα στη μέση της πανδημίας, αυτό το διάλειμμα δεν υπάρχει. Ίσως όταν μάθουμε πώς να ενισχύσουμε το ανοσοποιητικό μας σύστημα να βοηθήσει στην καταπολέμηση της νόσου καθώς παλεύουμε να ανταποκριθούμε στον συνεχώς μεταβαλλόμενο κορωνοϊό», καταλήγει ο ερευνητής.