Οι επιπτώσεις τροφών “κοκτέϊλ” υδατάνθρακα και λίπους στον εγκέφαλο

Διατροφική έρευνα έδειξε πως το κέντρο ανταμοιβής του εγκεφάλου ταξινομεί σε κλίμακα νοστιμιάς και απόλαυσης υψηλότερα τις επεξεργασμένες τροφές που συνδυάζουν λίπος και υδατάνθρακες, συγκριτικά με εκείνες που περιέχουν μεμονωμένα λιπαρά ή υδατάνθρακες.

Πιο συγκεκριμένα η μελέτη διεξήχθη σε 206 ενήλικες και υποστηρίζει ότι ο συνδυασμός αυτός είναι που καταλαμβάνει πλήρως τα εγγενή σήματα του εγκεφάλου, τα οποία διέπουν την κατανάλωση τροφής.

Η επικεφαλής ερευνήτρια και διευθύντρια του Κέντρου Ερευνών Σύγχρονης Διατροφής και Φυσιολογίας του πανεπιστημίου Yale, Dana Small δήλωσε πως “η βιολογική διαδικασία που ρυθμίζει τη συσχέτιση των τροφών με τη θρεπτική τους αξία υπάρχει στον ανθρώπινο οργανισμό, για να καθορίσει προσεκτικά την αξία μιας τροφής, έτσι ώστε ο εγκέφαλος να μπορεί να προσαρμόζει τις αποφάσεις. Για παράδειγμα, ένα ποντίκι δεν πρέπει να κινδυνεύει να τρέξει στην ύπαιθρο και να εκθέσει τον εαυτό του στον κίνδυνο αρπακτικών, αν μια τροφή του παρέχει πολύ λίγη ενέργεια”, και συνέχισε «Αυτό που εκπλήσσει είναι, ότι οι τροφές που περιέχουν λίπος και υδατάνθρακες φαίνεται να σηματοδοτούν τα πιθανά θερμιδικά τους φορτία στον εγκέφαλο μέσω ξεχωριστών μηχανισμών. Οι συμμετέχοντες στην έρευνά μας ήταν πολύ καλοί στο να εκτιμούν το πόσες θερμίδες έχει μια τροφή με λίπος και πολύ κακοί στο να εκτιμούν το πόσες θερμίδες έχει μια τροφή με υδατάνθρακες. Η μελέτη μας δείχνει ότι όταν συνδυάζονται και τα δύο αυτά θρεπτικά συστατικά, ο εγκέφαλος φαίνεται να υπερεκτιμά την ενεργειακή αξία της τροφής”.

Έτσι προχώρησαν σε μια έρευνα που θα μπορούσε να εξηγήσει τους μηχανισμούς του εγκεφάλου και του σώματος οι οποίοι διέπουν τη γενετική προδιάθεση προς παχυσαρκία, το να τρώει κανείς χωρίς να νιώθει πείνα και την δυσκολία απώλειας ή πρόληψης του υπερβολικού βάρους, η δρ. Small και συνεργάτες της από Γερμανία, Ελβετία και Καναδά προκειμένου να εξέτασαν τη νευρική απόκριση του οργανισμού σε συγκεκριμένες τροφές.

Οι συμμετέχοντες εθελοντές υποβλήθηκαν σε εγκεφαλική εξέταση, καθώς τους έδειχναν φωτογραφίες γνωστών σνακ που περιείχαν είτε κυρίως λίπος, είτε κυρίως ζάχαρη, είτε έναν συνδυασμό λίπους και υδατανθράκων.

Στην συνέχεια, και ενώ τους είχε δοθεί ένα περιορισμένο χρηματικό μπάτζετ για να διαλέξουν τι θα έτρωγαν από τις τροφές αυτές, οι συμμετέχοντες έτειναν να επιλέγουν να πληρώσουν περισσότερα για εκείνες τις τροφές που συνδύαζαν λίπος και υδατάνθρακες. Επιπλέον, ο συνδυασμός λίπος + υδατάνθρακες “φωτίζει” τα νευρικά κυκλώματα στο κέντρο ανταμοιβής του εγκεφάλου περισσότερο από ένα αγαπημένο φαγητό, ένα δυνητικά πιο γλυκό ή περισσότερο ενεργειακά πυκνό φαγητό, ή ένα μεγαλύτερο μέγεθος μερίδας.

Οι πρόγονοί μας, που ήταν κυνηγοί-συλλέκτες, έτρωγαν κυρίως ξυλώδη φυτά και κρέας ζώων, σημειώνουν οι ερευνητές. “Στην φύση, οι τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά και υδατάνθρακες είναι πολύ σπάνιες και τείνουν να έχουν ίνες που επιβραδύνουν τον μεταβολισμό», λέει η δρ. Small και συνεχίζει: «Αντίθετα, είναι πολύ συνηθισμένο οι επεξεργασμένες τροφές να έχουν πολλά λιπαρά και υδατάνθρακες”.

Μετά την εξημέρωση των ζώων, την καλλιέργεια των φυτών και την ανάπτυξη της παραγωγής σιτηρών και των γαλακτοκομικών προϊόντων πριν από περίπου 12.000 χρόνια, οι ευκαιρίες κατανάλωσης λίπους και υδατανθράκων σε συνδυασμό αυξήθηκαν. Ωστόσο, οι επεξεργασμένες τροφές, όπως π.χ. τα ντόνατς, που περιέχουν 11 γραμμάρια λίπους και 17 γραμμάρια υδατανθράκων, υπάρχουν μόλις τα τελευταία 150 χρόνια, δηλαδή όχι επαρκές χρονικό διάστημα, για να αναπτύξει ο άνθρωπος μια νέα απόκριση στον εγκέφαλο του, για αυτές τις τροφές.

Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι η προηγούμενη εμπειρία μας με τις θρεπτικές ιδιότητες των υδατανθράκων απελευθερώνει ντοπαμίνη στον εγκέφαλο μέσω ενός ακόμη άγνωστου μεταβολικού σήματος. Αυτά τα είδη σημάτων φαίνεται να βοηθούν στη ρύθμιση του τι και πόσο τρώμε. Οι ερευνητές θεωρούν ότι η ταυτόχρονη ενεργοποίηση των σημάτων λίπους και υδατανθράκων δημιουργεί ένα αποτέλεσμα που η φυσιολογία του ανθρώπου δεν έχει εξελιχθεί για να χειρίζεται.

Απόδειξη αυτής της θεωρίας είναι, ότι τα τρωκτικά στα οποία δόθηκε πρόσβαση σε τροφές μόνο με λίπος, ή μόνο με υδατάνθρακες, ρύθμισαν καλά την συνολική τους ημερήσια πρόσληψη θερμίδων και το σωματικό τους βάρος. Αλλά όταν τους δόθηκε απεριόριστη πρόσβαση σε τροφές που συνδύαζαν λιπαρά και υδατάνθρακες, πήραν πολύ γρήγορα περιττό βάρος. Η έρευνα δημοσιεύθηκε στην επιστημονική επιθεώρηση Cell Metabolism.